آغاز و پايان مهماني خدا در مهاباد

1394/4/23 ۱۱:۱۳

ماه رمضان، تداعی خاطرات کودکی، اعتقادات راستین، لحظات خوش، سفره های پربرکت، دعا و راز و نیاز واقعی است. مردم مهاباد قبل از آمدن ماه رمضان با گرفتن روزه در ماه‌های رجب و شعبان به پیشواز این ماه می روند، شب اول ماه رمضان با دیدن هلال ماه و شنیدن صدای دعا و مناجات (صلا) از بلندگوهای مساجد شروع می شود و مردم خود را برای استقبال از این ماه آماده می کنند. از روز اول ماه تا پانزدهمین روز آن دعای استقبال «مرحبا مرحبا یا شهر رمضان، مرحبا مرحبا یا شهر تسبیح و التهلیل و تلاوت القرآن، مرحبا، مرحبا مرحبا یا شهر الخیر و البرکت و الاحسان، مرحبا» از این ماه و از روز شانزدهم تا سی ام دعاهای وداع و خداحافظی«الوداع الوداع» خوانده می شود.

آرزو مام احمدی: ماه رمضان، تداعی خاطرات کودکی، اعتقادات راستین، لحظات خوش، سفره های پربرکت، دعا و راز و نیاز واقعی است. مردم مهاباد قبل از آمدن ماه رمضان با گرفتن روزه در ماه‌های رجب و شعبان به پیشواز این ماه می روند، شب اول ماه رمضان با دیدن هلال ماه و شنیدن صدای دعا و مناجات (صلا) از بلندگوهای مساجد شروع می شود و مردم خود را برای استقبال از این ماه آماده می کنند. از روز اول ماه تا پانزدهمین روز آن دعای استقبال «مرحبا مرحبا یا شهر رمضان، مرحبا مرحبا یا شهر تسبیح و التهلیل و تلاوت القرآن، مرحبا، مرحبا مرحبا یا شهر الخیر و البرکت و الاحسان، مرحبا» از این ماه و از روز شانزدهم تا سی ام دعاهای وداع و خداحافظی«الوداع الوداع» خوانده می شود.

  استفاده از توپ براي «آگاه كردن مردم»
در قدیم الایام برای آگاه کردن مردم از حلول ماه رمضان و افطار (به ربانگ) در مهاباد از توپ استفاده می‌شد، این توپ را از روی کوه «داشامجید» به کوه‌های اطراف پرتاب می کردند به طوری‌که حتی مردم ساکن روستاهای اطراف مهاباد نیز با صدای توپ از آمدن ماه رمضان یا افطارآگاه می شدند،امروزه مراسم افطار یک تا نیم ساعت قبل از اذان با سخنان امام جماعت مسجد از پشت بلندگوها شروع می شود و بعد از دعا و مناجات با صدای اذان، مردم افطار می کنند، در شهر مهاباد معمولا نیم ساعت قبل از افطار بازار تعطیل شده و مردم برای مراسم افطار به خانه های‌شان می‌روند و در زمان افطار کمتر کسی در خیابان‌ها دیده می‌شود. غذاها ، آداب و رسوم و فرهنگ منطقه با روزه و مناجات ترکیب زيبايي از اعتقادات را براي اين منطقه به‌وجود می آورند.

  تراويح سنتي پايدار در رمضان
بعد از باز کردن روزه و افطار، مردم برای خواندن نماز تراویح و نماز عشا به مساجد می روند. «تراویح»  لغتی عربی است و به نمازهایی گفته می‌شود که مسلمانان اهل سنت در شب‌های ماه‌رمضان به جماعت می‌خوانند. این نماز پس از نماز عشا خوانده می‌شود، نماز تراویح شامل 11 تا 20 رکعت است اما پس از هر دو رکعت سلام داده می‌شود و پس از هر چهار رکعت، مختصر استراحتی (ترویحه) می‌کنند. ترویحه، وقفه کوتاهی است که از آن برای خواندن دعا استفاده می‌شود از این رو آن را نماز تراویح می نامند. البته پس از اتمام نماز تراویح، نماز «وتر» هم خوانده می شود. نماز وتر سه رکعت است که بلافاصله پس از تراویح اقامه می‌شود. بنا به اعتقاد مردم، این نماز از سنت های پیامبر بوده است. در مهاباد بنا بر اعتقاد مذهب «امام شافعی»، تراویح، یازده رکعت است که شامل هشت رکعت تراویح و سه رکعت نماز وتر است.

  پارشيو يك سحري مهابادي
 برای مراسم سحری یا «پارشيو» نیز مردم از شب اول رؤیت  ماه رمضان به تکاپو می افتند. در گذشته هنگام آمدن سحر یا پارشيو در مهاباد با صدای دهل مردم را از خواب بیدار می کردند بعدها در شهر و روستاها فردی مسئول خواندن دعای سحر( صلا) بود که وظیفه داشت از همه پشت‌بام‌ها و در خانه‌ها گذشته و مردم را برای خوردن سحری از خواب بیدارکند.امروزه برای سحر، مردم با صدای صلا (مناجات) که همه مساجد شهر جهت بیدار کردن مردم شروع به خواندن آن می‌کنند، بيدار مي‌شوند.پنج دقیقه قبل از اذان نیز دوباره مساجد دعای سحر یا صلا را برای آگاه کردن مردم از اذان و دست کشیدن از خوردن می خوانند.
شب های قدر به اعتقاد مردم مهاباد، شامل شب‌های 19-21-23-25-27و29 ماه رمضان است که در این شب ها مردم برای خواندن نماز و دعا و مناجات در مساجد و خانه هایشان به راز و نیاز می پردازند. به اعتقاد مردم، شب 27 ماه رمضان، احتمال بیشتری وجود دارد که لیله القدر باشد، به همین دلیل ازگذشته تا به امروز، در این شب، مردم در خانقاه‌‌ها ، مساجد و خانه هایشان تا نزدیک سحربه دعا و راز و نیاز می پردازند. مراسم راز و نیاز و خواندن دعاهای مخصوص و مولودی خوانی در خانقاه‌ها همراه با دف زنی بوده  که زنان و مردان برای این مراسم به آنجا می رفتند و با شیرینی، خرما شربت و تنقلات پذیرایی می‌شدند. در حال حاضر نیز این مراسم هر سال انجام می‌شود. مردم برای انجام نذری و خیرات در روز 26 ماه رمضان با پختن انواع نان‌ها و کلوچه های محلی و یا ذبح کردن گوسفند و تقسیم این خیرات در بین همسایه ها آماده می شوند و در شب 27 خیرات را تقسیم می کنند.بسیاری از مردم اعتقاد دارند در این شب هر دعایی که از دل به درگاه خدا بشود مستجاب می‌شود و حتی معتقدند ستاره‌ای از شرق و ستاره ای از غرب با نام‌های «لیلی و مجنون» در این شب از کنار هم رد شده و جایشان را عوض می کنند  و در زمان برخورد این دو ستاره هر دعایی مستجاب می شود.

  بدرقه رمضان با عيدي بزرگ
زکات فطر یا فطریه نیز در مهاباد که معادل سه کیلو گندم برای هر نفر است، باید تا قبل از عید فطر برای قبول شدن طاعات و روزه های ماه رمضان برای همه افراد خانواده پرداخت شود. پرداخت آن نیز به مستحقان در بین فامیل و همسایه ها خصوصا زنان سرپرست خانوار و خادمان مساجد انجام می‌شود که در روز عید آنها نیز بتوانند غذای مورد نیاز عید را تهیه کنند. آیین های مذهبی با فرهنگ و رسوم دیرینه مردم آمیخته است،  بعد از یک ماه روزه داری به شکرانه غلبه بر نفس و بازگشت به فطرت پاک انسانی، روز اول ماه شوال به عنوان جشنی، جهت بدرقه رمضان درمناطق کردنشین جنوب استان آذربایجان غربی با عنوان «جيژنی ره‌مه‌زان» برگزار می شود. آيین‌های مذهبی درمهاباد با مراسم به‌خصوصی همراه است. شب عید که اولین شب ماه شوال است با دیدن ماه شوال و بلند شدن صدای دعا و ا... واکبر «ا... اکبر، ا... اکبر، ا... اکبر، لا اله الا ا...،ا... اکبر، ا... اکبر و لله الحمد» از مساجد آغاز می شود.صبح زود نماز عید فطر در چندین مسجد شهربرگزار می‌شود و با دعای مخصوص روز عید از بلندگوی مسجد پایان می یابد؛ اما پایان نماز و نیایش آغازی است برای  مراسم روز عید. صبحانه روز عید با سایر روزها تفاوت دارد غذاهای گرم اعم از پلو و خورشت کردی یا قورمه سبزی در سحر روز عید پخته می شود، از گذشته در روز عید، برنج ( به دلیل گران بودن و کمیاب بودن آن در منطقه) جزو غذای اصلی مردم بود به‌طوری که کسانی بودند در طول سال كه حتی یک بار هم برنج نمی خوردند اما روز عید برنج داشتند. رسم بر این بود که صبح روز عید فطر بعد از نماز، مردان، غذای عید را به مسجد می بردند و آنجا کنارهم صبحانه روز عید را باز می کردند، اما غیر از غذایی که برای خود می آوردند هریک از افراد برای کسی که در مسجد خدمت می کرد و به نام «مجيور» مشهور است نیزیک کاسه غذا می آوردند و آن را برایش در ظرف بزرگی می ریختند این غذا به نام «چيشتی مجيور» معروف بوده است.کتاب زندگینامه استاد «عبدالرحمن شرافکندی» (هژار) نیز به همین نام معروف است.  با این عبارت «چيشتی‌مجيور» ضرب المثل هایی در زبان کردی وجود دارد که به مخلوط شدن چیزهایی که شاید عجیب و به هم نامربوط اند اشاره دارد، مثل غذای خادم مسجد که همه انواع غذاها با طعم های مختلف در کاسه بزرگ عید برایش ریخته و مخلوط می شد.در زمان جنگ تحمیلی نیز با ورود آواره های کردستان عراق به ایران، برای شریک کردن آواره ها در جشن روزعید، مراسم غذا بردن به مسجد دوباره احیا شده بود. اما امروزه غذای عید در خانه و همراه خانواده صرف می شود.در این روزمعمولا خانواده‌های کوچک در خانه مادربزرگ یا پدربزرگ جمع می شوند سفره بلند بالایی که با غذای عید تزئین شده است پهن می شود وعید را به هم دیگر تبریک می گویند.بعد از خوردن صبحانه و گرفتن عیدی از بزرگان خانواده، بزرگ‌ترهای محل برای طلب حلالیت از همسایه‌ها به دیدن ایشان می روند. به در هرخانه ای که می‌رسند بعد از حلالیت، بزرگ آن خانه نیز با آنها همراه می شود و این رسم دیرینه حلالیت طلبی از همسایه ها تا آخرین خانه محله یا روستا ادامه می‌یابد. بعد از پايان عید، از دومین روز ماه شوال، بعضی از افراد، 6 روز ماه شوال را که به نام «شه شه کان» معروف است جهت بدرقه این ماه روزه می گیرند و معتقدندهرکس 6 روز نخست پس از عید فطر را روزه بدارد، مانند کسی است که همه سال را روزه دار بوده باشد.
روزنامه شهروند