1393/12/13 ۰۹:۴۲
امروز به روایتی سالروز شهادت حضرت فاطمه(س) است؛ بانویی كه در مكتب تربیتی اسلام پرورش یافت، ایمان و تقوا در ذرات وی جای داشت. آن حضرت الگوی جاودانه زنان عالم است. بدون تردید در میان زنان و بانوان اسلامی، فاطمه زهرا(س) محبوب‌ترین چهره دینی، سیاسی، تقوایی و اخلاقی در میان مسلمانان و دیگر مردم جهان محسوب می‌شود.
حضرت زهرا (س) رمز وحدت مسلمانان جهان
مسعود شاه‌حسینی: امروز به روایتی سالروز شهادت حضرت فاطمه(س) است؛ بانویی كه در مكتب تربیتی اسلام پرورش یافت، ایمان و تقوا در ذرات وی جای داشت. آن حضرت الگوی جاودانه زنان عالم است. بدون تردید در میان زنان و بانوان اسلامی، فاطمه زهرا(س) محبوب‌ترین چهره دینی، سیاسی، تقوایی و اخلاقی در میان مسلمانان و دیگر مردم جهان محسوب می‌شود. شخصیت حضرت فاطمه زهرا سیده نساءالعالمین (سرور زنان جهان) اسوه و الگویی كامل برای تمام زنان عاشق عفت و فضیلت است. در این گفت‌وگو سعی شده با توجه به مبانی معنوی و سیاسی حضرت زهرا (س) ایشان را به مثابه الگوی زنده و پویا برای دنیای امروز خود بدانیم و اینكه چگونه از ساحت وجودی ایشان الگوبرداری كنیم.
***
حضرت زهرا (س) فرزند رسول‌الله (ص) بودند و همچنین همسر حضرت علی (ع)، اما خودشان هم مشخصا سیره عبادی و سیاسی خاص خویش را داشتند. مقداری از این سیره عبادی و سیاسی را برای ما توضیح می‌دهید؟
البته ما دختر پیامبر اكرم (ص) بودن را ارزش اصلی فاطمه زهرا(س) می‌دانیم چون پیامبر بهانه خلقت و هستی و آفرینش است و این تنها فرزند و دختر آن پیامبر بزرگوار و تنها یادگار ایشان است. بنابراین ایشان ارزش اصلی‌شان به این شخصیت است اما به‌هرحال صرف دختر پیامبر اسلام بودن ارزش نیست. خود فرد هم باید ارزش‌های ذاتی داشته باشد كه حضرت زهرا(س) تمام این ارزش‌ها را داشته است. ارزش ذاتی و شخصی خود حضرت زهرا (س) هم باعث شده است كه رشد و كمال ایشان به مرتبه ظهور و بروز برسد.
سیره حضرت زهرا (س) امروزه چه كمكی می‌تواند به ما كند و مشخصا چگونه می‌توانیم برای زندگی امروزمان الگوبرداری كنیم؟
اولا اصل ارزش زندگی هر كسی جوانی‌اش است و هر كس در جوانی هرچه باشد، در نهایت عمرش هم همان جوانی را ادامه می‌دهد. حضرت زهرا(س) این مرحله جوانی‌شان را به‌شدت درك كرده و درست عمل كردند، درست زندگی كرده، تعلیم داده، كار تربیتی فرزندان‌شان را انجام داده و با همسر بزرگوارشان درست رفتار كردند بنابراین مهم نیست كه حضرت زهرا (س) ٧٠ سال داشتند یا ٢٠ سال. مهم این است كه در اوج جوانی كه اوج توانایی هم است، فرد بتواند خودش را پایبند به اخلاق الهی كند درست مانند همان كاری كه حضرت زهرا (س) انجام دادند و در آن عمر كوتاه‌شان نشان دادند كه می‌توانند سمبل و اسوه و الگو برای نیمی از جامعه ما كه زنان هستند، باشند یعنی پیامبر اكرم (ص) اسوه و الگوی جامعه بشری بودند و حضرت زهرا (س) هم الگوی زنان جهان و سیدین عالمین بودند. بنابراین الگو بودن ایشان درس ماندگاری است كه برای همیشه بشریت وجود دارد.
از یك طرف حضرت زهرا (س) سیره عبادی خاص خودشان را داشتند و از طرف دیگر فعالیت‌های اجتماعی خودشان را پی می‌گرفتند. آیا به نظر شما این سیره عبادی مانعی بر سر راه فعالیت‌های اجتماعی نبوده است؟ سیره حضرت زهرا(س) چگونه نشان می‌دهد كه این دو با هم قابل جمع است؟
برای اینكه اصل دین و آیین و اعتقاد ما بر این است كه دیانت ما و سیاست ما یكی است و زندگی اجتماعی و زندگی شخصی از یكدیگر جدا نیستند. حضرت زهرا (س) هم به عنوان یك مسلمان مسجد برایش هم محل عبادت است و هم اردوگاهی كه پیامبر لشكر را از آن طرح‌ریزی فرمودند. بنابراین مسجد هم پایگاه جنگ و مسائل نظامی است و هم پایگاه عبادت و هم محل سخنرانی و روشنگری و خطبه‌ها و ملاقات‌های پیامبر و ملاقات با پادشاهان جهان بوده است. مسجدی كه محل عبادت بوده، در عین حال محل سیاست و تجهیز ارتش و... هم بوده است. بنابراین سیاست ما با دیانت ما هیچ فاصله‌ای ندارد و حضرت زهرا (س) هم زندگی عبادی و فردی‌شان از زندگی اجتماعی و سیاسی‌شان جدا نبوده و همه آنها در ابعاد و تكمیل‌كننده ابعاد یك شخصیت بوده‌اند.
قبل از مبعوث شدن پیامبر اكرم (ص) شاهد هستیم كه جایگاه زن در جامعه عربستان آن دوران، جایگاهی بسیار پایین و شكننده است. بعد از آن است كه می‌بیینم كه حضرت زهرا (س) چه در زمان پیامبر اكرم (ص) و چه در زمان حضرت علی(ع) دوشادوش آنها در فعالیت‌های اجتماعی شركت می‌كنند. با توجه به اینكه مبانی اسلامی را هم در اوج خودشان داشته‌اند. چگونه می‌توان الگویی برای جامعه امروز ما باشد؟
اصلا شاید مصلحت این بوده است كه در جامعه‌ای كه زن و دختر اینقدر تحقیر می‌شدند، پیامبر(ص) اینقدر به فرزند و دختر خودشان احترام قایل می‌شدند و جایگاه زن را در جامعه نشان می‌دادند. پیامبر اكرم (ص) هر موقع می‌خواستند وارد شوند به فاطمه‌زهرا (س) سلام می‌كردند و هر موقع هم می‌خواستند به سفری بروند خداحافظی می‌كردند. جملاتی كه پیامبر عظیم‌الشأن اسلام در حق دخترشان می‌گفتند نشان‌دهنده این است كه می‌خواهند جایگاه زن را در جامعه ارزشگذاری كنند و درحقیقت مصلحت بوده است كه ایشان هم بتوانند چنان پوشش فكری و معنوی‌ای را در جامعه به زنان بدهند كه باور كنند زنان می‌توانند به چنان شأنی برسند كه پدرشان این‌طور درباره آنها صحبت كنند و از طرف دیگر هم بتوانند پاسخ رفتار زشت عرب‌های جاهلی با زنان را داده باشند. بنابراین می‌توان گفت كه مصلحت خداوند بوده كه پیامبر فرزند پسری نداشتند و تنها دخترشان الگو و اسوه زنان جهان شود و احترام و محبت پیامبر به این دختر، جایگاه زن را در جهان آن روز تبیین می‌كند.
اگر بخواهیم در مورد مطالعاتی كه در سیره زندگی حضرت زهرا شكل گرفته صحبت كنیم، می‌توانیم از سه جهت بررسی كنیم؛ یكی آن چیزی كه در عالم تشیع بوده است، دیگری آن چیزی كه اهالی سنت انجام داده‌اند و سوم هم تحقیقاتی كه غربی‌ها در مورد حضرت زهرا(س) انجام داده‌اند. به نظر شما این روند چگونه بوده است؟ در كجاها بیشتر كار شده، كجاها عمق بیشتری داشته است؟ آیا جهت‌گیری‌های خاصی هم بوده است؟ به طور كلی این تحقیقات را چگونه می‌بینید؟
به نظر من همه در این نكته مشترك هستند كه حضرت زهرا (س) فرزند برجسته پیامبر است و محققان شیعه و سنی و غرب‌شناسان بدون غرض همگی به این نتیجه رسیده‌اند و نتیجه تحقیقات یكی است. منتها وسعت و ذیلش فرق می‌كند و دایره دید افراد نسبت به دختر مكرم پیامبر با یكدیگر تفاوت دارد. بعضی‌ها مانند شیعیان مقام خیلی درست‌تری برای ایشان قایل هستند مانند آن فرمایش حضرت امام (ره) كه فرمودند با رحلت پیامبر، وحی بین آسمان و زمین قطع نشد و برای حضرت زهرا (س) هم پیام الهی صادر شد. این اعتقاد ناب شیعی است جایگاه حضرت زهرا (س) را مشخص می‌كند. اهل سنت هم انصافا در مورد حضرت زهرا (س) كوتاهی نكردند و شأن آن بزرگوار را در چارچوب دیدگاه‌های خودشان كاملا بجا می‌دانند و قبول دارند.
به نظرتان در چه جاهایی در مورد معرفی حضرت زهرا (س) نقطه قوت داریم و در چه جاهایی نقطه ضعف داریم و اگر در این زمینه كتاب یا تحقیقات خوبی صورت گرفته باشد، آیا می‌توانید نام ببرید؟
تحقیقات بسیار زیادی در مورد حضرت زهرا (س) انجام شده است. كتاب‌های خوبی هم نوشته شده است. یكی از بهترین كتاب‌ها، «بانوی نمونه اسلام» آیت‌ا... امینی است كه از زمان قبل از انقلاب چاپ می‌شده و چاپ آن همچنان هم ادامه دارد و هر سال هم كه می‌گذرد، این كتاب باز هم جایگاه و ارزش خودش را دارد. كتاب‌های زیاد دیگری هم درباره حضرت زهرا(س) نوشته شده است اما ما باید بیشتر الگوی تربیتی و عملی را گسترش دهیم. ما اگر هزار بار هم صفات حضرت زهرا (س) را خوانده، نوشته و دیده باشیم، اگر ١٠ درصد از این صفات را در جامعه پیاده كنیم، بهتر است. این معادل همان شعر در فارسی است كه «دو صد گفته چون نیم كردار نیست». ما باید زن‌ها و فرزندان‌مان را در جامعه مثل حضرت زهرا(س) و با همان مشی تربیت كنیم. ما بیشتر از اینكه خواهان توسعه علمی و گسترش مفاهیم راجع به حضرت زهرا (س) باشیم، باید در پی تربیت نسلی باشیم كه به آن حضرت معتقد علاقه‌مند باشند و فرمانبردار تفكر آن حضرت باشند و پیروی كنند. هر چه بحث را به عمل و تربیت اخلاقی در آن سیره نزدیك‌تر كنیم، بیشتر مفید فایده خواهد بود تا بحث‌های نظری در مورد ایشان گسترش پیدا كند. البته آن هم در جایگاه خودش لازم است اما این ضروری‌تر است.
به بحث‌های عملی اشاره كردید. به نظر شما پیش‌نیاز و موفقیت بیشتر در این حوزه چیست و چه كسانی متولی آن هستند و چه كارهایی باید انجام دهند؟
پیش‌دبستانی‌ها و مدارس ابتدایی پیش‌نیاز هستند. ذهن بچه‌های كوچك را باید آماده كرد. باید به بچه‌ها گفت كه نیازمند الگوی شخصیتی هستند و ویژگی‌های این الگوی شخصیتی هم شامل چه چیز‌هایی است. باید چنین چیزی را در جامعه جا انداخت و بدین‌گونه فرزندان را تربیت كرد.
یعنی باید از پایه شروع كرد؟
بله همین‌طور است.
نكته خاصی هم مدنظرتان است كه بخواهید مطرح كنید؟
حضرت زهرا (س) بالاترین و باارزش‌ترین زنی است كه در عالم بشریت می‌شناسیم و جزو چهار زن برجسته عالم است و همراه آسیه و مریم و خدیجه، برترین زن‌های جهان هستند. باید بدانیم كه شهادت حضرت زهرا (س) هم باید به مكتب حیات‌بخش و وحدت‌بخش اسلام كمك كند. باید تلاش كنیم فضایل آن حضرت را توضیح دهیم و از این شهادت به عنوان رمز وحدت در جهان اسلام استفاده كنیم تا خدای ناكرده تسلیم مسائل اختلافی نشویم. شهادت حضرت زهرا (س) نباید تبدیل به جلسات ضربه زدن به وحدت امت اسلام تبدیل شود، بلكه باید مرز وحدت در این مساله رعایت شود. این شهادت همواره سیره بزرگان ما بوده است. آیت‌ا... بهجت می‌فرمودند كه در ایام شهادت حضرت زهرا (س) ویژگی‌های شخصیتی آن حضرت بیان شود. مقام معظم رهبری در روضه‌ای كه در منزل‌شان برگزار می‌شود تلاش می‌كنند تا خطبا در مورد فضایل آن حضرت صحبت كنند.
روزنامه اعتماد
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید