1394/7/28 ۱۰:۰۶
پرونده خیمه شب‌بازی که پنج‌سالی می‌شود برای ثبت جهانی آماده شده، گم شده است. خیمه شب‌بازی یکی از آیین‌های نمایشی کهن در ایران است که گستره آن به بسیاری از کشورهای جهان کشیده شده است. آیین نمایشی که با خیمه‌های قرمز‌رنگ و عروسک مبارک در بخشی از حافظه جمعی ایرانیان جای دارد، یکی از پرونده‌های مهم ایران برای ثبت در فهرست جهانی میراث ناملموس است. پرونده‌ای که بیش از پنج سال پیش مقدمات ثبت آن فراهم شده اما به نتیجه نهایی نرسیده است و بیم آن می‌رود که تعلل در ثبت آن باعث پیش‌دستی کشورهای دیگر برای ثبت جهانی این میراث ملی شود.
پرونده گم‌شده
احسان رســـــتمی‌پور: پرونده خیمه شب‌بازی که پنج‌سالی می‌شود برای ثبت جهانی آماده شده، گم شده است. خیمه شب‌بازی یکی از آیین‌های نمایشی کهن در ایران است که گستره آن به بسیاری از کشورهای جهان کشیده شده است. آیین نمایشی که با خیمه‌های قرمز‌رنگ و عروسک مبارک در بخشی از حافظه جمعی ایرانیان جای دارد، یکی از پرونده‌های مهم ایران برای ثبت در فهرست جهانی میراث ناملموس است. پرونده‌ای که بیش از پنج سال پیش مقدمات ثبت آن فراهم شده اما به نتیجه نهایی نرسیده است و بیم آن می‌رود که تعلل در ثبت آن باعث پیش‌دستی کشورهای دیگر برای ثبت جهانی این میراث ملی شود.
من عاشق مبارک هستم
بهروز غریب‌پور، کارگردان و فعال در حوزه آیین‌های نمایشی، نام آشنایی است که به دلیل علاقه‌اش به نمایش خیمه شب‌بازی در تهیه پرونده ثبت جهانی خیمه شب‌بازی مشارکت داشته است. این هنرمند عرصه نمایش‌های عروسکی درباره پرونده ثبت جهانی خیمه شب‌بازی به «فرهیختگان» می‌گوید: «خیمه شب‌بازی را هم احیا و بازسازی کردم و تا مرحله صدور گواهی ثبت جهانی توسط میراث فرهنگی انجام و پیگیری شد.»
او درباره سر انجام این پرونده می‌گوید: «اما در دولت گذشته که سازمان میراث فرهنگی چندپاره شد خیلی از پرونده‌ها از بین رفت. پرونده خیمه شب‌بازی هم جزء همین پرونده‌های مفقوده است. ما تمام شرایط یونسکو را رعایت کردیم و پذیرفته شد. اما درست زمانی که در مرحله پایانی بود متاسفانه سازمان میراث فرهنگی از هم پاشیده شد. هر یک از معاونت‌های آن به یک شهر رفت.»
او از سال‌های زیادی که روی خیمه شب‌بازی و عروسک مبارک پژوهش کرده است، می‌گوید: «الان خیمه شب‌بازی میان جامعه نمایشگران عروسکی شناخته شده و عروسک مبارک ما جهانی است. در سفر اخیری که به آمریکا داشتم، موزه آتلانتا از عروسک مبارک رونمایی کرد و فیلم خیمه شب‌بازی من را به نمایش گذاشتند. من خودم را جزء مسئولانی به حساب نمی‌‌آورم که بی‌اعتنا باشم، من از 20سالگی که عاشق مبارک شدم تا امروز روی خیمه شب‌بازی کار کردم.»
غریب‌پور اما از سرنوشت پرونده مطمئن نیست و می‌گوید: «من آن زمان مصاحبه کردم و گفتم که پرونده ثبت جهانی خیمه شب‌بازی تکمیل شده است. این پرونده کارهایش انجام و تمام متون لازم ارسال شده بود. همه مکاتبات با یونسکو نیز انجام و تاییدهای اولیه گرفته شده بود اما پرونده مفقود شده است. رئیس پژوهشکده میراث فرهنگی عوض شده و کسی پاسخگو نیست.»
خیمه شب‌بازی در فهرست انتظار ثبت است
خیمه شب‌بازی در فهرست ملی میراث ناملموس ثبت شده است اما وضعیت پرونده ثبت جهانی آن سال‌هاست که مشخص نیست و کسی از آن اطلاعی ندارد. این در حالی است که کشورهایی مانند هند و آذربایجان به دلیل شباهت آیین نمایشی‌شان با خیمه شب‌بازی می‌توانند زود‌تر برای ثبت این میراث ملی اقدام کنند. فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی درباره وضعیت پرونده خیمه شب بازی برای ثبت جهانی می‌گوید: «این پرونده مراحل را طی کرده اما در فهرست نهایی یونسکو ثبت نشده است. بلکه در فهرست انتظار یونسکو ثبت است و ما گزینه‌های انتخابی هر سال را برای ثبت نهایی از این فهرست انتخاب می‌کنیم.»
او درباره اینکه چه زمانی خیمه شب‌بازی به‌عنوان پرونده اصلی ایران بررسی و ثبت خواهد شد، می‌گوید: «مساله اینجاست که هر‌سال می‌توانیم تنها یک اثر را ثبت کنیم. برای انتخاب اثر اولویت‌های متفاوتی داریم. هر بار شورایی از معاونان سازمان میراث فرهنگی، کارشناسان و صاحب‌نظران در این حوزه جمع می‌شوند تا برای ارسال اثر بعدی تصمیم‌گیری کنند و اینکه چه زمانی این پرونده نهایی شود بستگی به تصمیم‌گیری این شورا دارد.»
نظری در پاسخ به اینکه آیا از ثبت این میراث توسط کشورهای دیگر نمی‌هراسید، توضیح می‌دهد: «این مساله حل شده و هر کشور می‌تواند میراث خود را جداگانه یا به‌طور مشترک ثبت کند. در پرونده‌های ثبت جهانی امکان ثبت مشترک با کشورهای دیگر را داریم.»
او همچنین درباره پرونده نهایی امسال کشور می‌گوید: «پرونده مهارت ساخت بادگیر، پرونده‌ای است که امسال برای ثبت نهایی پیشنهاد داده‌ایم.»
در حالی که هر سال تنها امکان ثبت یک اثر در فهرست جهانی آثار ناملموس وجود دارد، گزینه‌های دو سال گذشته ایران برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو رد شده است. شانس‌های دو سال گذشته ما با پرونده‌های طب سنتی و آیین باران‌خواهی از بین رفته و پرونده خیمه شب‌بازی که ثبت آن می‌تواند نقش گسترده در آشنایی با این آیین ملی را ایفا کند، معطل مانده است.
منبع: روزنامه فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید