1394/8/9 ۱۰:۴۵
به گفته مدیر دفتر تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تنظیم وقت مصاحبه با سه رئیس‌جمهوری سابق قطعی شده است یاسر نوروزی: قریب به یک دهه است که «تاریخ شفاهی» از کاربرد تحقیقی آن فراتر رفته است و توانسته قشر گسترده‌ای از اصحاب فرهنگ و هنر را نیز با خود همراه کند. هرچند که سازمان اسناد و کتابخانه ملی در تدوین کتاب‌های مختلف تاریخ شفاهی باسابقه‌تر است اما ماجرای اقبال مردمی آن برمی‌گردد به انتشار کتاب‌های سوره مهر؛ کتاب‌هایی مثل «دا»، «تاریخ عزت‌شاهی»، «خاطرات مرضیه حدیدچی دباغ»، «احمد احمد» و.... حالا اما سازمان اسناد و کتابخانه ملی خبر از اجرایی شدن پروژه‌ای داده که هم کاربردی تحقیقاتی دارد و هم در صورت انتشار آن برای عموم، می‌تواند جنجال‌هایی را در پی داشته باشد.
به گفته مدیر دفتر تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تنظیم وقت مصاحبه با سه رئیس‌جمهوری سابق قطعی شده است
یاسر نوروزی: قریب به یک دهه است که «تاریخ شفاهی» از کاربرد تحقیقی آن فراتر رفته است و توانسته قشر گسترده‌ای از اصحاب فرهنگ و هنر را نیز با خود همراه کند. هرچند که سازمان اسناد و کتابخانه ملی در تدوین کتاب‌های مختلف تاریخ شفاهی باسابقه‌تر است اما ماجرای اقبال مردمی آن برمی‌گردد به انتشار کتاب‌های سوره مهر؛ کتاب‌هایی مثل «دا»، «تاریخ عزت‌شاهی»، «خاطرات مرضیه حدیدچی دباغ»، «احمد احمد» و.... حالا اما سازمان اسناد و کتابخانه ملی خبر از اجرایی شدن پروژه‌ای داده که هم کاربردی تحقیقاتی دارد و هم در صورت انتشار آن برای عموم، می‌تواند جنجال‌هایی را در پی داشته باشد.
بنا به گفته حسین دهباشی، مدیر دفتر تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تنظیم وقت مصاحبه با سه رئیس‌جمهوری سابق قطعی شده است. همچنین گفت‌وگو با روسای قوای پیشین، ازجمله قوه قضائیه (آیت‌الله محمدی‌یزدی)، درحال انجام است. بنا به اهداف تعریف‌شده قرار است گفت‌وگوها با افرادی انجام شود که ریاست‌شان در هر یک از قوا به پایان رسیده باشد و مصاحبه با روسای فعلی قوای سه‌گانه یا رئیس‌جمهوری فعلی، در دستورکار نیست چراکه کارنامه ایشان در حوزه فعالیت‌شان همچنان باز است. اجرایی شدن این طرح از آن جهت اهمیت دارد که در کتاب‌های تاریخ شفاهی، «تاریخ» دیگر به مثابه یک راوی سوم‌شخص محتوم عمل نمی‌کند. «تاریخ» در «تاریخ شفاهی» کم‌کم خودش را مورد سوال و بازبینی قرار می‌دهد تا جایی که با خواندن روایت‌های مختلف از یک جریان یا اتفاق ممکن است به این نتیجه برسیم شاید اصلا از اول هم تاریخی در کار نبوده باشد و سر و کارمان با «تاریخ»ها باشد. همان چیزی که بارها درباره واقعیت گفته‌اند و رسیده‌اند به «واقعیت»ها. البته ممکن است دفتر یا نهاد مربوطه در این حوزه هدفی دیگر را دنبال کند اما برای تدوین چنین پروژه‌ای بیش از هر چیزی جامعیت آن لازم باشد؛ نگاهی که بعید است با تنگ‌نظری یا دخالت جریان‌های خاص راه به جایی ببرد.
