بررسی و نقد «دانشنامه سیره نبوی» در پژوهشکده تاریخ اسلام

1393/8/24 ۱۲:۱۱

جلد دوم «دانشنامه سیره نبوی» به همت گروه رجال و خاندان‌های اسلامی پژوهشکده تاریخ اسلام به بوته نقد گذاشته خواهد شد. در این نشست حجت الاسلام محمدرضا هدایت‌پناه از مؤلفین دانشنامه، دکتر علی بیات و دکتر سید جمال موسوی حضور خواهند داشت.

جلد دوم «دانشنامه سیره نبوی» به همت گروه رجال و خاندان‌های اسلامی پژوهشکده تاریخ اسلام به بوته نقد گذاشته خواهد شد. در این نشست حجت الاسلام محمدرضا هدایت‌پناه از مؤلفین دانشنامه، دکتر علی بیات و دکتر سید جمال موسوی حضور خواهند داشت.

دانشنامه نبوی در 10 جلد و هر جلد در معرفی 600 واژه به رشته تحریر درمی‌آید، که نظام‌های مطلوب رفتاری در حوزه‌های مختلف را با بهره‎گیری از سیره و سنت نبوی‌(ص) استخراج، تبیین و تحلیل می‌نماید. این دانشنامه که مقدمات آن از سال 1386 آغاز شد قصد دارد، با رویکردی راهبردی، افزون بر استفاده از یافته‌های علمی موجود، افق‏های نوین حوزه‏های دانش را نيز ـ به گونه‌ای که یافته‌های آنها بتواند در حل مسائل روز و نظام‌سازی در دنیای معاصر به کار رود ـ بگشاید. نیاز به یک منبع جامع که تبیین‌کننده نظام‌های مطلوب اسلامی در حوزه‌های مختلف رفتاری بوده، مستند به سیره و سنت نبوی و قابل استفاده برای پیروان مذاهب مختلف اسلامی باشد، انگیزه تألیف این دانشنامه بوده است.

در اين دانشنامه سيزده گروه علمي، ذيل نظارت شوراي علمي دانشنامه در حوزه‌هاي متفاوت نظام‏هاي رفتاری و اخلاقی مشغول فعاليت هستند.
اهداف دانشنامه به دو دسته اصلی و فرعی قابل تقسیم است:
الف) اهداف اصلی:

-  استخراج، تبیین و تحلیل نظام‌های رفتاری مطلوب از سیره و سنت نبوی.
-  استخراج، تبیین و تحلیل روش‌های پیاده کردن نظام‌های مطلوب از سیره و سنت نبوی.
ب) اهداف فرعی:

- مطالعه و بررسی نظام‌های رفتاری تحقق یافته در جامعه اسلامی عصر پیامبر (ص)
-  تحلیل چگونگی نظام‌سازی و تبدیل نظام جاهلی به نظام دینی توسط پیامبر (ص)

موضوع دانشنامه، مطالعه نظام‎های رفتاری از دیدگاه پیامبر(ص) و موضوع نظام‎های رفتاری، نوع رفتارهاست. به‏ همین علت، دانشنامه دارای دو بخش اساسی است:
بخش اول: کلیات؛ شامل:
1- فلسفه سنت و سیره (چون چیستی سنت و سیره، روش کشف و تفسیر سنت و سیره، حجیت، منابع، تاریخ تحول سیره‌شناسی، مکاتب فکری راجع به موضوع و...
2- مباحث پیرامونی سنت و سیره (چون سیره و سنت شناسان، منابع سیره و سنت و ...)
3- فلسفه نظام‎های رفتاری.
بخش دوم: نظام‎های رفتاری؛ که مجموع آن برحسب ماهیت، هدف و ضمانت اجرای رفتار، به دو کلان‌نظام «حقوقی» و «اخلاقی» و به حسب موضوع رفتار، به نُه نظام رفتاری تقسیم می‌گردد، که این نظام‎های رفتاری عبارتند از: نظام‎های عبادی، تربیتی، قضایی، اجتماعی، سیاسی، جهادي و دفاعي، اقتصادی، مدیریتی، زیست محیطی، آموزشی و پژوهشی.
از آنجا که دانشنامه علاوه بر گزارش، به تحلیل و نظریه‌پردازی نیز می‌پردازد، مخاطبان نخست آن متخصصان و آگاهان به مباحث حوزه‌های دانشی مطرح در دانشنامه و طراحان نظام‌هاي اجتماعی می‌باشند.

نخستین جلد این مجموعه حرف «الف» تا «همزه» را دربر داشت. جلد دوم این دانشنامه واژه‌های باقی‌مانده حرف «آ» و حرف «ب» را دربر دارد. دومین جلد «دانشنامه سیره نبوی» در پنج محور به بررسی اعلام اشخاص، اعلام جغرافیایی، اماکن، قبایل و حوادث صدر اسلام می‌پردازد و سیره نبوی را با رویکرد دایرةالمعارفی تقریر می‌کند، بخش صحابی این دانشنامه با نگاه تقریبی نوشته شده و سعی بر این است بر اساس منابع اهل سنت، مواضع و رویکردهای شیعی صحابی رسول خدا(ص) را شرح دهد. 
این دانشنامه در 10 جلد و هر جلد در معرفی 600 واژه به رشته تحریر درآید، نخستین جلد این دانشنامه زیر نظر حجت‌الاسلام رسول جعفریان، نویسنده و محقق تاریخ تشیع، و جلد دوم با نظارت حجت الاسلام حسین حسینیان مقدم و همکاری جمعی از اعضای گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ حجت‌الاسلام محمدرضا هدایت‌پناه، حجت‌الاسلام رمضان محمدی، حجت‌الاسلام قاسم خانجانی و دکتر منصور داداش‌زاده تالیف شده است.

این نشست، روز دوشنبه 26 آبان ماه از ساعت 17 تا 19 در محل پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار خواهد شد.