ایرانیان تا چه حد به خرد اهمیت می‌دادند

1394/2/23 ۰۹:۴۵

كتاب «نگاه اجمالی به عصر زرین فرهنگ ایران»یك گفت و گوی مفصل با حسن قاضی مرادی است كه توسط پروین قریشی و نسرین تخیری گرفته شده است. پروین قریشی ماجرای نگارش این كتاب را در مقدمه آورده است. در بخشی از پیش‌گفتار كتاب او می‌نویسد: «در بهار ١٣٩٠ در مجلسی حضور داشتم كه آقای قاضی‌مرادی نیز حضور داشت. گوشه‌ای نشسته بود و با دو، سه نفر صحبت می‌كردند.

نگاهی اجمالی به عصر زرین فرهنگ ایران

كتاب «نگاه اجمالی به عصر زرین فرهنگ ایران»یك گفت و گوی مفصل با حسن قاضی مرادی است كه توسط پروین قریشی و نسرین تخیری گرفته شده است. پروین قریشی ماجرای نگارش این كتاب را در مقدمه آورده است. در بخشی از پیش‌گفتار كتاب او می‌نویسد: «در بهار ١٣٩٠ در مجلسی حضور داشتم كه آقای قاضی‌مرادی نیز حضور داشت. گوشه‌ای نشسته بود و با دو، سه نفر صحبت می‌كردند. یكباره شنیدم كه گفت: دقیقا، عصر زرین فرهنگ ما در شروع رنسانس در اروپا نقش داشت. خواسته و ناخواسته به صحبت‌شان گوش دادم. صحبت او باعث شد به سوال‌هایی كه گاهی به آنها فكر می‌كردم، فكر كنم. همیشه این سوال را داشتم كه اگر با خواندن فردوسی، رودكی و خیام می‌دیدم كه اینها تا چه حد به خرد اهمیت می‌دادند این توجه آنها به خرد از كجا ناشی می‌شد! قبول داشتم كه ظهور اندیشه‌های بزرگ در افراد یك سرزمین یك تصادف نیست و بزرگان هر سرزمین فرهنگی و تمدنی، به نوعی عصاره‌ تجارب مردم آن سرزمین هستند.» وی در ادامه آورده است: «به این فكر می‌كردم كه آیا میراث فكری ایران در قبل از اسلام در این توجه به خرد نقش داشته است یا نه! برایم این سوالی شده بود كه میراث امپراتوری‌های بزرگ ایران در طول هزار سال برای ایرانیان چه بود! مگر می‌شود اندوخته‌های تمدنی و فرهنگی مردمی كه یكی از دو امپراتوری بزرگ دوران باستان را اداره می‌كردند و در همان دوران به اندیشمندان زیادی مأمن داده بودند با یك شكست نظامی از صحنه‌ روزگار محو شود؟»

محور این گفت‌وگو پاسخ به چنین پرسش‌هایی است كه به تفصیل پاسخ داده شده است. عصر زرین فرهنگ و تمدن ایرانی سده‌های سوم تا پنجم هجری است. قاضی‌مرادی این مقطع را یگانه دوره‌ای در تاریخ ایران می‌داند كه ایرانیان با تولید فكر با تسخیرشدگی‌شان رویاروی شدند. به باور او هر چند در تولید فرهنگ و تمدن این عصر مردمان دیگری نیز فعال بودند، دستاوردهای این عصر به طور عمده نتیجه فعالیت همه‌جانبه‌ ایرانیان بود. دستاوردهای فرهنگی و تمدنی این دوران تاثیر مهمی در خیزش دوره نخست رنسانس اروپایی، در سده دوازدهم میلادی داشت و آوازه‌ای جهانی یافت.

این كتاب در پنج فصل تدوین شده كه طی آنها تحلیل اجمالی از تاریخ و دستاوردهای عصر زرین عرضه می‌شود: ١- پیش‌زمینه‌های فكری عصر زرین فرهنگ ایران ٢- تثبیت عصر زرین فرهنگ و تمدن در حكومت‌های سامانیان و آل بویه ٣- حوزه‌های فعالیت در عصر زرین فرهنگ (ادب فارسی، فلسفه، تاریخ‌نگاری، پزشكی، ریاضیات، نجوم و جغرافیا) ٤- زوال عصر فرهنگ ایران ٥- اهمیت عصر زرین فرهنگ ایران.

قاضی‌مرادی در پی‌گفتار كتاب این نظر را مطرح می‌كند كه ما ایرانیان اینك در دوره‌ای قرار داریم كه باید با پرسش از عقب‌ماندگی‌های خود پاسخی فرهنگی، ‌سیاسی به موقعیت كنونی‌مان بدهیم. این كتاب در ٣٧٩ صفحه و توسط نشر كتاب آمه به چاپ رسیده است.

روزنامه اعتماد