طرح پرویز کلانتری به شورای شهر تهران: ساخت یادمان شهری هنرمندان ایرانی

1392/9/10 ۱۰:۰۴

پرویزکلانتری، نقاش صاحب سبک 82ساله کشورمان که این روزها دوره‌های مختلف از آثارش به روی دیوار گالری بوم در معرض تماشای علاقه‌مندان است، در گفت‌وگویی با روزنامه شرق از طرح ویژه هنری‌اش برای پایتخت می‌گوید؛

پرویزکلانتری، نقاش صاحب سبک 82ساله کشورمان که این روزها دوره‌های مختلف از آثارش به روی دیوار گالری بوم در معرض تماشای علاقه‌مندان است، در گفت‌وگویی  با روزنامه شرق از طرح ویژه هنری‌اش برای پایتخت می‌گوید؛ طرحی که در قالب یادمانی شهری سه مولفه را دربر دارد: نام‌های پرآوازه فرهنگی - هنری ایران را ضمن نوعی گرامیداشت، مانا نگاه می‌دارد، جامعه قبیله‌ای هنرهایمان که بی‌خبر از هم هستند را به هم نزدیک می‌کند و اتمسفر و فضایی فرهنگی گرداگردش پدید می‌آید که می‌تواند زمینه‌ساز خلق پاتوق‌های هنری شود.
 کلانتری، این کانسپچوال آرت شهری را از یادمانی در پارک اوکلند آمریکا الهام گرفته که طرحی از او نیز در دهه 60 شمسی در آن، جای داده شده است. گویا او این طرح را برای بررسی و اجرا در اختیار احمد مسجدجامعی، رییس شورای شهر تهران قرار داده است. او در توضیح شکل‌گیری ایده مزبور به «شرق» گفت: «حوالی آغاز جنگ ایران و عراق بود، دخترم به آمریکا مهاجرت کرد، من بعد از چند سال به دیدارش در برکلی رفتم، در مدت اقامتم در آنجا با دوستان قدیمی که همگی در دانشگاه برکلی تدریس و در دفتر مطالعات خاورمیانه آنجا رویدادهایی خلق می‌کردند، دیدارهای پیوسته‌ای داشتم تا آنکه دکتر اردوان داوران و سایر دوستان، پیشنهاد دادند یک سخنرانی تحقیقی درباره روند موج نوی نقاشی ایران در دانشگاه برکلی ارایه دهم. ابتدا با شوق پذیرفتم اما وقتی فهمیدم مدتی پیش‌ترش محمود عنایت از لس‌آنجلس آمده آنجا و سخنرانی کرده و فقط چهار، پنج نفر از آن استقبال کردند، کمی تا قسمتی پشیمان و دچار استرس شدم، مبادا سخنرانی من هم با کم‌اعتنایی مواجه شود؛ ولی دست به قضا روز سخنرانی چنان جمعیتی به دانشگاه برکلی آمد که حتی راهروی اطراف سالن هم جایی برای ایستادن پیدا نمی‌شد؛ من در آن سخنرانی با نمایش برخی آثار بزرگان هنر ایران، تلاش کردم تصویرهای جامع و حقیقی از روند موج نوین در کشورمان ارایه دهم. بگذریم که در پرسش و پاسخ‌ها، سوالات تند سیاسی هم پرسیده می‌شد که من به دلیل بیزاری همیشگی از سیاست، رندانه از آنها جا خالی می‌دادم...»
کلانتری افزود: «از محاسن این سخنرانی آشنایی با بسیاری از نقاشان آمریکایی بود، یکی از آنها «برند» نام داشت که هر یکشنبه با اتومبیلش به دنبال من می‌آمد تا به اوکلند، شهری در نزدیکی برکلی برویم؛ نقاشان اوکلند هر یکشنبه پاتوقی داشتند صبحانه می‌خوردند و گپ می‌زدند و علاقه‌مندانشان هم به دیدارشان می‌آمدند، من به واسطه آن سخنرانی چند صبحانه میهمانشان بودم و درباره هنر گفت‌وگو می‌کردیم تا اینکه در یکی از این یکشنبه‌ها، کیوریتور موزه اوکلند که یک جوان سیاهپوستی بود (متاسفانه اسمش را فراموش کرده‌ام) دست من را گرفت و مرا به پارک اوکلند برد. پایان جنگ سرد بود و همزمان با فروریختن دیوار نمادین برلین، بانوی هنرمند آمریکایی، (نام او را هم فراموش کرده‌ام) در این پارک دیواری نمادین از صلح می‌ساخت؛ دیواری که با طرح‌ها و نوشته‌های روشنفکران و هنرمندان دو سوی بلوک غرب و شرق شکل می‌گرفت و عنوانش «آشتی دو سوی دیوار با صلح» بود.
