خشکسالی هنوز پل های تاریخی اصفهان را تهدید می‌کند

1394/8/19 ۱۰:۰۴

اصفهان - سمیه مسرور 8 سال پیش که خشکسالی شروع شد، کارشناسان میراث فرهنگی در اصفهان اعلام کردند، تداوم خشکسالی می‌تواند خطر جدی برای پل‌های تاریخی روی زاینده رود باشد، چراکه یکی از مواد به‌کار رفته در این پل‌ها «ساروج» است و به همین دلیل پایه پل‌ها باید همیشه مرطوب باشد. با تداوم خشکسالی و کاهش سطح آب‌های سطحی و کم شدن ذخیره سفره‌های آب زیرزمینی، این تهدید جدی‌تر شد و چند سال پیش هنگام ساخت تونل مترو در ابتدای خیابان چهارباغ بالا، بخشی از خیابان نزدیک به یکی از پایه‌های سی و سه پل بود فرو ریخت. این داستان برای پل «خواجو» نیز با ترک‌هایی بر پیکر پل تکرار شد.

 اصفهان - سمیه مسرور 8 سال پیش که خشکسالی شروع شد، کارشناسان میراث فرهنگی در اصفهان اعلام کردند، تداوم خشکسالی می‌تواند خطر جدی برای پل‌های تاریخی روی زاینده رود باشد، چراکه یکی از مواد به‌کار رفته در این پل‌ها «ساروج» است و به همین دلیل پایه پل‌ها باید همیشه مرطوب باشد. با تداوم خشکسالی و کاهش سطح آب‌های سطحی و کم شدن ذخیره سفره‌های آب زیرزمینی، این تهدید جدی‌تر شد و چند سال پیش هنگام ساخت تونل مترو در ابتدای خیابان چهارباغ بالا، بخشی از خیابان نزدیک به یکی از پایه‌های سی و سه پل بود فرو ریخت. این داستان برای پل «خواجو» نیز با ترک‌هایی بر پیکر پل تکرار شد.
حالا نوبت به پل «جویی»(معروف به پل جویی) رسیده که اخباری مبنی بر رؤیت ترک بر آن منتشر شده است. این درحالی است که به گفته «شهرام امیری» مدیرکل روابط عمومی میراث فرهنگی استان اصفهان این پل به همراه پل «مارنان» درسال‌های 70 و 71 به طور کامل مرمت شده است. در این 2 سال، پل «جویی» به طور کامل بازسازی شد و ترک‌های فعلی موضعی است و کارشناسان میراث بعد از بازرسی اعلام کرده‌اند که ترک‌ها موضعی بوده و نیازمند مرمت اضطراری نیست.

 شاه نشین
به گفته مدیر کل روابط عمومی میراث فرهنگی  استان اصفهان یکی از شاه‌نشین‌های پل ترک برداشته که کارشناسان میراث درحال فراهم کردن طرح مرمت برای آن هستند و تا پایان زمستان مرمت آن قسمت انجام خواهد شد.
 دلیل ترک خوردن
مشخص نیست دلیل اصلی ترک برداشتن پل «جویی» چیست؟ با این حال برخی احتمال می‌دهند که بر اثر خشکی زاینده رود شاهد این اتفاق هستیم. روابط عمومی میراث فرهنگی نیز بر این گفته صحه می‌گذارد و به «ایران» می‌گوید: شاید خشکسالی و نبودن رطوبت در پایه‌های پل سبب ترک خوردن یکی از شاه نشین‌های پل شده است. درغیر این صورت نمی‌توان گفت به‌دلیل فرسودگی و مرمت نشدن دچار تخریب شده است.
 دلایل آسیب
«شاهین سپنتا» کارشناس میراث فرهنگی دلایل متعددی را برای آسیب دیدگی پل‌های قدیمی برمی‌شمرد که خشکسالی و فرونشست زمین یکی از این دلایل است، عواملی که می‌توانند به یک پل تاریخی آسیب بزنند، کم نیستند که مهمترین آن فرسودگی پل است. اما این عامل در مورد پل «جویی» صدق نمی‌کند زیرا 2 دهه قبل این پل به طور کامل بویژه در  بخش شمالی بازسازی و مرمت شد.
وی عامل بعدی را تردد اعلام می‌کند و می‌افزاید: این موضوع نیز در مورد پل «جویی» صادق نیست، زیرا تردد جمعیتی انبوهی در آن مشاهده نشده و نمی‌شود. مسأله دیگر فشار فیزیکی است که در اثر طغیان رودخانه یا طوفان شدید ایجاد شده و می‌تواند به یک پل تاریخی آسیب بزند که ما شاهد این وقایع طبیعی در این مدت نبوده‌ایم.

 فرونشست زمین
به گفته«سپنتا» تنها دلیلی که می‌تواند باعث ترک خوردگی پل «جویی» که به طور اساسی و کامل بازسازی شده است، فرونشست زمین در اثر بی‌آبی بستر رودخانه باشد. وقتی آب رودخانه بسته می‌شود لایه‌های خاک به‌دلیل کاهش میزان آب‌های سطحی و کم شدن سطح سفره‌های آب زیرزمینی به هم فشرده شده و زمین نشست می‌کند. این فرونشست می‌تواند سبب ترک خوردگی در پل شود.
 راه چاره
این کارشناس میراث فرهنگی معتقد است اگر ترک خوردگی در قسمت‌های کامل بازسازی شده باشد، باید به کار مرمت کاران ایراد گرفت، درغیر این‌صورت باید با تأمین آب پایه‌های پل، مانع رخ دادن دوباره این اتفاق برای تمام پل‌های تاریخی اصفهان شد. باید ریشه‌یابی کرد که دلیل ترک خوردگی ناشی از چیست؟ اگر مشکل مرمت بوده باید برطرف شود و اگر بر اثر خشکسالی و فرونشست زمین بوده باید تأمین آب صورت گیرد.
برای تأمین آب پل‌های تاریخی نیز لازم است جلوی پل‌ها را به‌صورت بند بسازند که آب، پشت آنها جمع شود و بعد از بسته شدن آب زاینده رود حداقل تا مدت‌ها آب زیر و کف بستر پل و رودخانه وجود داشته باشد.
 تغییر رویکرد
تا زمانی‌که«مرتضی سقائیان نژاد» شهردار اصفهان بود، با طرح نگهداشتن آب درمسیر رودخانه مخالفت می‌کرد و این طرح را در شأن اصفهان و اصفهانی‌ها نمی‌دانست، درحالی‌که چنین طرح‌هایی حداقل به حفظ پل‌های تاریخی اصفهان کمک شایانی می‌کند. جدای از اینکه در زمان خشکسالی و جاری نبودن آب به زیبایی شهر نیز  منجر می‌شود.

ایران