او در گفت‌وگو با مهر عنوان کرده: «مراحل مقدماتی این گفت‌وگوها و مطالعات پیشینی مربوط به آنها انجام شده است. منظور از تحقیقات و مطالعات پیشینی، این است که هر آنچه که در مطبوعات، سخنرانی‌ها، کتاب‌هایی که خود این آقایان منتشر کرده‌اند، یادنامه‌ها، گزارش‌های دولتی، مطبوعات خارجی و هر آنچه برای این گفت‌وگوها موجود باشد، مطالعه می‌کنیم تا سوالاتمان از آنها جامع‌تر باشد. غیر از این کار، ما از همکاران و منتقدان درجه اول آن افراد در دوره مسئولیت‌شان هم اطلاعات می‌گیریم و از آنها می‌پرسیم که اگر شما به جای ما به‌عنوان پرسشگر این پروژه بودید، چه سوالی از این افراد می‌پرسیدید؟»
به گفته دهباشی، در این پروژه و برای تکمیل این بخش از مطالعات پیشینی قبل از گفت‌وگو با هر یک از روسای قوا، به‌طور متوسط با حدود ۲۰ تا ۳۰ نفر گفت‌وگوهای ۲ تا ۳ ساعته انجام خواهد شد که خروجی آن، مکمل مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای طرح تدوین «تاریخ شفاهی جمهوری اسلامی ایران» خواهد بود که این مصاحبه‌ها درحال حاضر رو به اتمام است. اما یکی از سوالات اصلی همچنان مصاحبه با افرادی است که زمانی مسئولیت‌های مهمی در نظام جمهوری اسلامی داشته‌اند اما به دلایل مختلف یا خلع شده‌اند یا از مسیر قدرت کنار رفته‌اند. بنابراین طی تماسی از حسین دهباشی پرسیدم تدوین تاریخ شفاهی بدون گفت‌وگو با افرادی که خلع شده‌اند یا از مسیر قدرت به دلایل مختلف کنار رفته‌اند، ابتر و ناقص است، مثل اولین رئیس‌جمهوری ایران، نخست‌وزیر و رئیس قوه مقننه‌ای که بعدها در جریان ٨٨ قرار گرفتند، رئیس‌جمهوری دوره اصلاحات و امثال ایشان. حتی افرادی هستند که پیرامون این شخصیت‌ها بوده‌اند و شاید گفت‌وگو با آنها از جهاتی بسیار مهم‌تر باشد.
قرار بر این بود که او بعد از ساعتی، پاسخگوی تمام سوالات باشد اما متاسفانه در ساعت مقرر، با موبایل خاموشش مواجه شدم. در هر حال شاید مدیر این دفتر ترجیح می‌دهد سوالاتی از این دست را پاسخ ندهد اما در پاسخی محافظه‌کارانه‌تر به مهر گفته که: «ما درحال حاضر برنامه‌ای برای مصاحبه با آقای ابوالحسن بنی‌صدر نداریم اما در چشم‌انداز کلی پروژه البته در فازهای بعدی، حتی مصاحبه با اولین رئیس‌جمهوری وقت جمهوری اسلامی را که برکنار هم شد، در دستورکار خودمان داریم.» در کنار این پرسش برایم مهم بود بدانم آیا در جریان این پروژه صحبتی از مقام معظم رهبری هم به میان می‌آید. چون در هر حال ایشان غیر از مقام رهبری، ریاست‌جمهوری ایران را نیز عهده‌دار بودند و گفت‌وگو با ایشان در تدوین «تاریخ شفاهی جمهوری اسلامی ایران» ضروری به نظر می‌رسد.
حسین دهباشی دراین‌باره هم به مهر گفته: «خیر، با وجود این‌که این باعث نهایت افتخار برای ما بود که با ایشان گفت‌وگو کنیم اما از آن‌جا که ایشان به‌طور جداگانه از طریق دفتر حفظ و نشر آثارشان، این کار را انجام می‌دهند، ما وارد گفت‌وگو با ایشان نشده‌ایم. البته اگر زمانی زمینه این کار فراهم شود، ما خیلی علاقه‌مند هستیم که به‌عنوان یک پروژه مکمل در کنار سایر آثاری که دفتر ایشان منتشر کرده یا در دست انتشار دارد، اقدام کنیم.» دهباشی که پیش از این پروژه تدوین تاریخ شفاهی عصر پهلوی دوم را نیز در همین دفتر سرپرستی کرده بود، ضمن تاکید بر مستقل بودن هر یک از این دو پروژه، گفته: «بیشترین تاکید در پروژه‌های تاریخ شفاهی، اصرار بر ثبت خاطرات است چراکه همواره این نگرانی وجود دارد که شرایط دسترسی به منابع و سوژه‌های اصلی از بین برود و لذا در این قبیل پروژه‌ها تعجیلی برای انتشار خاطرات وجود ندارد. در مورد آن پروژه هم ما بنایی برای انجام گفت‌وگویی علاوه بر آن ۶۰ گفت‌وگو نداشتیم که خوشبختانه انجام شد و درواقع تاریخ آن دوره تدوین شد و تاکنون هم چهار مجلد از آن به صورت کتاب منتشر شده است.»
منبع: روزنامه شهروند
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید