1394/7/19 ۰۹:۱۴
روز عید غدیر کتابخانه استاد سیدهادی خسروشاهی (مرکز بررسی‌های اسلامی)در پردیسان قم به بهره‌برداری رسید اشاره: آیین افتتاح کتابخانه عمومی مرکز بررسی‌های اسلامی با حضور و سخنرانی حضرت آیت‌الله‌العظمی سبحانی و دکتر علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی عصر جمعه دهم مهرماه جاری همزمان با عید غدیر خم در منطقه پردیسان قم برگزار شد. در این مراسم جمع بسیاری از شخصیت‌های علمی و فرهنگی از جمله حضرات آیات: گرامی، غروی علیاری، علوی بروجردی، هاشم‌زاده هریسی و حجج اسلام:
روز عید غدیر کتابخانه استاد سیدهادی خسروشاهی (مرکز بررسی‌های اسلامی)در پردیسان قم به بهره‌برداری رسید
اشاره: آیین افتتاح کتابخانه عمومی مرکز بررسی‌های اسلامی با حضور و سخنرانی حضرت آیت‌الله‌العظمی سبحانی و دکتر علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی عصر جمعه دهم مهرماه جاری همزمان با عید غدیر خم در منطقه پردیسان قم برگزار شد. در این مراسم جمع بسیاری از شخصیت‌های علمی و فرهنگی از جمله حضرات آیات: گرامی، غروی علیاری، علوی بروجردی، هاشم‌زاده هریسی و حجج اسلام: یعقوب جعفری، مسجد جامعی، مهدوی راد، ثقفی، نواب، نقدی، مختاری، جعفریان، دکتر مجیدی رئیس کتابخانه مجلس، استاندار قم و مدیرکل ارشاد استان قم حضور داشتند و لوح سپاسی از سوی رئیس کتابخانه‌های عمومی کشور توسط مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم به استاد سیدهادی خسروشاهی اهدا شد. در ادامه نخست متن سخنرانیهای ایرادشده در این مراسم می‌آید:
سخنان آیت‌الله‌العظمی سبحانی
پس از درگذشت پیامبر گرامی(ص) جلوگیری از نگارش حدیث، اثر سوئی در حراست از فرهنگ اسلامی نهاد؛ زیرا سخنان رسول خدا(ص) به سان قرآن از حجیت بالایی برخوردار است و هر دو از وحی الهی سرچشمه می‌گیرند. چیزی که هست، در قرآن لفظ و معنی هر دو از سوی خداست، ولی در حدیث گفتار از پیامبر(ص) و معنی از جانب خداست.
فعلاً دربار? انگیزه منع نگارش حدیث سخن نمی‌گوییم، ولی یادآور می‌شویم که در چنین شرایط سخن گفتن احبار و رهبان به ظاهر مسلمان در مسجد نبوی کاملاً آزاد بود و از این طریق یک رشته داستانهای بی‌اساس که ساخته علمای یهود و نصاری بود، وارد فرهنگ اسلامی شد و چه بسا ساده‌لوحان آنچه را که از این گروه می‌شنیدند، به پیامبر(ص) نسبت می‌دادند!
منع نگارش حدیث تا سال ۱۴۳ ادامه داشت؛ ولی بر اثر فشار بزرگان، نگارش و حدیث‌گویی کاملاً آزاد گشت و در سایه آن، انواع علوم در کشور اسلامی گسترش یافت و کتابخانه‌های عظیمی پدید آمد و در این مورد شیعه در حفظ سرمایه‌های ملی و ارزشهای دینی سهم به‌سزایی داشت: از باب نمونه:
۱ـ شاپور بن اردشیر شیعی در بغداد کتابخانه بیت‌الحکمه را پایه‌گذاری کرد و در آن ده‌هزار جلد کتاب گردآورد که اغلب آنها به خط مؤلفان بوده است.
۲ ـ سید مرتضی (۳۵۵ـ۴۳۶ق) دارای کتابخانه عظیمی بود که به فزون از هشتادهزار جلد می‌رسید از آنجا که هشتاد سال نیز عمر کرد، او را ذوالثمانین می‌خواندند.
۳ـ پس از فاجعه مغول، نصیرالدین طوسی که پیوسته بازدارندة هولاکو از فساد بیشتر بود، توانست در شهر مراغه چهارصد هزار جلد کتاب فراهم آورد و با ساختن رصدخانه دانشمندانی را که هر کدام به گوشه‌ای رفته بودند در آن منطقه گرد آورد و به بازسازی علوم طبیعی و ریاضی و فلسفی و غیره بپردازد.
شما می‌توانید با سیر در کتابهای تراجم به خدمات علمای اسلام به‌ویژه شیعه دست یافته و ارزش‌گذار باشید. البته این را هم باید گفت گاهی جاهلان بر اثر تحریک قدرتمندان کتابخانه‌ها را آتش می‌زدند؛ از باب نمونه سال ۴۴۷ کتابخانه شیخ طوسی در بغداد طعمه حریق شد و هجوم سلاجقه به بغداد و برچیده شدن بساط حکومت آل بویه که شیعه بودند و یا تمایلات شیعی داشتند، به حنابله جرأت داد که به چنین جنایتی دست بزنند.
گاه و بیگاهی در پی سهل‌انگاری متصدیان، برخی از کتابخانه‌ها طعمه حریق می‌شود و بخش اعظم سرمایه ملی دود و خاکستر می‌گردد. تلخی فاجعه سوختن کتابخانه استان اصفهان در چند سال پیش هنوز در خاطرهاست. در طول تاریخ دلالانی بودند که پیوسته کتابهای علمای اسلام را که غالباً به صورت خطی بود به ثمن بخسی خریداری نموده، روانه غرب می‌کردند. شاید نسل حاضر تصور کند که این کار، مربوط به عصر حاضر است، در حالی که تاریخ برخلاف آن را گواهی می‌دهد. ابن خلکان در کتاب وفیات الاعیان (ج۲، ص۳۴۰) در شرح حال ابن الیمین (متوفای ۶۱۳) نقل می‌کند: «یکی از حرفه‌های او خرید کتابهای نفیس و ارسال آنها به سرزمین روم بود!» در کتاب جوله فی دور الکتب الامریکیه (ص۴۷) می‌نویسد: «دانشگاه پرینستون آمریکا از یک یهودی در بغداد کتابخانه‌ای را به قیمت ۷۳هزار دلار خرید و به آمریکا منتقل کرد.»
فراموش نمی‌کنم در سالهای ۱۳۱۵ یا ۱۳۱۶ شمسی در ایران شایعه‌ای ساختند که دولت وقت تصمیم گرفته است کتابهای موجود در خانه‌های شخصی را ضبط کند و همه را به دریا بریزد سپس دلالانی آموزش‌دیده را واداشت که به خرید کتابها بپردازند و به جای اینکه به دریا بریزند، به کیسه غربیان ریخته شد!
در سال ۱۳۵۶ شمسی برای رسیدگی به امور دانشجویان ایرانی که با ایمان به آمریکا می‌روند و پیراسته از ایمان به ایران برمی‌گردند، از طرف شخصی که وابسته به حضرت امام بود، به آمریکا اعزام شدم تا موضوع را از نزدیک مطالعه کنم. از این جهت چند ایالت را که بیشتر دانشجویان ایرانی در آنجا تحصیل می‌کردند، رفتم که یکی از آنها «نیوجرسی» بود. مرکز ایالت شهر دانشگاهی است که در سال ۱۳۰۵ق تأسیس شده بود. این دانشگاه بخش شرقی عظیمی داشت و راهنمای ما در این قسمت ما را به بخش شرق‌شناسی برد که کتابخانه مهمی داشت. در میان کتابهای خطی یک نسخه از کتاب «التبیان» شیخ طوسی را مشاهده کردم که مایه تأسفم شد؛ زیرا مرحوم استاد بزرگ، آیت‌الله حجت با زحمات زیادی توانست اجزای این کتاب را از اطراف و اکناف ایران و شاید عراق جمع کند و سرانجام در اصفهان در دو مجلد رحلی چاپ شد. در کتابخانه نیوجرسی «خطوط میر» فراوان بود شماره‌های زیادی از روزنامه‌های اطلاعات و کیهان وجود داشت که به ترتیب از ایران ارسال می‌شد و سرانجام تجلید می‌گشت.
امام صادق(ص) می‌فرماید: «احتفظوا بکتبکم فانکم سوف تحتاجون الیها». در طول تاریخ حضور تا آغاز غیبت کبری از طرف علمای شیعه قریب ده‌هزار جلد کتاب نگارش یافته که اکثر آنها در اختیار ما نیست و اگر شیخ کلینی (م ۳۲۹) و شیخ صدوق (م ۳۸۱) و شیخ طوسی (م ۴۶۰) بخش عظیمی از این کتابها را در جوامع خود جای نداده بودند، الان ما در بخش فقه کاملاً فقیر و بیچاره بودیم.
در اینجا لازم است از حجت‌الاسلام والمسلین جناب آقای حاج سیدهادی خسروشاهی (دامت برکاته) تقدیر و تشکر کنم که در این منطقه که فاقد کتابخانه عمومی است، دست به تأسیس کتابخانه‌ای بسیار آبرومند زده است که می‌تواند نیاز علما و طلاب و دانشمندان و دانشجویان دانشگاهها را برطرف کند. چنین خدمت بزرگ فرهنگی صدقه جاریه است. جناب مؤسس در خانواده ریشه‌دار علمی بزرگ شده است. والد معظم ایشان مرحوم آیت‌الله سیدمرتضی خسروشاهی (م۱۳۷۳) است و او فرزند آیت‌الله سیداحمد خسروشاهی (م۱۳۲۷ق) است و او فرزند آیت‌الله سیدمحمد خسروشاهی و هکذا. همگی از شخصیت‌های علمی نجف اشرف و آذربایجان بودند.
شرف تتابع کابراً عن کابر
کالرمح انبوب علی انبوب
البته مدیریت کتابخانه باید دو شیوه را در پیش گیرد:
۱ـ در مورد دانش‌آموزان و برخی از دانشجویان که با کتابهای محدودی سرکار دارند، کتاب در اختیار آنها بگذارد تا در تالار کتابخانه، مشغول مطالعه شوند.
۲ـ در مورد محققان باید شیوه «قفسه باز» در پیش گیرد تا فرد محقق بتواند وارد مخزن شود و کتابهای مورد نیاز را برگزیند و در غرفه خاصی مشغول تحقیق شود و در غیر این صورت کار تحقیق سامان نمی‌پذیرد.
این جانب از اهل خیر درخواست می‌کند که به نیازهای این کتابخانه و تکمیلش بپردازند تا این صدقه جاریه برای همگان مایه خیر و برکت باشد.
سخنان دکتر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی
از استاد گرامی جناب آقای خسروشاهی انتظار همین بود که این مجموعه فاخر فرهنگی را تبدیل به یک جریان مستمر در جامعه بکنند. ایشان دانشمند خوش‌سلیقه‌ای است، از ابتدایی که در فعالیتهای علمی قم حضور داشتند و در مجلات قلم می‌زدند، همیشه به مسائل مهم عالم اسلام حساس بودند و دقت نظر دارند و از یک فکر باز برخوردار هستند. یک ویژگی که کارهای ایشان را جذاب می‌کرد، این بود که کتابهای بزرگان را هم خوب تنظیم می‌کردند، انتخابهای درست داشتند، مخصوصاً آثار مرحوم علامه طباطبایی را که ایشان منقح و خیلی با سلیقه چاپ کردند. کتابها را خوب انتخاب و تنظیم می‌کردند، چاپش هم ارزشمند بود و کتابها با سلیقة ایشان خواندن داشت.
خصوصیت دیگری هم در ایشان بود و آن اینکه دنیادیده بودند. راجع به مسائل عالم اسلام از لابلای کتابها حرف زدن، یک جور نگاه است، نگاه ملموس داشتن به شرایط و مسائل عالم اسلام جور دیگر است. ایشان به خاطر حضور عینی که مخصوصاً پس از انقلاب در جاهای مختلف داشتند، از دنیادیدگی برخوردارند. من غالب آثاری را که ایشان اخیراً چاپ کرده‌اند، می‌خوانم که نشان می‌دهد در مسائل مخصوصاً با توجه شرایط امروز در کارهای قلمی‌شان پختگی دارند. آثاری را از اخوان‌المسلمین، مسائل دنیای اسلام، مخصوصاً پس از این بیداری اسلامی چاپ کرده و غالب اظهارات و نوشته‌های ایشان خیلی پختگی در آن هست، این نشان می‌دهد که هم سوابق تاریخی عالم اسلام را خوب دریافت کردند و هم چون ارتباط ملموس با شخصیت‌های مهم و امروزین در مسائل عالم اسلام داشتند، حرفهایشان بسیار دقیق و قابل استفاده است. چون از نظر سیاسی، فرهنگی و دینی به امور نگاه می‌کنند و لذا آثارشان در این بُعد که خیلی هم به درد ایران امروز می‌خورد، بسیار اثربخش و مفید است.
ایشان در کنار کارهایشان کتابهای زیادی هم جمع‌آوری کرده‌اند که آنها را تبدیل کردند به کتابخانه عمومی و بسیار تجربه خوبی را به یادگار گذاشتند. اگر این کار در کشور ما باب شود که بزرگانمان که کتابهای زیادی دارند، در نهایت آن را تبدیل به یک مرکز عمومی بکنند. البته دولت و شهرداری‌ها کتابخانه‌های عمومی درست می‌کنند، اما غالباً کارهای دولتی در انتخاب کتاب آنقدر عمیق نیست و حالت فهرستی دارد برای همه جا و سطح کار و اینها از یک دقت نظر برخوردار نیست. کتابخانه آقای خسروشاهی، یک کتابخانه برگزیده است؛ لذا متفاوت از کتابخانه‌های عمومی دیگر است و واقعاً دیدن دارد. از این جهت ما نهایت سپاسگزاری را از ایشان داریم و حتماً باید دولت هم کمک کند که این مرکز زودتر کارش تمام شود و به یک مرکز فعال تبدیل شود.
انتخاب این امر در پردیسان که مجموعه بزرگی در شهر قم شده است و متاسفانه امکانات شهری در اینجا خیلی کم است، باز انتخاب درست و خوش‌سلیقگی ایشان را نشان می‌دهد. در سالهای اخیر در استان قم کتابخانه‌های تخصصی ایجاد شده. استاد جعفریان کتابخانه‌ای در تاریخ درست کردند، در حدیث ایجاد شده، این هم کار بسیار ارزشمندی است، یعنی اینکه کتابخانه‌های تخصصی ایجاد شود، کار را برای کسانی که تتبع می‌کنند، ساده می‌کنند. مؤسسه حضرت آیت‌الله سبحانی هم که کتابهای کلامی دارد، بهترین آثار را جمع کرده‌اند و کار را برای محققان ساده می‌کنند. این از چیزهایی بود که در گذشته نبود. رشد کارهای پژوهش در قم اقتضا می‌کند که چنین کتابخانه‌هایی به وجود بیاید که الحمدلله این دقت و فراست هست. ما از همه این تلاشها تشکر می‌کنیم، از استاد خسروشاهی واقعاً سپاسگزاریم که همت را کردند و وقت گذاشتند و این بنا را تأسیس کردند.
سخنان استاد سیدهادی خسروشاهی
کتابخانه بنده در واقع از سال ۱۳۲۹ یا ۳۰ تأسیس شد که ۱۱ سالم بودم! یک کتاب به نام نیچریه یا ناتورالیسم از سیدجمال‌الدین اسدآبادی، به قیمت ده ریال خریدم که در واقع نخستین هسته تأسیس کتابخانه شد و علاوه بر آن، همان کتاب هم باعث شد که بروم آثار سید را جمع کنم که در نتیجه معلوم شد سید فقط همان رساله را ندارد، بلکه مجموعه‌ای از رسائل و مقالات دارد که ما پس از تنظیم و تحقیق آنها را در ۹ جلد (۳۵۰۰ صفحه) در قم و در قاهره چاپ کردیم.
