وداع با مترجم دست‌اول‌ها

1393/11/4 ۰۸:۵۵

کیکاووس جهانداری درگذشت. آخر هفته سوگوار دیگری برای اهالی فرهنگ. مترجم، پس از روزها مبارزه با بیماری تنفسی، سرانجام در پنجشنبه دوم‌بهمن تسلیم مرگ شد. این مترجم مطرح زبان آلمانی در حوزه‌های متفاوتی دست به ترجمه می‌زد. متون دست اول بسیاری را در اختیار فارسی‌زبان‌ها گذاشت؛ از ادبیات گرفته تا تاریخ و ایرانشناسی.

کیکاووس جهانداری درگذشت. آخر هفته سوگوار دیگری برای اهالی فرهنگ. مترجم، پس از روزها مبارزه با بیماری تنفسی، سرانجام در پنجشنبه دوم‌بهمن تسلیم مرگ شد. این مترجم مطرح زبان آلمانی در حوزه‌های متفاوتی دست به ترجمه می‌زد. متون دست اول بسیاری را در اختیار فارسی‌زبان‌ها گذاشت؛ از ادبیات گرفته تا تاریخ و ایرانشناسی. مدیر بخش منابع خارجی کتابخانه مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی هم بود. کسانی که با آثار او آشنا باشند، می‌دانند که در هر حوزه‌ای دستی قوی داشت. در انتخاب کتاب وسواس به خرج می‌داد. کتاب ضعیف یا کم‌اهمیتی در کارنامه‌اش به چشم نمی‌خورد. در زمینه آثار تحقیقی یا تحلیلی، جهانداری سر وقت منابع دست اول می‌رفت. از این‌رو، کتاب‌ها قدیمی نمی‌شوند. در ترجمه ادبی، دو رمان «گرگ بیابان» از هرمان هسه و «بیلیارد در ساعت نه‌و‌نیم» از هاینریش بل نسل‌هایی از رمان‌خوان‌های ایرانی را شیفته نثر متوازن و کم‌نظیر جهانداری کرده است. جهانداری متولد١٣٠٢ بود. با نگاهی اجمالی به فهرست آثارش می‌توان فهمید که ایران و ایران‌پژوهی از دغدغه‌های جدی او بوده است. در شاهنامه‌شناسی، کتاب مهم، «شاهنامه: ساختار و قالب» هنزن را ترجمه کرده است. جهانداری در حوزه تاریخ به سراغ آثاری می‌رفت که گاه به‌صورت تنها منبع اطمینان‌بخش یک‌دوره تاریخی ایران به‌حساب می‌آمد. «تاریخ ایران و ممالک همجوار آن» در زمره یکی از این کتاب‌هاست. علاوه‌بر این، جهانداری به ترجمه سفرنامه‌های سیاحان غربی نیز علاقه داشت. سفرنامه کمپفر، بلوشر و مارکوپولو نمونه‌هایی از این آثارند. جهانداری توامان هم به ادبیات و گذشته فرهنگی ایران عشق می‌ورزید و هم در عرصه ادبیات دلبسته «مدرن‌های کلاسیک» بود. کتاب «زندگی من» اثر ایگور استراوینسکی به خوبی جلوه‌ای از این گرایش مترجم را بازگو می‌کند.

جهانداری چندان در محافل ادبی حضور پیدا نمی‌کرد و به هیاهو علاقه‌ای نداشت. حتی در سنین سالخوردگی و ابتلا به بیماری از بازنگری و تصحیح آثارش خود دست نمی‌کشید. یک نمونه اخیر آن رمان «بیلیارد در ساعت نه‌و‌نیم» است که چاپ دوم آن نسبت به چاپ اول از تفاوت‌های چشمگیری برخوردار است. دیگر آثار جهانگیری نیز از این قاعده مستثنی نیست. آثار او در تجدید انتشار معمولا با تغییر و اصلاح یا افزوده‌هایی همراه بود. جهانداری می‌کوشید تا ایران را از چشم غربی‌ها به ایرانیان دوباره معرفی کند. «دست‌اول‌بودن» یکی از اولویت‌های او بود. برنامه مراسم تدفین این مترجم توانا تا روز شنبه اعلام خواهد شد.

روزنامه شرق