مفتون امینی مطرح کرد: حرام شدن معنا در شعر امروز

1394/6/15 ۱۰:۳۳

مفتون امینی می‌گوید: افول مفهوم را اگر به معنی حرام شدن معنا بگیریم، این موضوع در شعر امروز وجود دارد. این شاعر پیشکسوت درباره افول مفهوم در شعر اظهار کرد: بازی با کلمات بیش‌تر شامل شعرهای پست‌مدرن می‌شود. هرچند بعضی شاعران پست‌مدرن هم در شعرهای‌شان مفاهیم مهم و قابل تاملی را منتقل می‌کنند. البته من به شعر پست‌مدرن قائل نیستم. پست‌مدرنیسم در ایران و در برخی از مناطق جهان به درستی تعریف نشده است و من تنها در معماری، پست‌مدرن را قبول دارم.

مفتون امینی می‌گوید: افول مفهوم را اگر به معنی حرام شدن معنا بگیریم، این موضوع در شعر امروز وجود دارد.
این شاعر پیشکسوت درباره افول مفهوم در شعر اظهار کرد: بازی با کلمات بیش‌تر شامل شعرهای پست‌مدرن می‌شود. هرچند بعضی شاعران پست‌مدرن هم در شعرهای‌شان مفاهیم مهم و قابل تاملی را منتقل می‌کنند. البته من به شعر پست‌مدرن قائل نیستم. پست‌مدرنیسم در ایران و در برخی از مناطق جهان به درستی تعریف نشده است و من تنها در معماری، پست‌مدرن را قبول دارم.
امینی با بیان این‌که ما پیش از غرب بسیاری از سبک‌های امروزی را داشته‌ایم، افزود: در شعر همیشه ساختارشکنی وجود داشته است و امروزه تنها نام آن را تغییر داده‌اند. به عنوان مثال رئالیسم جادویی در گذشته‌ ایران وجود داشت و قصه «امیرارسلان» در این ژانر نگاشته شده است. یا در موردی دیگر از شعر حجم می‌توان نام برد؛ برخی اشعار حافظ و بیدل دهلوی جنبه شعر «حجم» دارد. در شعر حجم مفاهیم مختلف در ابیات بدون قطع کردن همدیگر، منظور را منتقل می‌کنند.
این شاعر با بیان این‌که شعر برخی شاعران امروز دارای مفهوم است، گفت: نیاز نیست حتما شاعر سراغ یک مفهوم عمیق برود، در برخی شعرها واقعا امکان انتقال مفهومی خاص وجود ندارد. در شعر شاعرانی که عمیق‌تر کار می‌کنند به معنا بیش‌تر پرداخته می‌شود و مفهوم بیش‌تر دیده می‌شود. برخی شاعران تعداد زیادی شعر می‌گویند که در این بین ممکن است شعر خوب هم پیدا شود. شاعرانی که شعر کوتاه می‌گویند احساس مسوولیت زیادی دارند و مفاهیم را به خوبی منتقل می‌کنند. اما افرادی که شعر بلند می‌گویند تنها یکی، دو بند شعرشان مفهوم دارد.
او با بیان این‌که در شعر پست‌مدرن اگر معنایی هم پیدا شود قدیمی است، اظهار کرد: در شعر پست‌مدرن معنا تازگی ندارد. در شعر امروز اگر مفهوم وجود داشته باشد باعث تمایز از سایر هنرها می‌شود. نقاشی مفهوم نیست و موسیقی مفهوم را نمی‌رساند. در هنر تجسمی هم مفهوم استثنایی دیده می‌شود، به عنوان مثال اثر «هیچ» تناولی مفهوم دارد. در حالی که در شعر معنا یکی از بخش‌های اصلی است.
مفتون امینی درباره‌ شعرهایی با مفهوم ساده بیان کرد: در این دسته مفاهیم شعر باید ساده باشد اما پشت سادگی چیزی را پنهان کند که مخاطب خودش آن را کشف کند. من شعرهایی به نام گویه دارم که در آن تشبیه و... وجود ندارد و خود مخاطب با خواندن المان‌های شعر، این موارد را تولید و ایجاد می‌کند. مثلا زمانی که درباره جغرافیای صبح می‌نویسم، طوری صحبت می‌کنم که ذهن مخاطب خود آن را ایجاد کند.
این شاعر در ادامه افزود: افرادی همچون شاملو هم هستند که بهتر از من این کار را کرده‌اند. مثلا شاملو در شعرش می‌گوید «گردش اطلسی‌ ابر»، خواننده از این عبارت، در ذهنش معانی و تابلوهای زیادی می‌سازد. این عبارت به خودی خود معنای خاصی ندارد اما زیباترین عامل تجسم نقش و نگار است. خود خواننده هم مناسب با شعر تصویر می‌سازد و اگر نقاشی پیدا شود که همین گردش اطلسی ابر را به تصویر بکشد قطعا برنده جوایز حراجی‌ها خواهد شد.
او همچنین متذکر شد: مردم هم از شعر امروز انتظار مفهوم والا ندارند اما از نکته‌های فلسفی خوششان می‌آید. به عنوان مثال شمس لنگرودی می‌گوید: «از من تنها تو مانده‌ای» این عبارت زیبا و خیال‌انگیز است و خواننده پیش خودش فکر می‌کند که چرا تا به حال این را نشنیده و به آن فکر نکرده بودم. البته این عبارت مفهوم فلسفی ندارد اما خیال‌انگیز است.
 یدالله مفتون امینی متولد 25 خرداد سال 1305 است. مجموعه‌های شعر «دریاچه»، «کولاک»، «انارستان»، «عاشیقلی کروان»، «فصل پنهان»، «یک تاکستان احتمال»، «سپید‌خوانی روز»، «عصرانه در باغ رصد‌خانه»، «شب 1002»، «من و خزان و تو» و «اکنون‌های دور» از جمله آثار منتشرشده‌ این شاعرند.

ایسنا