گویا تعداد زیادی نقاش روسی که برای نخستین‌بار از کشورشان سفر کرده به آمریکا دعوت شده بودند در این پارک حاضر بودند و گرداگرد میز بلند و بزرگی که وسط پارک گذاشته بودند روی سرامیک‌های این دیوار نمادین، طرحی به یادگار خلق می‌کردند و به آن بانوی آمریکایی می‌دادند تا آنها در کانسپچوال آرت خود جای دهد... . آن جوان کیوریتور مرا به این خانم معرفی کرد و از بازتاب سخنرانی‌هایم گفت، این خانم مدتی طولانی به من نگاه کرد و گفت: «تو هم دوست‌داری یک یادگاری روی دیوار داشته باشی» من هم استقبال کردم، یک سرامیک به من داد و پشت میز بزرگ نشستم.»
نقاش خانه‌های کاهگلی ایران در ادامه گفت: «نگاهی به نقاشی‌های روس‌ها انداختم، دیدم نقاشان روس با رنگ‌های بسیار متنوع و الوان سرامیک‌ها را پر می‌کنند، اما من تنها رنگ سیاه و سفید را برگزیدم تا در ساده‌ترین شکل، فکرم را به نمایش بگذارم؛ من در حوالی جنگ ایران و عراق، طرح دو دلداده را بسیار ساده روی سرامیک طراحی کردم، همان دلداده‌هایی که روی پارچه‌های قلم‌کاری و نیز نقاشی‌های ایرانی نقش‌شان را می‌بینیم، مرد در حال هدیه‌دادن گل به زن بود و لبخند و آرامشی در نگاهشان دیده می‌شد، دور این سرامیک را به نشانه حریم خصوصی آنها به پهنای دو سانتیمتر یک کادر سیاه‌رنگ نقاشی کردم اما سقف این کادر در اثر یک بمب شکاف برداشته و بمب به حریم خصوصی این دو دلداده تجاوز کرده بود.»
وی اضافه کرد: «کار که تمام شد همه دست زدند و سرامیک من در کنار سایر هنرمندان در دیوار نمادین پارک اوکلند به یادگار ماند، اما همان اثر، آن روز در میان حاضرین بحث جنگ تحمیلی به ایران را نقل مجلس کرد و من از رنجی که در ایران از این جنگ ناخواسته برده می‌شد گفتم؛ از مردمان صلح‌طلب، شاعر و ادیب ایرانی گفتم و از بمباران بی‌رحمانه عراق که حتی شهرها و روستاهای ما را میدان جنگ کرده بود.»
کلانتری سپس گفت: «سال‌ها گذشت و ایده این یادمان در پس ذهن من ماند. تا اینکه سال گذشته به فکر اجرای آن افتادم. دیدم چه خوب است هنرمندان معاصر ایران در یک بنای نمادین یک یادگاری شهری برای پایتخت ایران و آیندگان بگذارند؛ طرحی ارایه کردم که با استفاده از نوع سرامیک‌های گائویدی در بارسلون و پارک گوئل این شهر پدید می‌آید و در آن دیواری شکل می‌گیرد که هر سرامیکش را یک هنرمند صاحب‌سبک بین‌المللی ایران امضا می‌کند، متن می‌نویسد، ردی می‌گذارد...»
پرویز کلانتری این طرح را به دکتر احمد مسجدجامعی ارایه داده و آن را در جشن تولد استاد محمد‌رضا شجریان با نخبگان هنری کشور در میان گذاشته است؛ او درباره دیگر خصوصیات این طرح توضیحات بیشتری ارایه داده است:
«برای بازنمایی این طرح آلبومی هم تهیه کردم که به آقای مسجدجامعی داده‌ام اما این طرح عبارت از بنایی مانومانتال است که برای شکل آن معماران تصمیم بگیرند اما در ادامه‌اش اتمسفر و فضایی پیرامون این بنا پدید می‌آید که به یک پاتوق فرهنگی - هنری برای تهران می‌انجامد، پاتوق‌های هنری که دیروز تهران بسیار داشت و امروز دیگر نشانی از آنها نیست، پاتوقی که هنرمندان در آن حاضر می‌شوند و مردم می‌توانند با آنها درباره آثارشان گفت‌وگو کنند. بازارچه‌های فروش آثار هنری، کتابفروشی و... می‌تواند این راسته هنری را تکمیل کند.»
این نقاش تاکید کرد: «تهران شایسته چنین راسته و چنین طرحی است، از این رهگذر قبیله‌های هنری ما که از هم بی‌خبرند با هم دیدارهایی تازه می‌کنند و مردم فرصت دیدار هنرمندانشان را می‌یابند و آیندگان به همشهری‌بودن با شجریان، عباس کیارستمی، اصغر فرهادی و... افتخار می‌کنند.»
پرویز کلانتری در پایان با ابراز خوشبینی به اینکه طرح یادمان شهری او به مرحله اجرا درآید ابراز تاسف کرد بزرگانی نظیر فریدون مشیری و دیگر بزرگان زنده‌یاد، نیستند تا سرامیک خود را امضا کنند و بر این دیوار نمادین نصب کنند.