پشت دریاها شهری است

1393/7/30 ۱۱:۲۷

کتاب« پشت دریاها شهری است» با عنوان فرعی فرایندها، روش ها و کاربردهای مردم نگاری شهری نوشته نعمت الله فاضلی از سوی انتشارات تیسا منتشر شده است.

کتاب« پشت دریاها شهری است» با عنوان فرعی فرایندها، روش ها و کاربردهای مردم نگاری شهری نوشته نعمت الله فاضلی از سوی انتشارات تیسا منتشر شده است.

 زندگی در شهر با پیچیدگی‌هایی همراه است که بدون شناخت شهر نمی توان با مشکلات مواجه شد و از زندگی شهری لذت برد. نه تنها محققان و مدیران شهری بلکه همه ما نیازمند رویکردی مناسب برای شناخت شهر هستیم. آخرین دستاورد علم در این زمینه، رویکرد کیفی  و مردم نگارانه است. کتاب حاضر به منظور ارائه رویکرد کیفی در مطالعه و مدیریت شهر تألیف شده است. این رویکرد ابعاد گوناگونی دارد و شامل مجموعه ای از راهبردهای روش‎شناسانه مانند تحلیل تاریخی و تطبیقی می شود. یکی از مهم‎ترین و تأثیرگذارترین راهبردهای روش شناختی رویکرد کیفی در مطالعه شهر، مردم نگاری است. این کتاب نخستین گزارش جامع و مستقل در زمینه معرفی مردم‌ نگاری شهری و کاربردهای آن در زمینه مطالعه شهر به زبان فارسی است. کتاب حاضر در ادامه کتاب «فرهنگ و شهر» از همین مؤلف نگاشته شده و تلاشی برای اینکه چشمها را بشوییم و زندگی شهری و زیبایی ها و مشکلات آن را –این بار از نگاهی دیگر- بشناسیم.

فرایند شتابان و گسترده شهر نشینی در جهان و ایران امروز، مجموعه پیچیده ای از مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی را ایجاد کرده است که بدون«رویکرد میان رشته ای» نمی توان آنها را شناخت و برای حلشان اقدام کرد. تحلیلگران شهری از«مدل های کمّی» برای شناخت خدمات و نظام های شهری و بهبود و توسعه آن استفاده کرده اند تا بتوانند شیوه های هزینه های شهری را بهبود ببخشند و نظام برنامه‌ریزی شهری رامؤثر سازند؛ ولی این مدل‎های کمّی نمی توانند بسیاری از وجوه شهر را حتی مسائل مدیریت شهری را شناسایی و تحلیل کنند. به کمک مثالهای ساده ای می توان نشان داد که مقوله های  زمان، مکان، ساختار اجتماعی غیر رسمی و ارزش های فرهنگی، از جمله عوامل یا مقوله هایی هستند که مدل های کمّی شهر از فهم آنها ناتوانند. تا کنون محققان مطالعات شهری نتوانسته اند نبض شهر و کیفیت و معنا در زندگی شهری را برای ما توصیف و تحلیل کنند.

 ما سالهاست قربانی گفتمانی از مطالعات شهری هستیم که در آن جز صدا و منافع شهرستانها  حرفه ای ، معماران، مهندسان، بنگاه های معاملاتی، شرکت های مشاوره شهرسازی و بوروکرات های همدست آنها در سازمان های شهری، صدای دیگری نمی شنویم.

این کتاب در سه بخش سازمان‎دهی شده است. بخش اول به معرفی مردم‎نگاری و مردم نگاری شهر اختصاص دارد. در این بخش، نویسنده، تاریخ، تحولات و کاربردهای مردم‌نگاری را در چند رشته اصلی شامل انسان‎شناسی، جامعه شناسی، مطالعات شهری و مطالعات فرهنگی تشریح کرده است. همچنین در فصل مستقلی به معرفی مردم‎نگاری کاربردی و مردم‌نگاری مردم گرا یا مردم‎مدار پرداخته است. در تمام فصول نویسنده تلاش کرده است که عمدتاً مطالعات مردم‎نگاری را در نظر بگیرد. قطعاً در یک جلد کتاب حتی نمی توان فهرست آنها را نوشت. در زمینه مطالعات مردم‎نگاری شهری نیز سعی بر این داشته که آثار مهم، شناخته شده و مؤثر را مطرح کند. افزون بر این، آثار یاد شده تنها نمونه هایی از جریان‌ها و تحولات مردم‎نگاری شهری در حوزه مربوط هستند و نه لزوماً تمام مطالعه مهم و تأثیرگذار.

