گفت‌وگوی «دبا» با میرجلال‌الدین کزازی: داستان زندگی کوروش را نوشتم

1392/4/10 ۱۲:۴۵

میر جلال الدین کزازی استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم و پژوهشگر برجسته ایرانی در زبان و ادبیات فارسی و از چهره‌های ماندگار این حوزه است. از وی به تازگی کتاب «فرزند ایران» منتشر شد که داستانی است بلند بر پایه سرگذشت فردوسی، همچنین با استناد به واژگان وی که مشهور به بهره‌گیری از واژه‌های پارسی سره در نوشته‌ها و گفتار خود است، کتاب «فرهنگ پارسی؛ بر پایه واژگان نژاده و ناب برساخته و در پیش‌نهاده و به‌کارگرفته دکتر میرجلال‌الدین کزازی» به همت سیمین حلالی تدوین و از سوی نشر معین منتشر شده است. اما همچنان از میر جلال الدین کزازی قرار است کتاب دیگری را شاهد باشیم که به زودی منتشر خواهد شد.

میر جلال الدین کزازی استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم و پژوهشگر برجسته ایرانی در زبان و ادبیات فارسی و از چهره‌های ماندگار این حوزه است. از وی به تازگی کتاب «فرزند ایران» منتشر شد که داستانی است بلند بر پایه سرگذشت فردوسی، همچنین با استناد به واژگان وی که مشهور به بهره‌گیری از واژه‌های پارسی سره در نوشته‌ها و گفتار خود است، کتاب «فرهنگ پارسی؛ بر پایه واژگان نژاده و ناب برساخته و در پیش‌نهاده و به‌کارگرفته دکتر میرجلال‌الدین کزازی» به همت سیمین حلالی تدوین و از سوی نشر معین منتشر شده است. اما همچنان از میر جلال الدین کزازی قرار است کتاب دیگری را شاهد باشیم که به زودی منتشر خواهد شد.
.
-    میر جلال الدین کزازی این روزها مشغول چه کاری است، آیا به زودی اثر جدیدی از وی خواهیم دید؟
آخرین کار من که چند روز پیش به پایان رسید داستانی است که بر پایه زندگانی کوروش بزرگ، شهریار هخامنشی نوشته ام این داستان دومین داستان بلند من است بعد از داستان «فرزند ایران» که در فروردین ماه امسال از چاپ بیرون آمد. «فرزند ایران» داستانی است بلند که بر پایه سرگذشت و زندگانی فردوسی نوشته شده است. در این داستان دوم که نام آن «پدر ایران» است من همچنان بر پایه آنچه در آبشخور های کهن درباره کورش بزرگ آورده شده است داستان زندگی او را نوشته ام از زادن وی تا درگذشت او در نبردی که با تیره ای از چادر نشین بیابانگرد درگرفت.

-    این داستان تا چه اندازه از واقعیت ها وام گرفته و تا چه اندازه برگرفته از افسانه ها یا تخیلات نویسنده است؟
آبشخورها درباره کوروش آنچنان نیست که بتوان بسیاری از رخداد های زندگی او را به گونه بی چند و چون یافت و از آنها سخن گفت. تاریخ کوروش از دیر زمان با افسانه درآمیخته است و بیشینه این افسانه ها را فردوک در کتاب خود آورده است و من هم در نگارش این داستان پایه را هم بر یافته های تاریخ نهاده ام و هم بر افسانه هایی که کم و بیش افسانه هایی است دل پذیر و شورانگیز هم بر آنچه خود چونان نویسنده داستان پنداشته ام زیرا که به ناچار داستان با تهی¬جی ها و کاستی هایی همراه بوده است من این بخش ها را خود بر آن دو بخش دیگر افزوده ام بیشتر این بخش های برافزوده و پندارینه در گفت و گو های کوروش با دیگر چهره های داستان است.

-    از ویژگی ها  و جذابیت های خاص این کتاب برای مخاطبانش بگویید؟
امیدوارم که «پدر ایران» مانند «فرزند ایران» که یکی از کامگارترین کتاب های من بوده است، باشد. چراکه کتاب «فرزند ایران» بعد از 5 هفته که از چاپ و نشر آن گذشت، به چاپی دیگر رسی. کتاب «پدر ایران» با رویکرد ایرانیان که به دان می¬نازند، درباره ابر مرد نه تنها تاریخ ایران بلکه تاریخ دنیا است. به راستی کوروش چهره ای است که در تاریخ اگر نگوییم بی مانند است همتایانی بسیار اندک دارد و آن همتایان نیز از نگاهی بسیار فراخ با کوروش سنجیدنی هستند از همین رو است که او از پهنه تاریخ راه به فراخ نای افسانه برده است، از گیتی به مینو رسیده است و در دفتر های سپند و آیینی از وی به ستایش سخن در میان آورده شده است.
این داستان چند روز پیش به پایان رسیده است و به ناشر آن که انتشارات معین است سپرده ام. انتشارات معین فرزند ایران را نیز به چاپ رسانده است. زمان انتشار آن هم بستگی دارد به جواز نشر که اگر این جواز زود داده شود کارهای فنی آن به درازا نخواهد کشید و تا ماه بعد از آن کتاب در دسترس خواستاران نهاده خواهد آمد.

-    با استناد به گفته های شما و با توجه به این موضوع که کوروش یکی از شخصیت های مهم تاریخ جهان محسوب می شود، هیچ برنامه ای برای ترجمه این اثر به زبان های دیگر وجود ندارد؟
من برنامه ای ندارم چون شایسته نمی دانم که کتاب خود را خویشتن به زبانی دیگر برگردانم اما اگر ترجمانی توانمند به این کار دست یازد، کاری بسیار شایسته خواهد بود. زیراکه غیر ایرانیان هم با سرگذشت کوروش بزرگ یا ابر مرد فرهنگ و ادب ایران، فردوسی آشنا خواهند شد.
این نکته را هم شایسته می دانم بگویم، زبانی که من در نگارش این داستان به کار برده ام زبانی است نگارین و هنرورزانه اما در همان هنگام روشن و روان و رسا، از این رو برگردان آن به زبانی دیگر کار آسانی نیست. ترجمان باید هم در دو زبان چیره باشد هم اینکه در زبان دوم نویسنده ای چرب دست تا بتواند آن نغزی ها و زیبایی های هنری در نوشته را تا آنجا که شدنی است در زبان دیگر باز بیافریند.

-    چندی پیش فرهنگی پارسی؛ بر پایه واژگان و به‌کارگرفته شده توسط شما منتشر شد. با توجه به اینکه گفتید کتاب با استفاده از زبان نگارین و هنرورزانه خاص شما نوشته شده است، آیا این کتاب می¬تواند در خوانش آثار شما کمکی باشد هم برای مترجمان و هم برای خوانندگانی که به این نوع زبان آشنایی ندارند؟

بی گمان آن فرهنگ سودمان خواهد بود چون پاره ای یا بسیاری از واژگانی را که من به کار می برم به ویژه واژه های برساخته و نوایی و بی پیشینه را در خود دارد از این روی اگر ترجمان به واژه ای برخورد که با آن آشنا نبود آن فرهنگ می تواند سودمند و کارساز بیفتد هر چند که در این هر دو کتاب پاره ای از واژه های دشوار و دیر آشنا در پانوشت گزارش شده است و برابر اشنای آنها را به دست داده است اما باز ممکن است واژگانی در متن باشد که در پانوشت آورده نشده باشد و خواننده می تواند از آن فرهنگ واژگان می تواند بهره بجوید.