طنز از انتقاد تا ضریب تحمل جامعه

1394/5/7 ۱۲:۴۰

طنز خوب چیست و چرا جامعه و برخی از افراد حتی در مقابل این گونه طنزها از خود واکنش نشان می دهند ایراد کار کجاست؟ استفاده از طنز مودبانه در قالب شعر یکی از عوامل ایجاد خنده است که منجر به شادی می شود، در واقع طنز اثر ادبی است که باید به کیفیت و خوب بودن اشعار طنز توجه شود.

طنز خوب چیست و چرا جامعه و برخی از افراد حتی در مقابل این گونه طنزها از خود واکنش نشان می دهند ایراد کار کجاست؟
 استفاده از طنز مودبانه در قالب شعر یکی از عوامل ایجاد خنده است که منجر به شادی می شود، در واقع طنز اثر ادبی است که باید به کیفیت و خوب بودن اشعار طنز توجه شود.

طنز اثری ادبی است که جنبه های بد رفتار بشر، ضعف های اخلاقی، فسادهای اجتماعی و سیاسی یا اشتباهات انسان را به شیوه ای خنده آمیز و غیر مستقیم بازگو می کند.

شعری که در قالب طنز بیان می شود باید جامعه گرا و مردمدار باشد زیرا وظیفه جامعه اندیشی و بصیرت افزایی افراد را دارد.

طنز به طور کلی به صورت انتقاد سازنده و انتقاد مخرب مطرح می شود. انتقاد مخرب طنز غیر حرفه ای و غیر اخلاقی محسوب می شود و جای حمایت از خود باقی نمی گذارد.

اما طنزهایی که به قصد اصلاح جامعه مطرح می شود و به آن طنز سازنده می گویند برای جامعه و افراد آن مفید است. اینگونه طنزها نیز برای خود مخالفانی دارد و اینجاست که باید قدرت تحمل افراد و جامعه در قبال آن محک بخورد.

اگر افراد و جامعه ای در مقابل طنز خوب و سازنده واکنش غیر معمول از خود نشان دهند باید در رفتار و عملکرد آنان بیشتر دقت کرد.

طنز خوب مثل لیمو شیرین است که در عین شیرینی ته مزه تلخی نیز دارد و جنبه درمانی نیز دارد. طنز خوب به سلامت جامعه کمک می کند . اثر گذار است؛ توهین نمی کند؛ مسخره نمی کند؛ آسیب نمی رساند. طنز نیشخند نیست و با توجه به شرایط باید منصفانه باشد.

**طنز در درجه اول باید شعر باشد

صابر قدیمی، طنزپرداز در این زمینه می گوید: نمی توانیم بگوییم شعر طنزی که بیشتر مورد توجه قرار می گیرد صرفا رو به رشد و تعالی است، گاهی توجه بیش از حد به یک موضوع موجب ابتذال آن امر می شود.

وی ادامه می دهد: به این معنا که وقتی قرار باشد مدتی طنز محوریت تمام جلسات قرار گیرد و افرادی که متخصص و صاحب سبک نیستند به عنوان فردی متخصص دعوت شوند که تجربه کافی را ندارند شاهد نتایج منفی خواهیم بود و طنز خوبی هم ارائه نمی شود.

قدیمی با اشاره به اینکه اکثر شعرهای طنز قاعده شعری را رعایت نمی کنند، اظهار می دارد:با توجه به اینکه پرداخت به مقوله طنز زیاد شده ، بسیاری از افراد بدون آشنایی با عروض و قافیه شعر طنز سروده اند، زیرا تقاضا برای سرایش شعر طنز بالا رفته است.

این طنزپرداز اضافه می کند: در این میان شاعر حتی وقت نکرده در این زمینه کلاس های تخصصی برود یا مطالعه دقیق در مورد قافیه بندی شعر داشته باشد، صرفا شعری سروده و اسم آن را هم طنز گذاشته است.

وی می گوید: مشاهده می شود شعرهای طنزی که در شبکه های مجازی دست به دست می چرخد و اسامی افرادی به عنوان شاعر به چشم می خورد که ما آنان را نمی شناسیم، پر از ایرادات وزنی، قافیه ای و تالیفی است و این امر در ذهن مخاطب شکل می گیرد که اگر شعر طنز ایرادات وزنی هم داشت اشکال ندارد، در صورتی که شعر طنز در درجه اول شعر است و در درجه بعدی نگاه طنزی به خود می گیرد.

این طنز پرداز تصریح می کند:برای اینکه طنز خوب داشته باشیم باید شعر خوب پرورش دهیم و بعد نگاه طنز و جهان بینی مولف به آن اضافه شود و شعر طنز را بسازد.

** غفلت از ایرادات طنز

نسیم عرب امیری، شاعر طنزپرداز دیگری نیز در این زمینه می گوید:شعر طنز هر چقدر هم خنده دار و باب طبع عامه مردم باشد، زمانی ارزش ادبی پیدا می کند که قواعد نحوی و وزنی در آن به درستی رعایت شده باشد.

وی با اشاره به سرودن شعر طنز، ادامه می دهد: سعدی درباره شعر خود می گوید «من دگر شعر نخواهم که نویسم که مگس/ زحمتم می دهد از بس که سخن شیرین است» کاش طنزپردازان ما هم نیم نگاهی به سخن سعدی می انداختند و در کنار شیرینی کلام شان به قواعد شعری هم توجه می کردند.

این شاعر با اشاره به برگزاری شب های شعر طنز، اظهار می دارد: شاعر در شب شعرهای طنز با مخاطب رو در رو است و خنده مخاطب می تواند او را تا ناکجاآباد ببرد، زیرا در این محافل دیگر کسی ایرادات وزنی و نحوی شعر را نمی بیند و همه منتظرند که طنزی خوانده شود و قهقهه بزنند.

وی تصریح می کند:شاعران جوان نیز با شرکت در این جلسات مقهور شیرینی اشعار طنز خود می شوند که خود را بی نیاز از آموختن عروض و قافیه می بینند و این یکی از معضلات در عرصه شعر طنز محسوب می شود.

عرب امیری اضافه می کند: شعر طنز هر چقدر هم خنده دار و باب طبع عامه مردم باشد، زمانی ارزش ادبی پیدا می کند که قواعد نحوی و وزنی در آن به درستی رعایت شده باشد.

وی با بیان اینکه طنز مناسب باید در رسانه ملی ، مطبوعات و مجلات عرضه شود، اظهار می دارد: سایت ها و وبلاگ ها رایج ترین رسانه برای ارائه اشعار شاعر طنزپرداز هستند، به شرط اینکه تعارف های رایج در محیط مجازی شاعر طنزنویس را دچار غرور کاذب نکند.

** ادب و طنز

آنچه مهم به نظر می رسد آن است که در شعر طنز باید ادب را رعایت کرد، زیرا طنز مودبانه ترویج نوعی از شوخی کردن است که خانواده ها آن را می پذیرند و شاعران جوان باید به سمت سرودن مضامینی بروند که در جهت مسایل اجتماعی باشد.

هر چند ایرانی ها به آسانی با هر طنزی ارتباط برقرار نمی کنند با این حال طنز باید ضمن رعایت اصول اخلاقی و شخصیت افراد در بردارنده بهترین پیام برای مخاطب باشد.

طنز خوب و آموزنده آن است که برای رفع معضلات جامعه اثرگذار باشد و به جامعه و دست اندرکاران آن برای برطرف کردن مسایل نهیب بزند و مسئولان ذیربط نیز قدرت تحمل خود را در برابر طنز سازنده بالا ببرند.

ایرنا