1394/7/27 ۱۱:۴۸
کارشناسان حاضر در نشست «بازنمایی و بازشناسی دانشنامه امام حسین (ع) و آثار پیرامونی» بر این نکته اتفاق نظر داشتند که «دانشنامه امام حسین (ع)» توانسته است متون کهن را تحلیل و آن را در اختیار خوانندگان قرار دهد. همچنین از منظر این کارشناسان، دانشنامه حاضر مجموعه‌ای متن محور است.
نشست «بازنمایی و بازشناسی دانشنامه امام حسین (ع) و آثار پیرامونی» اثر آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری (یکشنبه 26 مهرماه) با حضور حجت‌الاسلام سید محمود طباطبایی‌نژاد، یکی از مولفان و ناظران «دانشنامه امام حسین (ع)»، سید حسن فاطمی، عاشورا‌پژوه و مهدی آشتیانی به عنوان دبیر نشست در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
حجت‌الاسلام سید محمود طباطبایی‌نژاد، یکی از مولفان و ناظران تالیف «دانشنامه امام حسین (ع)» درباره روند تالیف این کتاب گفت: این کتاب با نظارت مستقیم آیت‌الله محمد محمدی‌ری‌شهری تالیف و تنظیم شده است. با کسب اجازه از این عالم ربانی، کار تالیف این دانشنامه را گسترش دادیم. ایشان نیز تمامی مطالب و متون تهیه شده را با دقت تمام بررسی و نقدهایی بر آن نوشتند.
وی با بیان این‌که در این دانشنامه متون کهن تاریخی، بازتنظیم شده است، اظهار کرد: تنظیم جدید این متون نیز با نظارت دقیق و عالمانه آیت‌الله ری‌شهری همراه بود. باید گفت «دانشنامه امام حسین (ع)» مجموعه‌ای است که بر پایه متن تهیه شده است.
طباطبایی‌نژاد، با اشاره به تلاش 10 ساله محققان برای تالیف این دانشنامه 16 جلدی گفت: به نظر می‌رسد، دانشنامه حاضر، جزو اقدامات پژوهشی بی‌بدیل در حوزه عاشورا‌پژوهی باشد. یکی از نقاط مهم در تالیف این دانشنامه توجه مولفان به منابع معتبر بوده است، به طوری‌که مولفان و محققان این دانشنامه تمام متون کهن و تاریخی که تا قرن نهم هجری قمری نوشته شده را بررسی کرده‌اند.
فاطمی نیز در ادامه گفت: این دانشنامه به دلیل دارا بودن برخی خصایص و ویژگی‌ها از معتبرترین کتاب‌های حال حاضر در حوزه عاشورا‌پژوهی و زندگی امام حسین (ع) است. این دانشنامه علاوه بر دارا بودن منابع و تاریخ نقلی متون، دارای تاریخ تحلیلی نیز است؛ به عبارتی مولفان در تالیف این دانشنامه به تحلیل متون کهن و قدیمی نیز پرداخته‌اند.
وی اظهار کرد: این کتاب دارای «جامعیت» است، به طوری‌که در این کتاب، اقوال و منابع غیرمعتبر نقل نشده است. «اعتبارسنجی» دیگر مزیت این کتاب به‌شمار می‌آید. مولفان در تالیف این دانشنامه، اعتبار اسناد تاریخی را سنجیده و سپس در کتاب به آنها اشاره کرده و در اختیار مخاطب قرار داده‌اند.
این عاشورا‌پژوه با بیان این که «گزیده‌نگاری» از دیگر ویژگی‌های این دانشنامه است، اظهار کرد: تمام متون عربی در این دانشنامه با اعراب‌گذاری و علامت‌گذاری منتشر و در دسترس خوانندگان و علاقه‌مندان قرار گرفته است.
تحریف از زمان تولد تا شهادت سالار شهیدان
حجت‌الاسلام محمد صحتی سرد‌رودی گفت: بحث درباره شهادت امام حسین (ع)، از جمله مباحث گسترده‌ای است که متاسفانه تحریفات تاریخی بسیاری خواسته و ناخواسته در این هزار و سیصد و اندی سال درباره واقعه کربلا به وجود آمده است. این تحریفات از زمان ولادت امام حسین (ع) تا هنگام شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) را در برمی‌گیرد.
