قصه تاریخی بالكن‌ها

1394/4/24 ۱۰:۰۶

در تعریف بالكن یا تراس (به انگلیسی: Balcony) می‌گویند بخشی از یك ساختمان است كه معمولا از دیوارهای آن بیرون زده است. در ایران ما به جای بالكن معمولا ایوان داشتیم. ایوان همان بیرون‌زدگی از ساختمان بود اما اغلب بزرگ‌تر از بالكن فرنگی بود و دلبازتر و فوقش یك طبقه از حیاط بالاتر بود. بالكن هر چه باشد فرنگی یا ایرانی جایی هیجان‌انگیز است. بچه كه بودیم فكر می‌كردیم برای خوابیدن توی پشه بند است كه بالكن آنقدر محل هیجان‌انگیزی است. از بالكن می‌توان دولا شد، تا كمر خم شد و با آنچه در پایین و در خارج از ساختمان در جریان است ارتباط برقرار كرد. از بالكن می‌توان تا دوردست‌ها را نظاره كرد نه مانند نظاره كردن از پنجره بلكه فراتر از آن انگار می‌توانی بخشی از دوردست‌ها شوی. در بالكن مشرفی، مشرف به همه جا، شاید برای همین كاراكتر رازگونه است كه بالكن در تاریخ هم برای خود جای باز كرده است.

لیلی فرهادپور: در تعریف بالكن یا تراس (به انگلیسی: Balcony) می‌گویند بخشی از یك ساختمان است كه معمولا از دیوارهای آن بیرون زده است. در ایران ما به جای بالكن معمولا ایوان داشتیم. ایوان همان بیرون‌زدگی از ساختمان بود اما اغلب بزرگ‌تر از بالكن فرنگی بود و دلبازتر و فوقش یك طبقه از حیاط بالاتر بود. بالكن هر چه باشد فرنگی یا ایرانی جایی هیجان‌انگیز است. بچه كه بودیم فكر می‌كردیم برای خوابیدن توی پشه بند است كه بالكن آنقدر محل هیجان‌انگیزی است. از بالكن می‌توان دولا شد، تا كمر خم شد و با آنچه در پایین و در خارج از ساختمان در جریان است ارتباط برقرار كرد. از بالكن می‌توان تا دوردست‌ها را نظاره كرد نه مانند نظاره كردن از پنجره بلكه فراتر از آن انگار می‌توانی بخشی از دوردست‌ها شوی. در بالكن مشرفی، مشرف به همه جا، شاید برای همین كاراكتر رازگونه است كه بالكن در تاریخ هم برای خود جای باز كرده است. بالكن تداعی‌كننده خیلی از رخدادهای تاریخی معاصر است از تلخ‌ترین تا شادترین، از بهترین تا بدترین.

بالكنی برای یك عكس تاریخی

تهران در آذر ۱۳۲۲ شاهد تحركات امنیتی شدیدی بود كه كسی از علت آن خبر نداشت. روزولت، چرچیل و استالین، رهبران امریكا و بریتانیا و شوروی بدون اینكه دولت ایران خبر داشته باشد، برای برگزاری كنفرانس تهران به ایران آمده بودند. می‌گویند علت انتخاب تهران برای برگزاری این كنفرانس، نزدیكی آن به شوروی بود چرا كه استالین، رهبر این كشور می‌خواست در اوج جنگ جهانی دوم نزدیك مسكو باشد. از طرفی دیگر، متفقین به دلیل اشغال ایران، تهران را در اختیار داشتند و تامین امنیت این شهر برای‌شان آسان بود. آنان جلسه‌های‌شان را در كاخ سفارت شوروی گذاشتند و شاه را هم راه ندادند. بعد از توافق نهایی در بالكن آنجا نشستند و عكس تاریخی گرفتند.

بالكنی برای پایان جنگ جهانی دوم

هشتم مه ‌١٩٤٥ نخست‌وزیر انگلستان، وینستون چرچیل، پایان جنگ با آلمان را به طور رسمی اعلام كرد. در خارج كاخ باكینگهام جمعیت عظیمی، با لباس‌های قرمز، سفید و آبی كه نشانی از پرچم انگلیس بود زیر بالكن كاخ جمع شده بودند. پادشاه وقت ملكه و دو شاهزاده خانم هم روی بالكن بودند. پادشاه توسط بلندگو سخنرانی كرد. در سال ٢٠١٠ تام هوپر از روی همین رویداد فیلمی ساخت و صحنه سخنرانی پادشاه را از روی همین بالكن بازسازی كرد. این همان بالكنی است كه عروس‌های خاندان انگلیس طی یك سنت آن عمل اسمش را نبر را انجام می‌دهند.

بالكن دفتر روزنامه باختر امروز

سه روز قبل از كودتای مرداد ١٣٣٢ دكتر فاطمی خسته از نیرنگ انگلیسی‌ها و فساد دربار و بی‌وفایی وطن‌فروشان بر بالكن روزنامه‌اش رفت و برای طرفدارانش نطق كرد: «... ملتی كه روزی پرچمدار علم و فرهنگ و صنعت جهان بود. . . ملتی كه راست بود، دوست بود، شعارش پندار نیك، گفتار نیك و كردار نیك بود یك چنین ملتی را یك‌صد سال استعمار كوشید خرد كند...» سه روز بعد همه چیز تمام شد. دكتر از مهلكه گریخت، پنهان شد و ٩ ماه بعد دستگیر، محاكمه و اعدام شد.

بالكنی برای سقوط دیكتاتور

سال ١٩٨٩ سقوط رژیم دیكتاتوری چائوشسكو بود. چائوشسكو در روزهای پایانی حاكمیتش سفری به ایران داشت كه همان موقع مورد اعتراض نمایندگان مجلس شورای اسلامی و افكار عمومی قرار گرفت. چائوشسكو پس از بازگشت در یك نطق زنده رادیو و تلویزیونی عوامل ناآرامی در كشورش را گروهی اخلالگر و عوامل امپریالیست خوانده و برگزاری تجمعی بزرگ در حمایت از سوسیالیست و رهبر محبوب در بخارست را برای روز ٢١ دسامبر ١٩٨٩ اعلام می‌كند. بامداد ٢١ دسامبر هزاران نفر در برابر ساختمان مركزی حزب كمونیست تجمع كردند، چائوشسكو به بالكن می‌آید تا سخنرانی خود را آغاز كند. پس از چند دقیقه از ساختمان هتل آتنئو پالاس در مجاورت میدان چند حلب فلزی به پایین پرتاب می‌شود، هیاهوی جمعیت بلند می‌شود، بلندگو و سیستم صوتی چائوشسكو قطع می‌شود، مردم به سرعت به سمت ساختمان كمیته مركزی حزب كمونیست هجوم می‌برند و وارد ساختمان می‌شوند و این شروع سقوط آخرین دیكتاتور قرن بیستم بود.

بالكنی برای گریه نكردن

آسان نیست/ تو فكر می‌كنی كه غریب است / زمانی كه سعی دارم احساسم را توصیف كنم/ بعد از همه آنچه انجام داده‌ام هنوز هم محتاج عشق تو هستم. برایم گریه نكن آرژانتین عزیزم...

هنوز هم خیلی‌ها آواز مدونا را در فیلم اویتا وقتی روی بالكن برای هواداران اویتا می‌خواند به یاد دارند و حتی هنگام به یادآوری آن زیر لب آن را زمزمه می‌كنند. اوا پِرون معروف به اویتا فعال سیاسی و یكی از قدرتمندترین و محبوب‌ترین زنان كشور آرژانتین بود. او همسر دوم خوآن پرون، رییس‌جمهور آرژانتین و از سال ۱۹۴۶ تا زمان مرگش در سال ۱۹۵۲ بانوی اول این كشور بود. اوا پرون در سن ۳۳ سالگی در سال ۱۹۵۲ به دلیل سرطان درگذشت. پیش از مرگش كنگره آرژانتین به وی لقب رسمی «رهبر روحانی ملت» را اعطا كرده بود. زندگی اوا پرون موضوع كتاب‌ها، فیلم‌های سینمایی، نمایش‌ها و تئاترها و سریال‌های بسیاری در سراسر جهان، به ویژه در امریكای لاتین بوده است. از روی زندگی اوا و همسرش یك تئاتر موزیكال موفق به نام اویتا و یك فیلم به همین نام با بازیگری مدونا و آنتونیو باندراس ساخته شده است. البته در سال ۲۰۱۱ كتابی كه به نام «راهنمای سیاست‌های زشت امریكای لاتین» منتشر شد و تمام ابهت اویتا را زیر سوال برد. در این كتاب ادعا شده بود كه اوا پرون كشورش را به پناهگاهی امن برای نازی‌های بسیاری مبدل كرده بود كه پس از جنگ جهانی دوم و شكست آلمان هیتلری، متواری شده بودند.

بالكنی برای انقلاب اكتبر

روز پیروزی انقلاب اكتبر در سال ١٩١٧ لنین رهبر بلشویك‌ها روی بالكن كاخ اسمولنی رفت و برای قیام‌كنندگان تهییج شده‌ای كه در زیر بالكن جمع شده بودند سخنرانی كرد. او گفت كه مسیر دیگر را برای جهان پیش‌بینی می‌كند. لنین از كارگران وسربازان حامی بلشویك‌ها یعنی خودش تشكر كرد و گفت: امروز دیگر همه قدرت به دست شوراها و طبقه كارگر خواهد بود. هر چند لنین در چند جای سخنرانی خود در این بالكن و در جلسه شورای كارگران پتروگراد بارها متذكر شد كه از امروز وظایف سخت‌تری در مقابل كمونیست‌ها قرار دارد اما اسلاف وی به حرف او تعمق نكردند و ٧٤سال بعد شوروی فروپاشید.

و بالكنی برای تغییر دنیای معاصر

بالكن هتل كوبورگ در این روزها مهم‌ترین تاثیر را در بازی‌های رسانه‌ای طرفین مذاكره داشته است. گفت‌وگو‌های بالكنی مذاكره‌كنندگان كه همراه با تك‌جمله‌هایی است كه عموما مسیر را رو به پیشرفت و حركت به سمت جلو نشان می‌داد در روزهای بی‌خبری از داخل هتل كوبورگ برای اصحاب رسانه بسیار پراهمیت است. ظریف آخرین بازی بالكنی را در این دوره بازی كرده است و خاطره بالكن‌های تاریخ‌ساز را زنده كرد. اگرچه بازی ظریف وزیر امور خارجه ما در بالكن هتل كوبورگ وین طعنه به رویداد اعلام پایان جنگ جهانی از بالكن كاخ باكینهام می‌زند و شاید هم در تاریخ پیش رو از آن هم مهم‌تر شود. بالكنی برای تغییر دنیا.

روزنامه اعتماد