در بخش دوم کتاب به مباحث آموزشی اختصاص دارد. دو فصل  اصلی این بخش که به آموزش و معرفی«خودمردم نگاری» و«روش ها و فنون مردم نگاری شهری» اختصاص دارد، مباحث جدیدی هستند. خودمردم نگار را برای اولین بار نویسنده به خوانندگان فارسی معرفی کرده است.

بخش پایانی و سوم کتاب به چند مطالعه خودمردم نگارانه اختصاص دارد. این بخش از دوقسمت اصلی تشکیل شده است. در قسمت اول نویسنده تجربه شهری شدن خود را توصیف کرده، با توجه به اینکه وی در روستا به شهر مهاجرت کرده است. در قسمت دوم این بخش تلاش کرده است تا زندگی روزمره شهری را به ویژه با تکیه بر تجربه های زیسته اش در شهر تهران، توصیف و تحلیل کند. در این بخش چهار فصل مستقل وجود دارد که در هر فصل، جداگانه و موضوعات جاری و زندگی روزمره ، تجربه ترافیک، و قدم زدن در شهر را توصیف کرده است. این مطالعات تنها به عنوان مثال ارائه شده اند و با توجه به اینکه مطالعات خودمردم نگاری در ایران هنوز ناشناخته است نویسنده تلاش کرده است تا با ارائه این مثالها، درک ملموس‌تری از آن ارائه دهد.

قلمروها و کاربردهای مردم نگاری،  مردم نگاری به مثابه روش، طرح هایی برای خودمردم نگاری شهری تهران ، عناوین جداگانه سه بخش این کتاب هستند.

ضرورت ها و اهمیت مردم نگاری شهری، تاریخ و گفتمان های مردم نگاری، مردم نگاری و انسان شناسی شهری، مردم نگاری در مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی شهری، مردم نگاری کاربردی و مردم گرایی شهری، مردم نگاری و مطالعات شهری، فرایند و فنون مردم نگاری، خودمردم نگاری: چیستی و چگونگی، روش های مردم نگاری شهری، روایتی خودمردم نگارانه از تجربه شهری شدن در ایران معاصر، مردم نگاری تجربه ترافیک در تهران، چای و زندگی روزمره شهری در ایران، فصول دوازده گانه کتاب حاضر را تشکیل می دهند.

بحران هویت شهری، دشواری زندگی شهری، مالینوفسکی و مارگارت مید دو بنیانگذار مردم نگاری مدرن، مردم نگاری انتقادی، انسان شناسی و مردم نگاری در ایران،  شهری شدن روستاها، مجتمع های مسکونی شرق لندن، مردم نگاری شهری در جوامع در حال توسعه،  انتقادات به مردم نگاری مردم گرا، روش های تحقیق در مطالعات شهری، شهر باز نما شده، مطالعات مردم نگارانه شهر جهانی، رویکرد روش شناسی کیفی، اهمیت و کاربردهای اتواتنوگرافی، پرسه زن: الگوی مردم نگاری شهری،  هویت روستایی، هویت شهری، گذار و تغییر جامعه روستایی، ترافیک فرصتی برای تأمل، چای را چگونه ببینیم، از جمله موضوعات و مباحثی هستند که در این کتاب نویسنده بدانها پرداخته است.

کتاب« پشت دریاها شهری است» با عنوان فرعی فرایندها، روش ها و کاربردهای مردم نگاری شهری نوشته نعمت الله فاضلی  برای نوبت اول درسال 92 در 687 صفحه از سوی انتشارات تیسا منتشر شده است.

منبع: مهر