این محقق و عاشورا‌پژوه با اشاره به این که یکی از تحریفات چشمگیر درباره زندگی و شهادت امام حسین (ع)، درباره زمان ولادت ایشان به وقوع پیوسته است، اظهار کرد: راویان وابسته به بنی‌امیه، زمان ولادت امام حسین (ع)، را قرن ششم تا هشتم تخمین زده و آن را در منابع خود ذکر کرده‌اند، تا با این اقدام، ثابت کنند، امام حسین (ع) در زمان مرگ پیامبر (ص) سه سال بیشتر نداشته و نمی‌تواند حدیثی از حضرت محمد (ص) را نقل کند، در حالی‌که منابع شیعی نشان می‌دهد، تاریخ تولد امام حسین (ع)، سال سوم هجری قمری است.
وی با تاکید با بر این نکته که، پس از گذشت بیش از هزار سال، هنوز تحریفات صورت گرفته درباره امام حسین (ع)، تبلیغ و ترویج می‌شود، گفت: در این مجال قصد دارم، به سه تحریف بزرگ صورت گرفته در واقعه کربلا بپردازم. نخستین انحراف تاریخی چشمگیر، «مصادره اموال کاروانیان» از سوی امام حسین (ع) است. این موضوع انحرافی نخستین‌بار از سوی ابی‌مخنف در «تاریخ طبری» آمده است.
این پژوهشگر دینی ادامه داد: ابی‌مخنف، اعتقاد دارد، امام حسین (ع) در راه رسیدن به کربلا، دو بار جلو کاروانی را گرفته و اجازه نداده تا به مقصد برسند و اموال آنها را مصادره کرده است. این انحراف تاریخی که در «تاریخ طبری» آمده است، برای تبرئه کردن یزید و سپاه دشمن، پس از عاشورا بوده تا نشان دهد، امام حسین (ع) به دلیل برهم زدن امنیت به شهادت رسیده است. این امر، یکی از بزرگترین تحریفات است که من و سایر محققان به کَرات آن را رد کرده‌ایم، اما متاسفانه، این تحریف در متون جدید هم توجیه شده که شگفت‌آور است.
صحتی یادآور شد: سید بحرالعلوم در کتاب «علم رجال» این اظهار نظر ابی‌مخنف در «تاریخ طبری» را رد کرده است. وی اعتقاد دارد، این قصه ساخته و پرداخته بنی‌امیه و سُنی‌مذهبان است و در آن غرض‌ورزی‌های سیاسی دیده می‌شود.
ازدواج امام حسین(ع) با شهربانو صحت تاریخی ندارد
صاحب کتاب «تحریف‌شناسی عاشورا و تاریخ امام حسین (ع)» ادامه داد: دیگر تحریف تاریخی صورت گرفته درباره واقعه کربلا و زندگی امام حسین (ع)، ازدواج ایشان با شهربانو، دختر یزدگرد است. منابع تاریخی نشان می‌دهد این ازدواج هیچ‌وقت در زندگی امام حسین (ع)، روی نداده است. متاسفانه این تحریف نیز در میان سایر تحریفات، رد شده اما هنوز بر سر زبان‌هاست. موضوع ازدواج امام حسین (ع) با شهربانو، دختر پادشاه ایران، نخستین‌بار در کتاب «الکافی» و از سوی «رازی کُلینی» عنوان شده است. کُلینی، اعتقاد دارد، امام حسین (ع) با شهربانو ازدواج کرده و امام سجاد (ع)، نیز از این بانو، به دنیا آمده، با این فرض، تمام امامان معصوم (ع)، دارای نژادی ایرانی هستند. این امر می‌تواند مایه مسرت ایرانی‌ها باشد، اما نمی‌توان این تحریف را واقعه‌ای صحیح دانست.
وی اظهار کرد: «ابن‌عنبه» در کتاب «عمدة الطالب فی انساب ابی‌طالب»، موضوع ازدواج حضرت سیدالشهدا (ع) را با شهربانو رد کرده است. در دهه 30 و 40 شمسی نیز استاد محمدابراهیم آیتی در کتاب «تاریخ اسلام» به بررسی این موضوع پرداخت و وی نیز آن را منکر شد. شهید علامه مرتضی مطهری در کتاب «خدمات متقابل ایران و اسلام»، ازدواج امام حسین (ع) با شهربانو را رد کرد، همچنین مرحوم استاد علامه سید جعفر شهیدی نیز در کتاب «زندگانی علی‌بن‌حسین (ع)» موضوع این ازدواج را رد کرده است. متاسفانه هنوز این موضوع در منابر و تالیفات تبلیغ می‌شود و بسیاری از سخنرانان و مولفان به آن دامن می‌زنند.
سر به محمل کوبیدن حضرت زینب (س) و درستی آن در منابع تاریخی
صحتی در ادامه گفت‌و‌گو با ایبنا، به سومین تحریف صورت گرفته در واقعه کربلا پرداخت و گفت: موضوع «سر به محمل کوبیدن حضرت زینب (س)» دیگر تحریفی است که می‌توان به آن اشاره کرد. شیخ عباس قمی در ایام جوانی خود کتابی در مقتل‌خوانی با عنوان «نفس المهموم» نوشت که در آن به این موضوع اشاره کرد. اما در آخرین تالیف خود به نام «منتهی‌الامال» موضوع سر به محمل کوبیدن حضرت زینب (س) را منکر شد و در رد این مساله به پیدا نکردن سند درباره این موضوع اشاره کرده و نوشته است که عقیله بنی‌هاشم، اجل از این موضوعات بودند که پیشانی و سر خود را به محمل بکوبند و حضرت زینب (س)، از جمله بردبارترین و فرزانه‌ترین زنان عالم است که صبرش ازاین موضوعات فراتر بوده، در عین‌حال نباید این نکته را فراموش کرد که، اهل بیت امام حسین (ع) به اسارت گرفته شده بودند و عموما «محمل» برای افراد خاص استفاده می‌شود. تنها سند غیر‌قابل معتبر درباره حمل اهل‌بیت (ع)، بر محمل، در میان روایان وابسته به بنی‌امیه دیده می‌شود زیرا آنها با این روایت در صدد بودند تا رفتار خود با اسراء را همراه با رأفت نشان دهند.
وی افزود: درباره سر به محمل کوبیدن حضرت زینب (س)، به این موضوع اشاره فراوان شده است، که امام سجاد (ع)، انجام این کار را از سوی حضرت زینب (س)، دیدند و چون ایشان را از انجام این کار منع نکردند، جائز است که جوانان امروزه قمه‌زنی کنند و عزاداری‌های خشونت‌بار انجام دهند که این نوع عزاداری نیز به دلیل تحریفاتی است که در این واقعه صورت گرفته است.
سید حسن فاطمی، عاشورا‌پژوه در نشست «بازنمایی و بازشناسی دانشنامه امام حسین (ع) و آثار پیرامونی» گفت: ««دانشنامه امام حسین (ع)» به بسیاری از شبهات تاریخی پاسخ داده است.» حجت‌االاسلام سید محمود طباطبایی‌نژاد نیز اظهار کرد: محققان در تالیف این دانشنامه از منابع خبری قابل اتکا استفاده کرده‌اند.
فاطمی: «دانشنامه امام حسین (ع)» به شبهات تاریخی عاشورا پاسخ داده است/ بهره‌گیری از منابع خبری قابل اتکا در دانشنامه
نشست «بازنمایی و بازشناسی دانشنامه امام حسین (ع) و آثار پیرامونی» (یکشنبه، 26 مهرماه) با حضور حجت‌الاسلام سید محمود طباطبایی‌نژاد، یکی از مولفان و ناظران «دانشنامه امام حسین (ع)»، سید حسن فاطمی، عاشورا‌پژوه و مهدی آشتیانی به عنوان دبیر نشست در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
جمع‌آوری اخبار متعارض در دانشنامه
فاطمی گفت: «دانشنامه امام حسین (ع)» از جمله دانشنامه‌ها و کتاب‌هایی است که توانسته به خوبی به شبهات تاریخی درباره واقعه کربلا پاسخ دهد. مولفان در تهیه و تدوین این دانشنامه، علاوه بر مراجعه به اسناد و منابع شیعی از منابع اهل سنت نیز استفاده کرده و در پاورقی، اصطلاحات و واژه‌های سخت را توضیح داده‌اند. مولفان «دانشنامه امام حسین (ع)» اخبار متعارض درباره واقعه کربلا و زندگی امام حسین (ع) را نیز در این کتاب جمع‌آوری کرده‌اند.
