چگونه می‌توان «اهل رضایت» شد؟

1394/2/7 ۱۰:۳۹

استاد مصطفی ملکیان در واپسین نوشته‌ای که در تارگاه «نیلوفر» از او درج شده به تشریح دوگانه «موفقیت» یا «رضایت» پرداخته‌است. او در این متن که مطابق معمول پیاده شده یکی از سخنرانی‌های اوست، «مسابقه با خود» را با «مسابقه با دیگران» مقایسه می‌کند و انسان‌ها را به لحاظ روانی به دو بخش تقسیم کرده‌است: آنان که «اهل رضایت» هستند و آنان که «اهل موفقیت»‌اند.

مرجان مهرجان: استاد مصطفی ملکیان در واپسین نوشته‌ای که در تارگاه «نیلوفر» از او درج شده به تشریح دوگانه «موفقیت» یا «رضایت» پرداخته‌است. او در این متن که مطابق معمول پیاده شده یکی از سخنرانی‌های اوست، «مسابقه با خود» را با «مسابقه با دیگران» مقایسه می‌کند و انسان‌ها را به لحاظ روانی به دو بخش تقسیم کرده‌است: آنان که «اهل رضایت» هستند و آنان که «اهل موفقیت»‌اند.

او سپس با تشریح ویژگی‌هایی چهارگانه برای گروه دوم، ادعا می‌کند که «این طبقه به دو جهت زندگی گوارایی ندارند: هم به جهت نظری و هم به جهت عملی. به این دو جهت همیشه تلخکام و ناکام‌اند. به جهت نظری، اصلاً این مسابقه و مقایسه‌ای که برای خودشان تصویر می‌کنند مبنای نادرستی دارد و چون مبنای نادرست نظری دارد هیچ‌ وقت نمی‌تواند آنها را در نظر خودشان کامروا جلوه دهد. [.... چون] در این مسابقه آن چیزی که مشکل‌زاست این است که ما اصلاً متری برای اندازه‌گیری پیشرفت یا پسرفت، یا به تعبیر دیگر، پیش‌افتادگی یا عقب‌ماندگی نداریم. متر، سنجه‌، معیار یا محکی نداریم برای اینکه بفهمیم چه کسی عقب افتاده و چه کسی جلو افتاده‌است.»

او سپس به توضیح پنج جهت اختلافی میان انسان‌ها می‌پردازد که مقایسه و در نتیجه مسابقه انسان‌ها را بی‌معنا می‌کند: جهات جسمانی، ذهنی، روانی، اخلاقی و اجتماعی. او همچنین تلخکامی دیگر این گروه را از منظری عملی بررسی کرده‌است. به این معنا که چون همیشه بالای هر حیثیت اجتماعی، حیثیتی بالاتر وجود دارد «لذا شما به هر جا می‌رسید یک بالادست دیگری هم دارید.» پس از این، ملکیان به سراغ «اهل رضایت» رفته‌است. او پس از برشمردن ویژگی‌های چهارگانه این دسته، آورده‌است که به لحاظ روان‌سنجی و ارزش‌داوری‌های روان‌شناختی اصلاً قابل‌قیاس‌ با زندگی گروه اول نیست. بسیار زندگی توصیه‌کردنی‌تری است. همه کسانی که در تاریخ فرزانه به حساب آورده‌ایم، همه عرفا، اکثر بنیانگذاران ادیان و مذاهب، اکثر کسانی که نوعی سنجیدگی و پختگی در زندگی‌شان هست اینها معمولاً اهل رضایت‌اند.»

پس از این مقدمات بلند و مفصل، او به این پرسش پاسخ داده‌است که چگونه می‌توان «اهل رضایت» شد؟ ملکیان برای دست‌یافتن به این امر، چهار مؤلفه را لازم می‌داند: نخست برای خود یک نظام ارزشی دقیق تعیین کنیم. دوم اینکه اهل رضایت باید ارزش‌داوری‌های دیگران را برای خودشان به تمام معنا کان لم یکن تلقی کنند. سوم اینکه در باب خود واقع‌گرا باشیم و وسع خود را بدانیم. و دست آخر اینکه تعادل «سه کاری» را که در زندگی‌مان باید بکنیم حفظ کنیم؛ او در انتها این «سه کار» را توضیح داده‌است: «شغل و درآمدزایی» که معاش را تأمین می‌کند، «علقه‌پردازی» که علایق انسان را برطرف می‌کند و در نهایت «رایگان‌بخشی» که حس دیگرگرایی انسان را ارضا می‌کند.

روزنامه ایران