«بلای بی تاریخی و جهان بی آینده»؛ تازه‌ترین اثر داوری اردکانی منتشر شد

1402/2/27 ۱۳:۴۴

کتاب جدید رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم با عنوان «بلای بی تاریخی و جهان بی آینده» توسط انتشارات نقد فرهنگ منتشر شد.

تازه‌ترین اثر رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم با عنوان «بلای بی تاریخی و جهان بی آینده» توسط انتشارات نقد فرهنگ منتشر شد.

در مقدمه این اثر آمده است:

تاریخ تجدد، تاریخی به کلی متفاوت از تاریخ‌های قدیم است. این تاریخ، زمان به قدرت رسیدن انسان و سعی در ساختن جهان و سپس خلع او از قدرت و محو شدنش در فضای سلطنت تکنیک است. این تنها تاریخی است که آدمی در آن با دعوی دایرمداری کار جهان و سودای قدرت خدایی راهی تازه گشوده و در طی پانصد سال جهانی ساخته است که اکنون دیگر به حکم و فرمانش وقعی نمی‌گذارد. درست بگوییم، جهانی که در طی پانصد سال اخیر ساخته شده است، دیگر به خواست و صلاح زندگی آدمی کاری ندارد و بی اعتنا به آن سر خویش گرفته و به راهی می‌رود که هیچکس ازمقصدش خبر ندارد.

حادثه مهم قرن اخیر، پدید آمدن وضعی خاص در حاشیه جهان جدید است که «جهان توسعه نیافته نام دارد تعبیر «جهان» توسعه نیافته چندان مناسب نیست زیرا، وضع توسعه نیافتگی نظمی را که یک جهان بایدداشته باشد، ندارد. این وضع از یک جهت به جهان جدید و از لحاظ دیگر با جهان قدیم شباهت‌ها دارد. اما تفاوتش با این هر دو تفاوتی اساسی است وضع توسعه نیافتگی وضع بی تاریخی است. پیاده شدن از تاریخ قدیم و پیدا نکردن جایی در تاریخ جدید، درد بی تاریخی است.

برای درک این وضع در نظر آوریم که زندگی مناسب و شایسته با همبستگی و همنوایی و فهم و درک مشترک مردمان محقق می‌شود. مردمان اشخاص و افراد پراکنده نیستند، بلکه در جهانی همبسته با هم زندگی می‌کنند و فهم مشترکی دارند که زندگیشان را راه می‌برد. وضعی که در آن این همبستگی و فهم و درک مشترک وجود نداشته باشد، وضع بی تاریخی است.

- توسعه نیافتگی وضع بی عالم بودن و بی تاریخ بودن است. در وضع بی تاریخی، فهم دچار پریشانی می‌شود. این فهم پریشان نه راه می‌شناسد و نه کارسازی می‌کند. اما چون با آشوب و پریشانی و سرگردانی خو کرده است ممکن است میل به قهر و ناآرامی و ویرانگری و نابودسازی داشته باشد.

اکنون بی تاریخی بسیاری از اقوام قدیم و پریشانی فهم و درک آنها با پایان تاریخ جدید و خسوف خرد آن مقارن شده است. به این جهت، درس آموزی از تجدد دشوار شده و تقلید، دستور عمل شده است.

نسبت وضع توسعه نیافتگی با گذشته تاریخی نیز نسبتی کم و بیش تقلیدی است و اگر اعتقادات قدیم با فهم و درک سطحی فرارسیده از جهان جدید تفسیر شود چه بسا که حاصلش اوهام و خیالات خطرناکی باشد که جهان مستعد جنگ و آشوب کنونی را به پرتگاهش نزدیکتر سازد. برای پرهیز از چنین آشوب و خطری خروج از توسعه نیافتگی ضرورت دارد. این کتاب گزارش وضع جهانی است که در پایان تاریخ خود قرار دارد.

بخشی از این جهان آغاز و دوران تحول و پایان تاریخ خود را آزموده است. اما بخش دیگر، از زمان و دوران تحول چندان خبری ندارد و دوران پایانی یعنی دوران سلطنت تکنیک را تمام تاریخ جدید و کمال آن می‌انگارد و به قهر آن تسلیم شده است، هر چند که از این تسلیم نیز خبر ندارد. در این وضع باید تأمل کرد.

کتاب «بلای بی تاریخی و جهان بی آینده» در ۲۴۱ صفحه با قیمت ۱۷۵ هزار تومان توسط انتشارات نقد فرهنگ به تازگی روانه بازار نشر شده است.

منبع: مهر