این عاشورا‌پژوه با بیان این‌که کتاب حاضر، خوش‌خوان بوده و آسان‌یاب است، اظهار کرد: این دانشنامه نخستین‌بار در سال 1388 و در 14 جلد منتشر شد. این دانشنامه منبع بسیار خوبی برای انتشار کتاب‌های پیرامونی دیگر با موضوع امام حسین (ع) و زندگی ایشان بوده است، که از آن میان می‌توان به کتاب‌های «گزیده دانشنامه امام حسین (ع)»، «شهادت‌نامه امام حسین (ع)»، که به فارسی و عربی منتشر شده است، اشاره کرد.
فاطمی، با تاکید بر این‌که «دائره‌المعارف امام حسین (ع)» نیز از جمله کتاب‌هایی است که تالیف آن باید در دستور کار قرار بگیرد، گفت: امام حسین (ع)، زندگی و شهادت وی از جایگاه خاصی در بین مردم برخوردار است. در سخنرانی‌ها و روضه‌خوانی‌ها از حضرت سیدالشهدا (ع)، نام برده می‌شود، اما متاسفانه عاشورا‌پژوه متخصصی تربیت نشده است که درباره این واقعه نگاه درست و به دور از باورهای غلط داشته باشد. متاسفانه در حوزه‌های علمیه، درس «عاشورا‌پژوهی» به طلبه‌ها ارائه نمی‌شود و این نقص نتیجه‌ای جز تحریف درباره واقعه کربلا ندارد، همچنین نظارت بر چاپ آثار عاشورایی از جمله رویکردهای مهم در جلوگیری از چاپ آثار کم‌اهمیت و دارای تحریف است.
تدوین دانشنامه براساس روایتی موضوعی
حجت‌الاسلام سید محمود طباطبایی‌نژاد، یکی از مولفان و ناظران تالیف و تهیه «دانشنامه امام حسین (ع)» در این نشست با اشاره به قابل اتکار بودن منابع خبری استفاده شده در این دانشنامه گفت: تمامی متون کهن که تا قرن نهم هجری قمری، درباره زندگی امام حسین (ع) و واقعه کربلا تالیف شده بود، از نظر محققان این دانشنامه گذشته است.
وی ادامه داد: برای رعایت شکل موضوعی دانشنامه، متون به دست آمده را تقطیع کردیم. این تقطیع از حرکت امام حسین (ع) از مدینه به مکه و تا آخرین لحظه‌های شهادت وی است. تقطیع صورت گرفته به خواننده کمک می‌کند تا براساس موضوع مورد نیاز خود به دانشنامه مراجعه کند. جلد چهاردهم این دانشنامه حاوی این تقطیع‌ها و 6 مقتل مستقل است که یکجا و پیوسته نقل شده است.
طباطبایی‌نژاد، در ادامه نشست «بازنمایی و بازشناسی دانشنامه امام حسین (ع) و آثار پیرامونی» اظهار کرد: در برخی متون قدیمی، مانند «مقتل خوارزمی» به تیرباران دشمن علیه یاران امام حسین (ع)، اشاره شده است. بنا به آنچه در این مقتل آمده است، 50 نفر از یاران امام حسین (ع) در این تیرباران به شهادت رسیدند. منابع تاریخی مهم‌تری مانند «تاریخ طبری» نشان می‌دهد، هیچ‌کس در تیرباران به شهادت نرسیده است. اگر دشمن می‌توانست در این تیرباران 50 نفر را به شهادت برساند، بخش عظیمی از یاران ایشان به شهادت می‌رسیدند اما جنگ تا ظهر عاشورا ادامه یافته است.
«دانشنامه فاطمی (س)» منتشر می‌شود
مهدی آشتیانی، دبیر نشست «بازنمایی و بازشناسی دانشنامه امام حسین (ع) و آثار پیرامونی» در سخنان کوتاهی به معرفی «دانشنامه امام حسین (ع)» پرداخت و گفت: مولف اصلی این دانشنامه آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری است و موسسه فرهنگی دارالحدیث آن را به چاپ رسانده است. این دانشنامه بخش‌های مختلفی دارد. زندگی خانوادگی امام حسین (ع)، فضلیت‌ها و ویژگی‌های این امام همام (ع)، دلایل امامت امام حسین (ع)، ایام زندگی حضرت امام حسین (ع) از شهادت پدر تا عاشورا از جمله بخش‌هایی است که به صورت مستقل در کتاب آمده است.
وی اظهار کرد: مجموعه «دانشنامه فاطمی (س)» و «دانشنامه قرآن و حدیث» نیز در آینده نزدیک از سوی موسسه فرهنگی دارالحدیث منتشر می‌شود.
منبع: ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید