اشیاء منحصر به فرد حرم امام رضا(ع)

1392/6/25 ۱۳:۲۱

این، گزارشی است کوتاه از همه چیزهایی که آنها را فقط می توان در حرم حضرت امام رضا(ع) دید.بارگاه نورانی حضرت امام رضا(ع) در مشهد، سالهاست که پذیرای زایران هشتمین امام شیعیان است. حرم مطهری که هرسال در روزهای مختلف، حجم عظیمی از زایران ایرانی و شیعیان سایر کشورها را در خود جای می دهد. در این بارگاه نورانی، مثل بقیه زیارتگاهها وسایل مختلفی برای استفاده خادمان و کارکنان وجود دارد. اما بعضی از این وسایل، منحصر به بارگاه نورانی امام رضا(ع) است و به قولی، «اختصاصی» همین جاست. این گزارش، شما را با بعضی از این ابزار و وسایل آشنا می کند.

   

این، گزارشی است کوتاه از همه چیزهایی که آنها را فقط می توان در حرم حضرت امام رضا(ع) دید.بارگاه نورانی حضرت امام رضا(ع) در مشهد، سالهاست که پذیرای زایران هشتمین امام شیعیان است. حرم مطهری که هرسال در روزهای مختلف، حجم عظیمی از زایران ایرانی و شیعیان سایر کشورها را در خود جای می دهد. در این بارگاه نورانی، مثل بقیه زیارتگاهها وسایل مختلفی برای استفاده خادمان و کارکنان وجود دارد. اما بعضی از این وسایل، منحصر به بارگاه نورانی امام رضا(ع) است و به قولی، «اختصاصی» همین جاست. این گزارش، شما را با بعضی از این ابزار و وسایل آشنا می کند. چیزهایی که فقط می شود در حرم مطهر امام رضا(ع) دید:

ابزار نقاره زنی
چهار نوع طبل و كرنا و لوازم متعلق به آن، از جمله ابزاری است که در اتاق مخصوص نقاره زنی حرم مطهر نگهداری می شود. طبل ها از كاسه های بزرگ و كوچك مسی و چدنی است كه پوست دباغی شده بر روی آن كشیده شده و با دو چوب ساده به طول تقریبی بیست سانتی‌متر نواخته می شوند و كرناها سازهای بادی به طول تقریبی 100 تا 120 سانتی‌متر است كه از جنس مس یا برنج ساخته شده و آب كُرم داده شده اند. طبل ها و كرناها در مشهد ساخته می شوند.

 
 
دوشاخه كفشداری نقره
این دوشاخه کفشداری قدیمی که الان در موزه مرکزی آستان قدس نگهداری می شود، 202 سانتی‌متر طول و 6 سانتی متر عرض دارد.این اثر از میراث آستان قدس رضوی است كه در حرم مطهر و در بخش كفشداری استفاده می‌شده است. این دوشاخه از جنس نقره بوده و دو كفش نقره‌ای نیز به دو شاخه‌ی آن آویزان است. جنس دسته‌ی این دوشاخه از چوب است كه ورقه‌هایی از جنس نقره روی آن كار شده و دو شاخه‌ی فولادی نیز به سر چوب متصل شده است. در یكی از ورقه‌ها به خط شكسته نستعلیق كتیبه‌ی «...عهد تولیت جلیله میرزا...» حك شده است كه به دلیل ناقص بودنش احتمال می‌رود كه این تكه از ورقه‌ی فلزی از جایی كنده شده و به این قسمت متصل شده است.
دوشاخه ی متصل شده به این دسته‌ی چوبی با دسته‌ای كوتاه و به‌وسیله‌ی فشار و چكش‌كاری اتصال یافته است. كفش‌های آویزان به این دوشاخه درویشی‌مانند، نقره‌ای و با تزئین‌های اسلیمی و كنده‌كاری شده‌اند. اندازه‌ی این كفش‌ها8×3 سانتی‌متر است.

جاروی پر طاووس
این جارو همان طور که از نامش پیداست، با پرهای طاووس  ساخته شده است. این جارو 102/5 سانتیمتر طول دارد. یعنی دقیقا به اندازه واقعی پر طاووس. عرض‌دهانه‌‌ی بالای جارو هم 13 سانتیمتر است.
این جارو را  زنی به نام «حاجیه نواب والده سالار» در سال 1263 هجری قمری یعنی نزدیک به 170 سال پیش وقف حرم مطهر امام رضا (ع) کرده بود.دسته‌ی این جاروی پرطاووس با دسته‌پوش مرواریددوزی شده‌ای پوشانده شده است. تعداد پرهای طاووس به كار رفته در این جارو در حال حاضر 90 پر است ولی تعداد پرهای اولیه 100 پر بوده است. تزیینات پارچه‌ی دسته‌پوش از جنس مخمل قهوه‌ای تیره، ابریشمی‌و به شكل ذوزنقه است. ساق بزرگ ذوزنقه محل نگهداری پرهاست و ساق كوچك‌تر داخل دسته‌ی طلا قرار دارد. جنس مواد رودوزی بیشتر از مروارید اصل بحرینی در سه اندازه‌ی مختلف است .
این جارو الان در موزه مرکزی آستان قدس نگهداری می شود.

دست نقره
بالای ضریح مطهر امام رضا(ع) سالها محل قرارگرفتن این دست نقره ای بود.اثری که مربوط به اواخر دوره قاجار یا اوایل دوره پهلوی است و حالا از میراث آستان قدس رضوی  محسوب می شود. شیوه‌ی ساخت آن ریخته‌گری است. دست نقره برای جمع‌آوری نذورات بالای ضریح مطهر استفاده می‌شده است. یك پنجه‌ی پنج انگشتی اجزاء این دست را تشكیل داده است كه انگشت‌ها از محل بندها به داخل كمی جمع شده‌اند.
دست به‌وسیله‌ی فلزی زائد كه قسمت بالای آن باریك‌تر و انتهایش برجسته و طوق‌مانند است به دسته‌ای فلزی مخروطی شكل جوشكاری شده است. به انتهای این دسته یك چوب بلند داخل می‌شده و به‌وسیله‌ی این دسته نذورات روی ضریح جمع‌آوری می‌شده است.