بدین ترتیب ما به جمع‌آوری کتاب مشغول شدیم و بعد آمدیم قم. در قم هم همیشه کتابهای جدید را تهیه می‌کردیم به رغم مشکلات شدید مالی که آن زمان داشتیم و من یادم است که دو نفر در قم همیشه به کتابفروشی‌ها بدهکار بودند: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و بنده!
این مجموعه که جمع شد، فکر کردم با این همه کتاب چه کنیم! یکی دو مرتبه هزار جلدی توسط آقای انصاریان دادیم به کتابخانه‌ای در اراک، یک مقداری اهدا کردیم به کتابخانه‌های دیگر، از جمله کتابخانه مکتب اسلام و… بعد فکر کردم که یک کتابخانه تأسیس کنیم و همه اینها را در آنجا قرار دهیم. یادم می‌آید که کتابخانه مرحوم آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی نخست در دو حجره بود در یک مدرسه علمیه کوچک در خیابان ارم. ایشان آن مدرسه را ساخته بودند و بالاخره همت کردند و کتابخانه را توسعه دادند که اکنون یکی از معظم‌ترین کتابخانه‌های دنیاست.
مجموعه ما بالغ بر ۷۰هزار جلد است که بیش از ۳۰هزار آن فهرست‌نویسی شده و بقیه به‌تدریج منتقل خواهد شد. کتب مرحوم والد و خاندان را هم از تبریز منتقل کرده و اینجا می‌آوریم. در آغاز کار بودجه شخصی بود، ولی در مراحل بعدی حضرت آقای نواب دویست تومان ـ به اصطلاح امروز ـ به ما دادند!
اینجا به یاری حق به‌تدریج تکمیل شد و روزی مهندس آقایی گفتند که حدود ۵۰۰ میلیون تومان بدهکاریم، ما هم گفتیم تعطیلش کنیم که ناگهان جاء رجل من اهل خراسان و حدود ۷۰۰ تومان بدهی‌ها را دادند. پول زمین را هم دادند. البته تهیه زمین هم به لطف و توصیه جناب آقای لاریجانی امکان‌پذیر شد و ما بدین ترتیب قرضها را دادیم و به تکمیل کتابخانه پرداختیم و از جناب آقای سلیمانی هم تشکر می‌کنیم که از خدام آستان قدس رضوی هستند و در این امر بانی خیر شدند.
کتابخانه الان به مرحله‌ای رسیده است که ده‌هزار از طلاب و خانواده‌های آنها که در این منطقه ساکن هستند، می‌توانند شبانه‌روزی استفاده کنند. البته کتابخانه برای همه مردم قم باز است. از جناب آقای مختاری سوال کرده بودند این کتابخانه چه مزیتی دارد؟ ایشان جواب خوبی دادند که: «کتابهای اینجا حتی چاپی‌هایش نوعاً تک نسخه است که فلانی از تمام دنیا جمع کرده و آورده است.» و این واقعیتی است، بعضی کتابها که اینجا هست، فقط یک نسخه در ایران دارد؛ برای نمونه بنده هفت بار برای شرکت در کنفرانس اندیشه اسلامی به الجزایر سفر کردم. هر بار که آمدم، سه چهار کارتن کتاب آوردم که چاپ تونس و مراکش و الجزایر بود.
زحمت اینجا را جناب آقایان مهندس آقایی و مهندس علی عرب که از قدیم در خدمت والدشان در وزارت خارجه بودیم، پذیرا شدند.
سخنان مهندس آقایی مجری ساخت کتابخانه
در سال ۱۳۸۷ آقای خسروشاهی تصمیم گرفتند کتابخانه‌ای احداث کنند تا مورد استفاده عموم قرار گیرد. بنا به توصیه حاج آقای نواب زمین در شهرک پردیسان انتخاب شد به دلیل اینکه حدود ده‌هزار واحد مسکونی برای طلاب در حال ساخت بود و کتابخانه نداشت. با همکاری وزارت مسکن زمینی به مساحت ۵ هزار متر مربع واگذار شد با پرداخت هزینه در چهارچوب ضوابط سازمان مسکن.
با هزینه شخصی آقای خسروشاهی و کمک حاج آقا سلیمانی و حاج آقا نواب عملیات ساخت کتابخانه شروع شد و ادامه پیدا کرد و در مساحتی حدود ۳۶۰۰ متر مربع آماده بهره‌برداری شد.
البته ساختمان به دلیل کمبود بودجه نقایصی دارد، قسمت‌های مهم مثل موتورخانه تأسیسات و آسانسورها انجام نشده و همین طور تکمیل محوطه‌سازی باقی مانده است. سیستم پیشرفته آتش‌نشانی برای این ساختمان لازم است که چون هزینه بالایی دارد، فعلا سیستم معمولی نصب شده است.
این کتابخانه دارای دو تالار مطالعه برای بانوان و آقایان، مخزن کتاب، تالار اجتماعات، تالار مطالعه اساتید و اتاقهای تحقیقاتی می‌باشد و همچنین یک میهمانسرا در طبقه فوقانی دارد. از لحاظ زیرساخت تمام تأسیسات مدرن (صوتی، حفاظتی و اطفای حریق) لحاظ شده و به محض تأمین بودجه می‌توانیم نصب‌شان کنیم.
گزارش شبکه استانی قم از مراسم
به مناسبت افتتاح کتابخانه بسیار بزرگ و ارزشمند با کتابهای نفیس در منطقه پردیسان چند گفتگوی کوتاه انجام داده‌ایم و نخست نظرجناب دکتر لاریجانی را در خصوص این کتابخانه جویا می‌شویم:
دکتر لاریجانی: ابتدا تشکر می‌کنیم از جناب استاد خسروشاهی که این کتابخانه را ایجاد کردند. منطقه پردیسان جمعیت زیادی دارد که امکانات شهری در آن کم است و یکی از کمبودهایش کتابخانه است. این کتابخانه عمومی امکانات خیلی خوب و مدرنی دارد و معتبر است. آثار ارزشمندی انتخاب شده و برخی از آنها مثل «دراسات»، شاید در کتابخانه‌های ایران نظیری نداشته باشد.
ایشان یک عمر زحمت کشیدند و کتابها را با سلیقه خوب انتخاب و با هزینه خودشان تهیه کردند و اکنون در اختیار عموم قرار می‌دهند. این کتابخانه به نظر من استثنایی است، از نظر نوع کتابها و انتخابشان که یک عمر فکر و سلیقه پشت آن است. انشاءالله این کار تحولی در منطقه ایجاد کند.
استاد خسروشاهی: این کتابخانه به تعبیر امروز، تخصصی نیست یعنی کتابها فقط در یک موضوع نیست؛ این کتابخانه جامع، شامل و کامل است در همه زمینه‌های علوم اسلامی: فقه، اصول، تفسیر، حدیث و در همه مقولات بالأخص موضوعات علوم انسانی، مسائل جهان اسلام، حرکتهای اسلامی.
آیت‌الله سبحانی فرمودند که اتاقهایی برای محققان باشد. ما ۵ اتاق در طبقه دوم داریم برای محققان که بیایند یک هفته بمانند و استفاده کنند. امکانات و وسایل رفاهی هم هست.
در مخزن همه نوع کتاب هست و برای صدهزار جلد کتاب تأمین شده که اکنون برای حدود ۴۰هزار جلد فهرست‌نگاری کامپیوتری انجام داده‌ایم و ابتدا نمی‌خواستیم افتتاح کنیم تا همه کتابها را بیاوریم؛ اما آقای دکتر جعفریان و دوستان دیگر گفتند که مردم از اینها که هست، استفاده کنند؛ چون طول می‌کشد همه را آماده کنند. بخش مخطوطات را هم نیاوردیم، دارند فهرست‌نگاری می‌کنند.
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید