جنبش‌های فاشیستی

1393/11/12 ۱۰:۰۹

در پايان جنگ جهانی اول تعبير «فاشيسم» در اروپا تعبيری بيگانه بود. اما چهار سال بعد تقريباً هر اروپايی نام حزبی را می‌دانست كه در ايتاليا، پس از درگيری‌های سخت و طولانی كه نوعی جنگ داخلی بود از طريق عملياتی موسوم به «رژه به سوی رم» قدرت را به چنگ آورده بود آن هم به رهبری مردی كه در سال‌های پيش از جنگ رهبر «حزب سوسياليست ايتاليا» و شناخته شده‌ترين انقلابی كشور قلمداد می‌شد. او كسی نبود جز «بنيتو موسولينی».

دبا / محمود فاضلی: در پايان جنگ جهانی اول تعبير «فاشيسم» در اروپا تعبيری بيگانه بود. اما چهار سال بعد تقريباً هر اروپايی نام حزبی را می‌دانست كه در ايتاليا، پس از درگيری‌های سخت و طولانی كه نوعی جنگ داخلی بود از طريق عملياتی موسوم به «رژه به سوی رم» قدرت را به چنگ آورده بود آن هم به رهبری مردی كه در سال‌های پيش از جنگ رهبر «حزب سوسياليست ايتاليا» و شناخته شده‌ترين انقلابی كشور قلمداد می‌شد. او كسی نبود جز «بنيتو موسولينی». تنها در عرض چند سال، كمابيش در سرتاسر اروپا احزابی پديدار شدند كه خود را «فاشيست» می‌ناميدند يا به تعبيری شبيه آن خود را نامگذاری می‌كردند. «نولته» متفكر و انديشمند معاصر در كتاب جنبش‌های فاشيستی با همان سبك و سياق خاص خود بيشتر به تحليل و تفسير تاريخ فاشيسم پرداخته تا روايت آن. شايد در نگاه اول فهم كتاب برای مخاطب فارسی زبان كمی دشوار باشد لذا به همين خاطر مترجم كوشيده است با افزودن برخی داده‌های تاريخی به صورت پانوشت خوانندگان را در اين مهم ياری كند. نولته نخستين تفسير فراگير علمی از فاشيسم را در گستره كامل مظاهر تاريخی آن در اين كتاب مطرح کرده است.

نسخه اصلی این کتاب به زبان آلمانی و با عنوان «Die faschistischen Bewegungen» در سال 1984 به چاپ رسیده است و مولف اثر برای ترجمه کتابش، مقدمه‌ای نوشته است که به همراه آن چاپ شده است. ترجمه کتاب نیز از زبان آلمانی انجام شده است. مترجم، درباره این کتاب می‌نویسد:«دلیل اصل ترجمه این کتاب نام، اندیشه و جایگاه ارنست نولته بوده است. در سال 1968 تاریخ نگار و روزنامه‌نگاری آلمانی به نام «والدِمار بسون» ضمن بیان این‌که نولته «نخستین تفسیر فراگیر علمی از فاشیسم را در گستره کامل مظاهر تاریخی آن» مطرح کرده است، نتیجه‌گیری کرده بود که در آینده ادامه پژوهش‌ها در مورد فاشیسم له یا علیه نولته جریان خواهد داشت. فاشیسم ‌پژوهی نولته بر روشی پدیدارشناختی استوار است که نتایج آن برای جریان نئومارکسیسم قابل قبول و چه‌بسا قابل تحمل نبوده و نیست».

نویسنده اثر نیز در مقدمه‌ترجمه فارسی آن می‌نویسد:«این تکاپوی فکری گرایش به این هدف دارد که فاشیسم نیز «فهمیده» شود و به همین دلیل، در چشم بسیاری از «چپ‌‌ها» مدافعه‌جویانه به نظر می‌رسد. به ‌شخصه برای من به غایت غافلگیر کننده بود وقتی دیدم این رویکرد فکری، که در آلمان به آن با سوء‌ظن می‌نگرند، در تهران توانسته چنین علاقه‌مندی پرشوری برانگیزد که مانند آن را مدت‌هاست در آلمان دیگر سراغ ندارم».

این کتاب دو بخش اصلی دارد؛ «کلیات تاریخ اروپا در عصر فاشیسم» ‌و «جنبش‌های فاشیستی ملی» که هرکدام به فصل‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. بخش اول، چهار فصل دارد که عبارت‌اند از: مقدمات بلافصل فاشیسم، سرآغاز جنبش‌های فاشیستی، ‌فاشیسم و آنتی‌فاشیسم از سال 1933 جنگ و اضمحلال فاشیسم. بخش دوم نیز حاوی فصل‌های «بالکان و جنوب شرقی اروپا، اروپای شرقی و کشورهای بالتیک، اروپای مرکزی، اروپای شمالی و غربی» است.

در بخشی از این کتاب 496 صفحه‌ای آمده است:«با این حال، اردوی مقابل بی‌وقفه و با تمام وجود «علیه فاشیسم» مبارزه می‌کرد. دارایی‌های مالکان کارخانه‌ها، که اسپانیای جمهوری‌خواه را ترک کرده بودند، تحت عنوان این‌که فاشیست هستند مصادره می‌شد، افسران تحت عنوان فاشیست اعدام می‌شدند و روحانیان تحت عنوان فاشیست به قتل می‌رسیدند. طرف مقابل هر آنچه را خود تحت عنوان مفهوم کمونیسم تعریف می‌کرد، از دایره انسانی بیرون می‌راند و این امر در بسیط‌‌ ترین معنای ممکن در مفهوم فاشیسم تاثیر متقابل می‌گذاشت. این ‌که کسی یک یا چند فاشیست را کشته باشد، در میان شبه‌نظامیانِ کارگر نشان افتخار شده بود. در سال اول جنگ داخلی، شبی نبود که در مادرید یا بارسلونا صدای شلیک تفنگ‌ها به گوش نرسد. قربانیان بدون محاکمه به قعر گورهای جمعی پرتاب می‌شدند. هنگامی که در طرف «فرانکو» صدها تن از نمایندگان روشنفکران لیبرال تحت عنوان کمونیست اعدام می‌شدند، در مقابل، اسپانیای پرولتر و بورژوای چپ نیز نمایندگان اسپانیای کاتولیک و فئودال را تحت عنوان فاشیست ریشه‌کن می‌کرد».

جنبش‌های فاشیستی

بحران نظام لیبرالی و تکامل فاشیسم

ارنست نولته

مترجم: مهدی تدینی

انتشارات: ققنوس

نوبت اول: 1393

قیمت: 22 هزار تومان