1404/4/9 ۰۹:۲۱
دیک دیویس نشان می‌دهد که شاهنامه بازتاب‌دهنده تنش‌های میان قدرت و مشروعیت، حفظ هویت فرهنگی و نقش شاعر به‌عنوان منتقد اجتماعی است
طاهره مهری: کتاب «حماسه و نافرمانی» بررسی شاهنامه فردوس، اثر دیک دیویس، پژوهشی روشنگر در تعامل میان ادبیات حماسی فارسی و گفتمان سیاسی است. دیک دیویس، محقق برجسته و مترجم ادبیات فارسی، در این کتاب بررسی می‌کند که چگونه روایت‌های حماسی همزمان بازتابی از شرایط اجتماعی-سیاسی زمان خود و پاسخی به آنها بوده‌اند. این اثر با کاوش در مضامین، نمادپردازی و زمینه‌های تاریخی حماسه‌های فارسی، چشم‌اندازی تازه به غنای هنری و مفاهیم ایدئولوژیک این آثار ارائه می‌دهد.
تمرکز اصلی مطالعه دیویس بر شاهکار حماسی فردوسی، «شاهنامه»، است؛ اثری که به‌عنوان نماد هویت فرهنگی ایرانی شناخته می‌شود. دیویس در این کتاب، ساختار روایی، مضامین و شخصیت‌های شاهنامه را تحلیل می‌کند تا نشان دهد چگونه این اثر تنش‌ها، آرمان‌ها و چالش‌های سیاسی دوره خود را منعکس می‌کند. علاوه بر «شاهنامه»، دیویس به بررسی آثار برجسته دیگری از ادبیات فارسی می‌پردازد و آنها را در گفت‌وگویی با شاهنامه قرار می‌دهد. او نشان می‌دهد که چگونه شعر حماسی فارسی به‌طور مداوم به موضوعاتی مانند وفاداری، عصیان، اقتدار و مشروعیت پرداخته و در بسیاری موارد نقدی زیرکانه از قدرت و حاکمیت ارائه کرده است.
«حماسه و نافرمانی» به تحلیل تعامل پیچیده ادبیات حماسی فارسی با قدرت، فرهنگ و جامعه می‌پردازد. دیک دیویس نشان می‌دهد که این آثار چگونه بازتاب‌دهنده تنش‌های میان قدرت و مشروعیت، حفظ هویت فرهنگی و نقش شاعر به‌عنوان منتقد اجتماعی هستند. او به‌ویژه بر تأثیر حماسه‌هایی مانند شاهنامه تأکید می‌کند که نه تنها به‌عنوان میراثی هنری بلکه به‌مثابه ابزاری برای مقاومت فرهنگی و سیاسی عمل کرده‌اند. شاعران فارسی از این روایت‌ها برای بازتاب و نقد مسائل زمان خود استفاده کرده‌اند و از نمادگرایی و تمثیل برای انتقال پیام‌های اجتماعی و سیاسی بهره گرفته‌اند. دیویس در این اثر، غنای هنری و ایدئولوژیک این آثار را همزمان برجسته می‌کند.
«حماسه و نافرمانی» تحلیلی دقیق و جذاب از پیوند میان ادبیات و سیاست در شعر حماسی فارسی است. دیک دیویس با پژوهش خود قدرت پایدار این آثار را در الهام‌بخشی، نقد و بازتاب ارزش‌های اجتماعی روشن می‌کند. این کتاب منبعی ارزشمند برای علاقه‌مندان به ادبیات فارسی، تاریخ سیاسی و تقاطع هنر و ایدئولوژی است. با تحلیل‌های عمیق و دیدگاه‌های نوآورانه، دیویس نه‌تنها به اهمیت ادبی حماسه‌های فارسی می‌پردازد، بلکه جایگاه آنها را به‌عنوان میراثی فرهنگی و فکری برجسته می‌سازد.
کتاب «حماسه و نافرمانی» چهار فصل اصلی دارد که عبارتند از: آیا نافرمانی هست…؟، شاه و زیردست، پدر و پسر، در چاه افراسیاب. رستم و سهراب، رستم و بهرام چوبینه، سام و زال، خاندان نریمان: سام، پیران ویسه و… از جمله زیرمجموعه‌های این فصول هستند.
این کتاب، در نقد متن و فرامتن شاهنامه فردوسی و همچنین افرادی مانند اردوارد براون، وان گرونبام و احمد شاملو نوشته شده که شاهنامه را صرفاً نظم می‌دانند. دیویس در ابتدای کتاب پیش رو، آن را به همسر و فرزندانش تقدیم کرده است: «برای افخم که ایران را با او شناختم و شیفته شعرش شدم و برای فرزندانمان، مریم و مهری».
مولف این اثر به خواننده می‌گوید که هر جا منابع، دست فردوسی را باز گذاشته‌اند، می‌توان نبوغ روایت‌سرایی و شاعرانگی او را در سطح اعجاب‌آوری مشاهده کرد. او در این زمینه مثال ویژه‌ای از داستان‌های سیاوش و اسفندیار می‌آورد. این کتاب را می‌توان به دلیل زبان ساده‌اش، یکی دیگر از نوشته‌های مکتب نقدنویسی انگلیسی دانست که شاهنامه را از منظر فرم و محتوا بررسی کرده و در این میان، عناصر زیباشناسانه شاعری فردوسی را نیز برای خواننده تشریح کرده است.
درباره دیک دیویس
دیک دیویس (به انگلیسی: Dick Davis) (متولد ۱۸ آوریل ۱۹۴۵ در پرتسموس) نویسنده، شاعر و مترجم برجسته انگلیسی است. دیک دیویس در رشته ادبیات انگیسی از دانشگاه کمبریج فارغ‌التحصیل شد. سپس به اخذ درجه دکترا در رشته ادبیات فارسی از دانشگاه منچستر نایل آمد. دیویس از پدر و مادری انگلیسی و ایتالیایی متولد شد. در سال ۱۹۷۰ برای دیدار دوستی به ایران سفر کرد. در طول اقامت خود در ایران بیمار شد. بعد از بهبود با دختری ایرانی که پرستاری وی را در دوران بیماری به عهده داشت، ازدواج کرد. حاصل ازدواجش دو دختر به نام مریم و مهری است. دیک دیویس مدت هشت سال در ایران زندگی کرد، زبان فارسی را یادگرفت و بعدها در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ش، به همراه خانواده‌اش ایران را ترک کرد. علاقه شدید او به زبان فارسی وی را بر آن داشت که تحصیلات خود را در زمینه ادبیات فارسی ادامه دهد.
وی در دانشگاه تهران و سپس در دانشگاه درهام و نیو کاستل در انگلیس و دانشگاه کالیفرنیا (سانتا باربارا) تدریس کرده است. دیک دیویس در حال حاضر در دانشگاه اوهایو به تدریس ادبیات فارسی مشغول است. علاوه بر تدریس به عنوان نویسنده و مترجم بیش از بیست اثر ادبی از خود به جای گذاشته است. وی چندین اثر ادبی منظوم را از زبان ایتالیایی و زبان فارسی ترجمه کرده و همچنین خود نیز آثاری به شعر نگاشته است.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
هر گونه خوانش تمثیلی باید مسئله وجود ضحاک به عنوان نماینده نامیرای شیطان را که برای همیشه در زیر دماوند زنجیر می‌شود در نظر داشته باشد (تداوم وجود او، به عنوان شیطان در زنجیر، زیر کوهستان، بعدها با ناپدید شدن، می‌توان گفت غیب شدن، کیخسرو _ یکی از معدود شاهان به صراحت نیکوکار شاهنامه _ در بالای کوه قرینه می شود). این خوانش ضحاک را به نوعی تجسم اهریمن می داند (و کیخسرو را به نوعی تجسم اهورامزدا). اما چنین تفسیر زرتشتی، که در منبع پنهان بوده اما برای خواننده امروزی آشکار است، احتمالاً برای خواننده مسلمان فردوسی و شاید حتی برای خود شاعر هم، چندان روشن نبوده است.
کتاب «حماسه و نافرمانی» بررسی شاهنامه فردوسی، اثر دیک دیویس و ترجمه سهراب طاوسی با ۲۵۶ صفحه، شمارگان ۸۸۰ نسخه و بهای ۲۵۰ هزار تومان از سوی انتشارات ققنوس به بازار کتاب آمده است.
منبع: ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید