صندلی های خالی دانشگاه ها؛ فرصت یا تهدید

1394/6/28 ۱۳:۳۲

خالی بودن صندلی های دانشگاه ها اکنون به یکی از دغدغه های دست اندرکاران این مراکز تبدیل شده موضوعی که کارشناسان علت آن را رشد بیش از حد مراکز دانشگاهی و توجه نداشتن به سلایق و علایق داوطلبان نسبت می دهند.

 خالی بودن صندلی های دانشگاه ها اکنون به یکی از دغدغه های دست اندرکاران این مراکز تبدیل شده موضوعی که کارشناسان علت آن را رشد بیش از حد مراکز دانشگاهی و توجه نداشتن به سلایق و علایق داوطلبان نسبت می دهند.

 هر چند برخی صاحبنظران صندلی های خالی دانشگاه ها را نشان دهنده نبود ارتباط بین صنعت و دانشگاه در سال های گذشته و بروز رکود در اقتصاد می دانند اما نباید در این ارزیابی کاهش جوانان در سن تحصیل در دانشگاه ها را به فراموشی سپرد.

در روزگاری نه چندان دور ورود به عرصه دانشگاهی کشور برای فارغ التحصیلان دیپلم مدارس جزء آمال و آرزوهایشان به شمار می رفت اما این امر طی چند سال گذشته دیگر ماهیتی نداشته و هم اکنون همگان می توانند به راحتی در مراکز علمی کشور به ادامه تحصیل بپردازند.

کنکوری که برای خیلی از دهه شصتی ها همانند غولی بود که وقتی نامش می آمد، خواب و خوراک خیلی ها را بهم می ریخت؛ دیگر سدی محکم برای جوانان امروزی به شمار نمی رود.

در آن سال ها خیلی از دانش آموزان، چندین سال برنامه ریزی می کردند، کلاس های کنکور می رفتند و کتاب های مختلف می خریدند تا در رشته دلخواه خود قبول شوند.

** چاره مسوولان وقت برای فراوانی متقاضیان کنکور

فراوانی متقاضیان کنکور آنقدر زیاد بود که مسوولان آموزش عالی وقت را به این فکر انداخت که با تاسیس موسسات غیرانتفاعی شاید بتوانند آرزوی رفتن به دانشگاه را برای بخش کثیری از جوانان برآورده کنند.

این آرزو برای خیلی ها محقق شد تا جایی که وزیر علوم، تحقیقات و فناوری طی چند روز گذشته از خالی ماندن 300 هزار صندلی دانشگاه ها خبر داد و گفت: هر چند تعداد ظرفیت مطلوب است؛ اما میزان شرکت کنندگان کمتر از ظرفیت است.

محمد فرهادی در مراسم تقدیر از برترین های کنکور سراسری سال 94 افزود: 528 هزار نفر در کنکور امسال قبول و مجاز به انتخاب رشته شدند که 428 هزار نفر قبولی داشته ایم.

کارشناسان آموزش عالی می گویند، خالی بودن صندلی های دانشگاه ها پدیده ای است که به علت رشد بیش از حد مراکز دانشگاهی و توجه نداشتن به سلایق و علایق داوطلبان به وجود آمده است.

با این حال به هم خوردن تعادل عرضه صندلی های دانشگاه، گریبانگیر همه دانشگاه ها شده است و سوالی که در چنین وضعیتی به اذهان خطور می کند؛ شاید این باشد که آیا این شرایط به منزله بحرانی برای آموزش عالی کشور است و یا فرصت؟

** کوچ غول کنکور از دوره کارشناسی به دوره تحصیلات تکمیلی

براساس آماری که وزارت علوم می دهد بیش از نیمی از ظرفیت دانشگاه جامع علمی کاربردی، 500 هزار ظرفیت در دانشگاه های آزاد و حدود 70 درصد صندلی های دانشگاه های غیرانتفاعی، خالی از دانشجو مانده است؛ موضوعی که حالا برخی از کارشناسان آموزش عالی از آن به عنوان بحران دانشگاه نام می برند.

حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش آموزش کشور آماری از وضعیت کنکور امسال می دهد و می گوید: از تعداد کل شرکت کنندگان 574 هزار و 317 نفر انتخاب رشته کردند که در نهایت 428 هزار و 478 نفر در رشته های متمرکز قبول شدند؛ در حقیقت داوطلبانی که انتخاب درست و اصولی داشتند توانستند در دانشگاه پذیرش شوند.

وی با اشاره به اینکه هم اکنون غول کنکور از دوره کارشناسی به دوره تحصیلات تکمیلی رفته است، می گوید: دانشگاه ها باید روی کیفیت و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی بیشتر از قبل تلاش کنند.

** عدم هدفمندی در رشد کمی طی سال های گذشته

معاون آموزشی وزیر علوم ، تحقیقات و فناوری نیز در همین زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: ترکیب جمعیتی کشور و نیز هدفمند نبودن رشد کمی در گذشته از جمله دلایل این امر به شمار می رود.

مجتبی صدیقی با تاکید بر اینکه باید از این شرایط به بهترین نحو ممکن استفاده کنیم، افزود: سهولت دسترسی برای ارتباطات بین المللی از جمله این مزیت ها به شمار می رود.

رییس سازمان امور دانشجویان معتقد است که بخش بسیاری از صندلی های دانشگاه که خالی مانده مربوط به عدم هدفمندی در رشد کمی طی سال های گذشته بوده است.

** حرکت دانشگاه ها به سمت دوره های مهارتی

کارشناسان بر این باورند که افزایش تعداد صندلی های خالی در دانشگاه ها گرچه نشان دهنده توسعه نامتوازن و عدم برنامه ریزی صحیح برای آموزش عالی در سالیان گذشته است اما بالنفسه می تواند برای دانشگاه ها یک فرصت باشد.

سرپرست دانشگاه پیام نور نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: خالی شدن صندلی های دانشگاه ها هم تهدید و هم به منزله فرصت به شمار می رود.

محمدعلی سرلک گفت: اگر با همان نگاه سنتی به این مساله بنگریم؛ کاهش نرخ رشد جمعیت به منزله تهدید به شمار می رود اما اگر دانشگاه ها منابع درآمدیشان را متنوع کنند و ایده های خلاقانه را افزایش دهند؛ می تواند به عنوان فرصت تلقی شود.

وی افزود: هم اکنون اقتصاد دانشگاه های کشور به صورت تک محصولی بوده و دانشجو محور است در صورتی که هم اکنون چند میلیون نفر شاغل داریم که ارتقای مهارت های فنی، حرفه ای و دانش آنان می تواند به منزله یک بازار مناسب برای دانشگاه ها به شمار رود.

سرپرست دانشگاه پیام نور ادامه داد: معتقدم حرکت دانشگاه ها به سمت دوره های مهارتی می تواند سبب پر شدن صندلی های خالی دانشگاه ها شود.

وی یادآور شد: همچنین ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگر مسوولان فقط به بازار داخلی چشم داشته باشند؛ ممکن است این صندلی های خالی به منزله تهدید تلقی شود.

سرلک خاطرنشان کرد: این در حالی است هم اکنون علاقه مندان فراوانی از کشورهای فارسی زبان دنیا مشتاق حضور در مراکز آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران هستند.

** چشم اندازی روشن پس از توافقات هسته ای

وی در ادامه تصریح کرد: دانشگاه های ایران حرف های قابل گفتن فراوانی در تمامی زمینه ها و یافته های علمی دانشمندان ایرانی در جهان دارند.

سرپرست دانشگاه پیام نور اظهار داشت: با توفقات اخیری هم که در زمینه هسته ای با تدبیر دولت یازدهم صورت گرفته خوشبینم که این ظرفیت های خالی دانشگاه ها با دانشجویان خارجی پر شود.

وی گفت: دانشگاه پیام نور در 80 کشور دنیا فعال است و هم اکنون نیز رایزنی های دیگر را با کشورهایی همچون عراق، عربستان سعودی، ترکمنستان، قرقیزستان و سایر کشورهای همسایه داریم تا به امید خدا بتوانیم از این ظرفیت ها به بهترین شکل ممکن بهره مند شویم.

به نظر می رسد اگر مسوولان مراکز علمی کشورمان بتوانند در دوران پسا تحریم با برنامه ریزی دقیق عمل کنند؛ می توان این صندلی های خالی را به منزله فرصتی نگریست تا دانشجویان خارجی با ورود به کشورمان علاوه بر کسب علم و دانش بتوانند در آینده سفرای فرهنگ و تمدن ایران زمین در کشورهای خودشان باشند.

هر چند که باید گفت که جذب دانشجویان خارجی اگر بخواهد سودآور باشد و سرمایه ای را به آموزش عالی تزریق کند باید از حالت بی برنامگی و باری به هر جهت بیرون آمده و با تدوین چارچوب های علمی و نقشه راه، حرفه ای شود.

جذب چند دانشجوی افغانی، چینی، سوری، عراقی و غیره که اغلب نیز با روابط دولتی پذیرش می شوند به طور حتم هیچ کمکی به سیستم دانشگاهی ما نخواهد کرد و نه تنها برای صندلی های خالی دانشگاه ها دوایی نخواهد بود بلکه بر رنکینگ بین المللی دانشگاه های کشور نیز بی تاثیر خواهد بود.

ایسنا