چهره‌ای برجسته اما ناشناخته

1392/9/28 ۰۹:۰۳

طی ماه گذشته ما یکی از چهره‌های برجسته علمی ایران و یکی از همکاران قدیمی‌مان در ناسا را از دست دادیم. دکتر «ابوالقاسم غفاری» چهره‌ای است که به نظرم شایسته است مردم ایران وی را بیش از اینها بشناسند.

طی ماه گذشته ما یکی از چهره‌های برجسته علمی ایران و یکی از همکاران قدیمی‌مان در ناسا را از دست دادیم. دکتر «ابوالقاسم غفاری» چهره‌ای است که به نظرم شایسته است مردم ایران وی را بیش از اینها بشناسند، چراکه وی واقعا انسانی استثنایی بود. ایشان در سال 1936 دکترایش را در ریاضیات از سوربن گرفتند و بیشتر از اینکه فیزیکدان باشد، ریاضیدان بود و در معادلات دیفرانسیل تخصص‌ داشت. البته ایشان دکترای دیگری را هم از امپریال کالج گرفتند، مدتی در دانشکده فنی دانشگاه تهران تدریس کردند، مدتی هم با بورسیه فولبرایت به دانشگاه هاروارد رفتند و به تدریس ریاضیات پرداختند. در ضمن مدتی هم در پرینستون مشغول تحقیق و پژوهش بودند که با حضور «اینشتین» در آنجا همزمان بود و به همین دلیل هم توانستند در این دوران با ایشان همکاری‌های علمی و پژوهشی داشته باشند. وی در سال 1964 وارد ناسا شد و به مرکز گادارد ناسا رفتند و به مدت هفت، هشت سال در آنجا مشغول به کار بودند. زمینه کاری وی در ناسا، برنامه آپولو-11 بود. ناوبری سفینه به سوی ماه و اثری که بادهای خورشیدی روی این سفینه دارد، موضوع پژوهش دکتر «غفاری» در این دوره بود که ما هنوز هم از دستاوردهای وی در این دوره استفاده می‌کنیم. لازم به ذکر است زمانی که ما سفینه‌ای را در مداری خاص و به سوی هدفی مشخص می‌فرستیم، برای اینکه سفینه از مسیرش خارج نشود، باید بدانیم چه فشارهایی بر آن وارد می‌شود تا آنها را خنثی کنیم و از جمله آنها، فشارهای بادهای خورشید است و بخشی از کارهای دکتر «غفاری» هم در این زمینه بود. ایشان در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر با بسیاری از برجستگان همکاری داشت. اما یک نکته جالب درباره وی آن است که وی در سن بالا هم کاملا هوشیار و بر افکارش مسلط بود. پنج یا شش سال پیش این فرصت برای من پیش آمد که در زمان یکصدسالگی ایشان، با ایشان دیدار کنم. در آن زمان قرار بود در مراسمی که در دانشگاه یوسی‌ال‌ای برگزار می‌شود، لوح تقدیری به ایشان اهدا شود، به همین دلیل از من خواستند که این لوح را به ایشان هدیه دهم. من تصویر این مراسم را در صفحه‌ام گذاشتم. نکته جالب آنکه ایشان این جلسه را بعدها به خوبی به یاد داشتند. ایشان واقعا یکی از دانشمندان بزرگ معاصر هستند. جامعه امروز ما، دانشمندان زیادی در این سطح و مقیاس ندارد. از دانشمندان ایرانی در این سطح چند نفر بیشتر نداریم. یکی دیگر از این دانشمندان، پروفسور «فضل‌الله رضا» هستند که هم‌اکنون مقیم کانادا هستند و به‌تازگی هم به تهران سفر کردند، دیگری هم دکتر «لطفی‌زاده» هستند. اینها واقعا ستون‌های اصلی دانشمندان ایرانی در جهان به شمار می‌روند و ما نظیر این افراد را بسیار کم داریم یا اصلا نداریم. افرادی در سطح دکتر «غفاری» یا پروفسور «رضا» و دکتر «لطفی‌زاده» بسیار کم هستند و من واقعا کسی را در این سطح نمی‌شناسم و به همین دلیل معتقدم باید قدر آنها را بدانیم.