فراگيري علوم عقلي، لازمه «تفقه در دين» است

1393/11/18 ۱۱:۳۳

فراگيري علوم عقلي، لازمه «تفقه در دين» است. اين نکته، چکيده يکي ازمطالبي است که درهمايش «ضرورت فلسفه درجهان معاصر» بيان شد. به گزارش خراسان، اين همايش روز پنج شنبه (16بهمن) ازسوي مجمع عالي حکمت اسلامي، شعبه مشهد و دفتر تبليغات اسلامي خراسان رضوي درسالن همايش هاي اين دفتر با سخنراني حجج اسلام: فياضي، رئيس مجمع عالي حکمت اسلامي ،غروي عضومجمع عالي حکمت، رضايي تهراني، مدرس فلسفه وعضوهيئت علمي دفترتبليغات اسلامي و حسن رمضاني، صاحب نظر فلسفه برگزار شد.

محمدعلي ندائي : فراگيري علوم عقلي، لازمه «تفقه در دين» است. اين نکته، چکيده يکي ازمطالبي است که درهمايش «ضرورت فلسفه درجهان معاصر» بيان شد. به گزارش خراسان، اين همايش روز پنج شنبه (16بهمن) ازسوي مجمع عالي حکمت اسلامي، شعبه مشهد و دفتر تبليغات اسلامي خراسان رضوي درسالن همايش هاي اين دفتر با سخنراني حجج اسلام: فياضي، رئيس مجمع عالي حکمت اسلامي ،غروي عضومجمع عالي حکمت، رضايي تهراني، مدرس فلسفه وعضوهيئت علمي دفترتبليغات اسلامي و حسن رمضاني، صاحب نظر فلسفه برگزار شد. سخنرانان اين همايش که با حضور جمعي ازطلاب و فضلاي حوزه علميه مشهد و علاقه مندان مباحث فلسفي برگزارشد، هريک، جنبه اي از فوايد، کارکردها و کاربردهاي فلسفه را بررسي کردند. حجت الاسلام فياضي ازنقش فلسفه در خردگرايي ديني درجهان معاصرسخن گفت وحجت الاسلام تهراني از تأثير وجايگاه فلسفه درحيات فردي صحبت کرد. حجت الاسلام غروي نيز نقش فلسفه را در علوم انساني توضيح داد وحجت الاسلام رمضاني هم که ديرتر به جلسه رسيده بود، نقش فلسفه را در تعاملات فرهنگي جوامع بيان کرد.

ضرورت فلسفه براي حوزه ها

حجت الاسلام والمسلمين فياضي که انصافاً درمقام رياست مجمع عالي حکمت اسلامي، تلاش بسياري براي گسترش فعاليت هاي مجمع وتوسعه فلسفه درجامعه و به ويژه در حوزه انجام داده است، در اين همايش نيز نقش فلسفه درخردگرايي ديني را درقالب ضرورت فلسفه براي حوزه ها مطرح و با اشاره به آيه شريفه «نفر»(سوره توبه /122) اظهارکردکه اين آيه ، اهميت تفقه دردين را بيان مي کند ؛زيرا به فرموده علامه درالميزان، آيه «وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنفِرُواْ کَآفَّةً» درمقام نهي موکد مؤمنان از روي آوردن همه آنان به جبهه هاي جنگ است .وي بابيان اين که ازاين آيه فهميده مي شود که جهاد فرهنگي بزرگ تر و ارزشمندتر از جهاد درجبهه نظامي است ،افزود: خداوند بعد از اين جمله ، مؤمنان را به تفقه دردين وعالم شدن فرامي خواند و مي فرمايد: « فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَةٍ منْهُمْ طَآئِفَةٌ ليَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ؛ پس چرا از هر فرقه اى از آنان دسته اى کوچ نمى کنند تا [دسته اى بمانند و] در دين آگاهى پيدا کنند».

حجت الاسلام فياضي درادامه، با اشاره به اين که دين، سه بخش عقايد، اخلاق واحکام را دربرمي گيرد، اظهار کرد: ازاين سه بخش، عقايد، اصل، اخلاق، بدنه و احکام، شاخ وبرگ هاي دين است که براي بارورکردن وحفظ وحراست از اعتقادات واخلاق تشريع شده است.

وي با بيان اين که تفقه درعقايد ،جزو تفقه دردين است ، تفقه درعقايد را نيازمند عقل مندي وفراگيري علوم عقلي دانست و گفت: بايد فراگيري علوم عقلي را به عنوان وظيفه اي که ما را به تفقه مي رساند، جدي بگيريم. رئيس مجمع عالي حکمت اسلامي سپس به جايگاه عقل دربخش هاي سه گانه دين اشاره کرد وبا بيان اين که عقل يکي ازمنابع استنباط احکام است، افزود: در بخشي ازاعتقادات مانند اثبات اصل وجود حق تعالي منبعي جز عقل وجود ندارد، به همين دليل قرآن کريم هنگام طرح اين موضوع آن را به صورت سؤالي مطرح مي کند تا عقل را متنبه کند؛ مانند اين آيه شريفه که مي فرمايد :« أَفِي اللّهِ شَکٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ ».(سوره ابراهيم/10)

وي درپايان چنين نتيجه گيري کرد که چون تفقه دربخشي ازدين صرفاً برعقل متکي است، بايد حوزه ها به علوم عقلي که فلسفه ناميده مي شود، بپردازند تا تفقه دردين معنا داشته باشد. ضمن آن که پاسخ گويي به شبهات اعتقادي هم مستلزم فراگيري علوم عقلي است.

تعيين سبک زندگي ريشه درفلسفه دارد

حجت الاسلام رضايي تهراني، مدرس فلسفه، دومين سخنران همايش بود که فوايد فلسفه درزندگي فردي را توضيح داد وگفت : تعيين سبک زندگي ريشه درفلسفه دارد.وي ابتدا 8مطلب را به عنوان مقدمه بيان کرد وپس از طرح اين اشکال که برخي تأثير عملي فلسفه را انکارمي کنند وآن را علمي صرفاً انتزاعي مي دانند که حداکثر فايده آن اقناع ذهني است ،پاسخ داد: اولاً بايد ازهردانشي آثارمتناسب با آن را انتظار داشت وفيلسوف به دنبال اثرخارجي دريک موضوع نيست، ثانياً، اگرمقصود اين باشد که فلسفه توان تأثيرگذاري درزندگي را ندارد، اشتباه است واگرمقصود اين باشد که به اين ساحت کمترپرداخته شده، سخن درستي است واين همايش هم براي رفع اين نقص برگزارشده است.

وي با بيان اين که کارفلسفه به دست دادن يک جهان بيني درست است وهيچ مکتبي بدون پشتوانه فلسفي معنا ندارد، تأثيرات فلسفه دردو بخش کلي و جزئي را بررسي کرد. وي ارضاي حس کنجکاوي ،معنابخشي به زندگي ،تثبيت وتعميق هويت وجودي انسان ،سامان بخشي به ذهن ازنظرخروج ازتعارض هاي شناختي ،تقويت نظام فکري ،جلوگيري ازتعدد شخصيت وبحران هويت وافسردگي ،کلان نگري وژرف نگري وبالا رفتن قدرت تحليل پديده ها را ازجمله تأثيرات کلي فلسفه دانست. رضايي تهراني با بيان اين که حکمت عملي ريشه درحکمت نظري دارد، تغييرنحوه وسبک زندگي را منبعث ازفلسفه برشمرد ودرپايان ازتاثيرات مسائل جزئي فلسفه مانند اصالت وجود برزندگي فردي سخن گفت .

نقش فلسفه درعلوم انساني

حجت الاسلام والمسلمين سيد محمدغروي، عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم سومين سخنران همايش بود که با موضوع «نقش فلسفه درعلوم انساني» سخناني ايراد کرد. وي سخن خود را با حديث گرانقدر امام علي (ع) آغازکرد وگفت: امام علي (ع) مي فرمايند: العقول ائمة الافکار والافکارائمة القلوب والقلوب ائمة الحواس والحواس ائمة الاعضاء؛عقل امام انديشه هاست وآن را هدايت ومديريت مي کند، افکارهم نقش امامت را نسبت به جنبه هاي عاطفي واحساسي دارند وقلب هم امام حسّ است وموجب مي شود که حواس، اشيا را با يک معناي خاصي درک کنند ورفتارهاي مختلف اعضا هم تحت تأثير حواس انسان قراردارد. حجت الاسلام غروي با استناد به اين حديث شريف، مسائل عقلي را با زندگي درارتباط دانست وبا بيان اين که علوم درمبادي تصوري وتصديقي نيازمند فلسفه هستند ، علوم انساني را تحت تأثير تفکرات فرهنگي وفلسفي برشمرد و افزود: نظريه ها وتحليل هاي روانشناسي، ريشه درانسان شناسي ونگاه هرمکتب به انسان دارد.

نيازمندي تعاملات فرهنگي به فلسفه

حجت الاسلام والمسلمين حسن رمضاني آخرين سخنران همايش بود که با موضوع «نقش فلسفه درتعاملات فرهنگي» سخن گفت و اظهار کرد: مدعاي ما اين است که بدون فلسفه، تعامل فرهنگي به درستي صورت نمي گيرد. وي با بيان اين که فلسفه برخلاف علم کلام، بي تعين وبي گرايش است و هيچ تعهدي جزرسيدن به حقيقت با تکيه برعقلانيت ندارد، گفت : فلسفه نسبت به گرايش ديني ،لابشرط است ونه بشرط لا؛ به اين معناکه فيلسوف درآغاز لابشرط وارد بحث مي شود وآن موضوع را بررسي مي کند نه اين که فيلسوف، بي دين و فلسفه، بي ديني باشد. اين مدرس فلسفه با اشاره به اين که تعامل، مؤلفه هايي دارد، مهم ترين آن ها را زبان مشترک توصيف کرد وافزود: تنها فلسفه است که به دليل متکي بودن برعقلانيت محض ،زبان مشترک انسان هاست ومي تواند زمينه تعاملات فرهنگي انسان ها وجوامع را فراهم کند .