1394/7/25 ۱۰:۳۹
قطار ثبت میراث ناملموس به ایستگاه ساز نی‌انبان رسید. 22 مهر ساز نی‌انبان در فهرست آثار ملی ناملموس ثبت شد. پرونده‌ای که یکی از نوازندگان شناخته‌شده این ساز و پژوهشگر موسیقی آن را به سرانجام رساند. سازی که با زندگی مردم جنوب کشور گره خورده، سال‌هاست با ممنوعیت‌های بی‌دلیل در این خطه مواجه است. حالا ثبت ملی نحوه ساختن و نواختن این ساز و تلاش برای جهانی‌شدن آن، شاید گره‌گشای این کلاف بی‌دلیل باشد.
احسان رســـــتمی‌پور: قطار ثبت میراث ناملموس به ایستگاه ساز نی‌انبان رسید. 22 مهر ساز نی‌انبان در فهرست آثار ملی ناملموس ثبت شد. پرونده‌ای که یکی از نوازندگان شناخته‌شده این ساز و پژوهشگر موسیقی آن را به سرانجام رساند. سازی که با زندگی مردم جنوب کشور گره خورده، سال‌هاست با ممنوعیت‌های بی‌دلیل در این خطه مواجه است. حالا ثبت ملی نحوه ساختن و نواختن این ساز و تلاش برای جهانی‌شدن آن، شاید گره‌گشای این کلاف بی‌دلیل باشد. محسن شریفیان، نوازنده ساز نی‌انبان کسی است که مسئولیت ثبت پرونده «مهارت ساخت و نواختن نى انبان» را در فهرست میراث فرهنگ ناملموس کشور به عهده داشته است. او در این باره به «فرهیختگان» گفت: «آنچه در ثبت ملی این اثر مهم بود، خطراتی است که متوجه ساز نی‌انبان است. این ساز جزئی از زندگی مردم جنوب کشور است و جوانان زیادی به آن علاقه‌مند هستند. اما عده‌ای از سر بی‌اطلاعی نواختن این ساز را حتی در مراسم عروسی این منطقه ممنوع کرده‌اند.» او با اشاره به نقش اجتماعی عمیق این ساز گفت: «این ساز با همه ویژگی‌هایی که داشته، مورد بی‌مهری قرار گرفته و خطر نابودی‌اش وجود دارد. با این حال نواختن این ساز در استان خوزستان، هرمزگان و کرمان رواج و کارگاه‌های ساخت آن در اصفهان و شیراز وجود دارد. در جنوب ایران و به‌ویژه بوشهر نقش فرهنگی و روند تاریخی و اجتماعی ساز نی‌انبان به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین و بحث‌برانگیز‌ترین سازهای این منطقه اهمیت قابل‌توجهی دارد. مطالعه این موضوع برای درک ما نسبت به هویت قومی، فرهنگی و موسیقایی جنوب ایران حائز‌اهمیت است. سازی که به نوعی راوی تاریخ، زبان، لهجه، ادبیات، آیین، مذهب و رسوم است.»
سرپرست گروه لیان با اشاره به دلیل مخالفت‌ها با ساز نی‌انبان تصریح کرد: «برخی می‌گویند این ساز از انگلستان آمده و یادگار استعمار است، اما این‌گونه نیست. هرچند به قطعیت نمی‌توان ریشه یک ساز را به یک کشور مربوط دانست، در اسناد تاریخی ساز نی‌انبان دیده می‌شود. امسال در دانشگاه تورنتو از تابلوی نقاشی سر ویلیام اوسلی رونمایی کردم که مربوط به 210 سال پیش است و ساز نی‌انبان در آن حضور دارد. این تابلو یکی از اسنادی است که نشان می‌دهد نی‌انبان پیش از آن هم ساز شناخته‌شده‌ای بوده که در این نقاشی به آن توجه شده است. آن‌گونه که لوئی دوبو می‌نویسد، در قرن 19 در سایر نقاط ایران نیز رواج داشته است. حضور این ساز در اسناد، نسخ‌خطی، نقاشی‌های سفرنامه‌های مستشرقین غربی و ادبیات ایران و روایت‌های تاریخی نیز مشاهده می‌شود.»
تلاشی برای جهانی‌شدن
ثبت در فهرست جهانی یونسکو پس از ثبت فهرست میراث ناملموس کشور حالا قدم بعدی برای حفاظت این ساز است. محسن شریفیان تلاش برای ثبت جهانی را سابقه‌دار دانسته و تاکید کرد: «برای تهیه پرونده ثبت جهانی لازم بود این ساز در فهرست آثار ملی ثبت شود. در انجمن بین‌المللی نوازندگان نی‌انبان که در انگلستان قرار دارد، پیش از این بحث ثبت جهانی مطرح بوده است. نی‌انبان یک روز جهانی به نام خود دارد که 10 مارس است.»
این نوازنده ساز نی‌انبان با اشاره به اشتراک این ساز بین چند کشور می‌گوید: «ساز نی‌انبان کشورهای حوزه خلیج‌فارس مشابه ساز نی‌انبان ایران است. دامنه نواختن این ساز به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس همچون کویت، بحرین، قطر، عمان و بحرین هم می‌رسد. اما اینکه پرونده به‌طور چند‌ملیتی یا اختصاصی ایران ثبت شود، باید بررسی شود. ساز نی‌انبان و حضورش در کشورهای مختلف نماد صلح و دوستی و نزدیکی این کشورهاست.» این پرونده در تاریخ 22/7/94 در جلسه کمیته ثبت میراث فرهنگى به شماره ٧٨٣ به ثبت رسید.
منبع: روزنامه فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید