منازعات مذهبی بغداد در عصر خلافت عباسی

1393/10/17 ۱۱:۵۸

بغداد یا مدینة السلام مشهورترین شهر اسلامی است که در سال 145 ق به دست منصور دوانیقی ساخته و دارالخلافه عباسیان شد. دارالخلافه نوبنیاد عباسیان، خیلی زود مرکز نژادها، ادیان و مذاهب گوناگون شد؛ به گونه‌ای که تنوع مذاهب در آن‌جا، گاه کمتر از تنوع مردمانش نبود. در این شهر، عرب و ایرانی، ترک و کرد، شیعه و سنی، یهودی و مسیحی، زردشتی و مانوی و ... در کنار هم زندگی می‌کردند و ساختار اجتماعی شهر، اقشار، طبقات و گروه‌های مختلفی چون خلفا، امراء، علما، عیاران و عامه مردم را در بر می‌گرفت. در میان مذاهب اسلامی موجود، مهم‌ترین آنها، شیعه و مذاهب اهل سنت بود که نه تنها شمار زیادی از جمعیت شهر و اکثر محله‌های بغداد را به خود اختصاص داده بودند، بلکه بیشتر مراکز اقتصادی و بازارهای مهم بغداد در کرخ و رصافه را نیز در اختیار داشتند.

بغداد یا مدینة السلام مشهورترین شهر اسلامی است که در سال 145 ق به دست منصور دوانیقی ساخته و دارالخلافه عباسیان شد.

دارالخلافه نوبنیاد عباسیان، خیلی زود مرکز نژادها، ادیان و مذاهب گوناگون شد؛ به گونه‌ای که تنوع مذاهب در آن‌جا، گاه کمتر از تنوع مردمانش نبود. در این شهر، عرب و ایرانی، ترک و کرد، شیعه و سنی، یهودی و مسیحی، زردشتی و مانوی و ... در کنار هم زندگی می‌کردند و ساختار اجتماعی شهر، اقشار، طبقات و گروه‌های مختلفی چون خلفا، امراء، علما، عیاران و عامه مردم را در بر می‌گرفت. در میان مذاهب اسلامی موجود، مهم‌ترین آنها، شیعه و مذاهب اهل سنت بود که نه تنها شمار زیادی از جمعیت شهر و اکثر محله‌های بغداد را به خود اختصاص داده بودند، بلکه بیشتر مراکز اقتصادی و بازارهای مهم بغداد در کرخ و رصافه را نیز در اختیار داشتند.

یکی از مهم‌ترین وقایع بغداد در عصر خلافت عباسی، منازعات مذهبی و آشوب‌های شهری بود که سالیان متمادی، اوضاع این شهر را ناآرام کرده بود. در منابع به منافره و درگیری میان شیعیان و اهل سنت، ترکان و دیلمیان، اعراب و اکراد و ایرانیان اشاره شده است.

این کتاب با رویکردی تاریخی، به بررسی علل پیدایش و تشدید منازعات مذهبی بغداد در عصر خلافت عباسی پرداخته و به این پرسش پاسخ می‌دهد که شرایط سیاسی، مذهبی، اقتصادی و ساختار جمعیتی شهر بغداد، چه تأثیری بر وقوع منازعات داشت.

فهرست مطالب کتاب به این قرار است:

فصل اول- بغداد در فاصله سال‌های 232 تا 656 ق

فصل دوم- تأثیر ساختار جمعیتی بغداد بر منازعات مذهبی

فصل سوم- تأثیر عوامل سیاسی بر منازعات مذهبی بغداد

فصل چهارم- تأثیر عوامل مذهبی بر منازعات مذهبی بغداد

فصل پنجم- تأثیر عوامل اقتصادی بر منازعات مذهبی بغداد

منازعات مذهبی بغداد در عصر خلافت عباسی نگاشته منصوره کریمی‌قهی را انتشارات آرنا در تهران در سال 93 و در 174 صفحه منتشر کرده است.

کتابخانه مجلس شورای اسلامی