میهن‌پرست ایرانی

1393/8/21 ۰۷:۳۶

در تاریخ صد سال اخیر ایران كمتر نام كسی به اندازه محمد مصدق (1345-1261) مطرح بوده و درباره‌اش و آنچه در دوران سیاسی و اجتماعی بر او و ایران گذشته كتاب، رساله و مقاله نوشته شده است. نام وی به عنوان فردی که از محبوبیتی نمادین به عنوان یك ایرانی میهن پرست شناخته می‌شود، در تاریخ معاصر مطرح بوده است. این آثار اغلب به وسیله شیفتگان و بعضاً به وسیله دشمنان یا بداندیشان او نوشته شده و میزان شیفتگی یا میزان خصومت ورزی در در رابطه با وی در حدی بوده است كه نمی‌توان آن آثار را غیر جانبدارانه یا غیر مغرضانه انگاشت. کتاب «میهن‌پرست ایرانی» در واقع شرح زندگی شخصی و سیاسی دکتر محمد مصدق است و از این جهت قابل توجه است که به صورت جامع به زندگی خصوصی و زندگی سیاسی دکتر مصدق پرداخته است. همچنین از این جهت که کتاب را یک نویسنده انگلیسی نوشته قابل توجه است، چرا که برخلاف دیگر کتاب‌هایی که انگلیسی‌ها درباره مصدق نوشته‌اند، در این کتاب نویسنده در آن تمام جوانب زندگی و حوادث مرتبط با او را مورد بررسی قرار داده است.

دبا / محمود فاضلی: در تاریخ صد سال اخیر ایران كمتر نام كسی به اندازه محمد مصدق (1345-1261) مطرح بوده و درباره‌اش و آنچه در دوران سیاسی و اجتماعی بر او و ایران گذشته كتاب، رساله و مقاله نوشته شده است. نام وی به عنوان فردی که از محبوبیتی نمادین به عنوان یك ایرانی میهن پرست شناخته می‌شود، در تاریخ معاصر مطرح بوده است. این آثار اغلب به وسیله شیفتگان و بعضاً به وسیله دشمنان یا بداندیشان او نوشته شده و میزان شیفتگی یا میزان خصومت ورزی در در رابطه با وی در حدی بوده است كه نمی‌توان آن آثار را غیر جانبدارانه یا غیر مغرضانه انگاشت. کتاب «میهن‌پرست ایرانی» در واقع شرح زندگی شخصی و سیاسی دکتر محمد مصدق است و از این جهت قابل توجه است که به صورت جامع به زندگی خصوصی و زندگی سیاسی دکتر مصدق پرداخته است. همچنین از این جهت که کتاب را یک نویسنده انگلیسی نوشته قابل توجه است، چرا که برخلاف دیگر کتاب‌هایی که انگلیسی‌ها درباره مصدق نوشته‌اند، در این کتاب نویسنده در آن تمام جوانب زندگی و حوادث مرتبط با او را مورد بررسی قرار داده است.

كریستوفر دوبلیك نویسنده متولد 1972 از سال 2000 تا 2007 میلادی به دلیل ازدواج با بانویی ایرانی در ایران زیسته، فارسی آموخته، و برای نوشتن كتابش نیز اقدام به بررسی و تحقیق نموده است. نویسنده حداقل به عنوان یك خارجی می‌توانسته آن خصوصیت غیرجانبدارانه را رعایت كند. نویسنده در پوششی همراه با احترام و ظرافت و لبخند انتقادات خود را نسبت به شخص مصدق مطرح کرده است.

مترجم کتاب معتقد است:«میهن‌پرست ایرانی» ازاین جهت که کتاب را یک نویسنده انگلیسی و با حسن نیت نوشته، قابل توجه است، چون برخلاف دیگر کتاب‌هایی که انگلیسی‌ها درباره مصدق نوشته‌اند، در این کتاب به مصدق طعنه و کنایه نزده و در واقع نویسنده در آن تمام جوانب زندگی مصدق را مورد بررسی قرار داده است. کتاب شامل ارجاعات زیادی به گفته‌ها و نوشته‌های دیگران از زندگی مصدق است. در بخشی از آن آمده است: «مصدق هم مثل شاه با خارجی‌ها به شکلی متفاوت از ایرانی‌ها رفتار می‌کرد؛ اگرچه، برخلاف شاه، در حضور خارجی‌ها کم‌تر خودش بود. حرکاتش حساب ‌شده بود تا با اعصاب طرف بازی کند؛ هر چه بیش‌تر به کسی بی‌اعتماد بود، حرکاتش شیطنت ‌آمیزتر، پیچیده‌تر، مبهم‌تر و نامنسجم‌تر می‌شد. ورنون والترز در این رابطه می‌نویسد:«در لحظه‌ای انسان تصور می‌کرد که مصدق واقعا تلاش می‌کند راه حلی (برای) مسئله پیدا کند. اما در مکالمه بعدی یادداشتی درمی‌آورد که روشن می‌کرد هر گونه توافق مشکل است. به نظر می‌رسد که از این کار لذت می‌برد. والترز اضافه می‌کند «بعد از دو ماه اقامت در تهران، او و هریمن تشخیص دادند که مصدق به سادگی نمی‌خواهد وارد هر نوع توافقی شود زیرا احساس می‌کرد نمی‌تواند این توافق را به ناسیونالیست‌ها بقبولاند».

در بخش دیگری از کتاب آمده است:«چهره بین‌المللی مصدق با ملی کردن صنعت نفت و توجهی که پس از آن از همه سو به او معطوف شد، شکل گرفت. ورنون والترز مترجم هریمن که بعدها معاون سازمان سیا شد، مصدق را به عنوان موجودی خوشرو و جذاب معرفی می‌کند با ذهنیتی کمابیش قدیمی و یکدست، اندامی ریز و لاغر، ضعیف و هر وقت که اقتضا کند کم‌شنوا. زندگی‌نامه‌نویس هریمن توجه را به مهارت حیرت‌انگیز مصدق در تغییر حالت و چهره جلب می‌کند؛ ظاهرا نخست‌وزیر می‌توانست به دلخواه از «لاک مردی ضعیف و ناتوان» به درآمده و به «هماوردی حیله‌گر و پرتوان تبدیل» شود.

در بخش یادداشت مترجم توضیحاتی درباره چرایی ارایه برخی از خاطره‌ها، ملاحظات و تأملاتش درباره نهضت ملی شدن صنعت نفت ارائه کرده است. وی در این بخش می‌نویسد:«بدیهی است در آن‌چه نوشته‌ام بی‌طرف نیستم، اما از آن‌جا که می‌کوشم آن‌چه را دیده‌ام و به یاد دارم با بی‌طرفی و دقت بر کاغذ بیاورم، امیدوارم سودمند و باب خاطر خوانندگان قرار گیرد. کمابیش با آن‌چه نویسنده دقیق و باانصاف نوشته است موافقم. بخشی از خاطراتم را که عمدتا تأیید کننده برداشت‌های اوست به عنوان یک ایرانی می‌آورم. شاید که بعضی نکات را که الزاما از دید یک خارجی پنهان بوده است تا حدودی روشن‌تر کنم».

« شرق تغییرناپذیر، یک قاشق نقره، فُکُلی، آتش زدن قیصریه، افول قاجارها، دوران انزوا، تراژدی خدیجه، غنیمت،‌یا مرگ یا پیروزی، مصدقیسم، جلب آمریکا، سواری بر خر شیطان، کودتایی علیه خود، «مصی داک» شلیک می‌کند و لاوجود» سرفصل‌های این کتاب 496 صفحه‌ای است.

میهن‌پرست ایرانی

نویسنده: كريستوفر دوبليگ 

ترجمه: هرمز همایون‌پور

انتشارات: کندوکاو

نوبت اول: 1393

قیمت: 30 هزار تومان