1393/6/12 ۱۰:۳۹
رئیسعلی دلواری آزادیخواه مشروطهطلب و رهبر قیام جنوب در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای بریتانیا در دورة جنگ جهانی در سال ۱۲۶۱ش (۱۸۸۲م) در روستای دلوار از توابع تنگستان متولد شد. پدرش زائرمحمد کدخدای دلوار بود که بعدها به «معینالاسلام» ملقّب شد. با شروع نهضت مشروطیت، رئیسعلی در حالی که ۲۴ سال بیشتر نداشت، همکاری نزدیکی با محافل انقلابی و عناصر مشروطهطلب در بوشهر، تنگستان و دشتی آغاز کرد.
دوران جوانی او همزمان با حضور گسترده استعمار انگلیس در خلیج فارس بود. قیام مردم تنگستان به رهبری وی روی هم هفت سال طول کشید و در این مدت دلیران تنگستانی دو هدف عمده را دنبال میکردند: پاسداری از بوشهر و دشتستان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و جلوگیری از حرکت قوای بیگانه به درون مرزهای ایران و دفاع از استقلال میهن. او با همراهی مشروطهخواهان بوشهر را از حاکمیت استبداد محمدعلی شاه قاجار خارج کرد. در سال ۱۲۸۷ش/۱۹۰۸م به درخواست ملاعلی تنگستانی و سید مرتضی مجتهد اهرمی که مخالف استبداد بودند، بوشهر را تصرف کرد و حدود ۹ ماه شهر را در کنترل داشت.
در جنگ جهانی اول
در آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ قوای روس از شمال و نیروهای انگلستان از جنوب، ایران را در معرض هجوم قرار دادند و کشتیهای جنگی انگلیس در مقابل بوشهر لنگر انداختند و نیروهای اشغالگر قصد اشغال بوشهر و نواحی ساحلی اطراف را داشتند. به دنبال کسب تکلیف رئیسعلی از علما، حکم جهادیه علمای نجف ابلاغ گردید.
نبرد دلوار
نیروهای انگلیسی همزمان با حمله به بوشهر، قصد تصرف ناحیه دلوار را داشتند. دلوار محلی بود که پیش از آن چند بار سربازان انگلیسی به آنجا تجاوز کرده، اما طعم شکست را چشیده بودند. رئیسعلی و یارانش چون از این وقایع آگاه شدند، در مقام دفاع از وطن برآمدند. قیام دلیران تنگستان علیه اشغالگران آغاز شد و نیروهای متجاوز که قریب به پنجهزار نفر بودند، در دام گرفتار آمدند و عده زیادی از آنان کشته شدند. عملیات پیروزمندانه رئیسعلی، سایر مبارزان تنگستان را تشویق به همراهی با او کرد. تا تابستان ۱۹۱۵ عملیات موفقی را علیه نیروی دریایی انگلیس رهبری کرد؛ به طوری كه انگلیسیها مجبور شدند نیروهای کمکی از عراق و هند به بوشهر اعزام کنند و دلوار را بمباران کنند.
نبرد بوشهر
زمانی که مقامات انگلیسی تصمیم قطعی درباره اشغال بوشهر و پیشروی به سوی شیراز را داشتند، به منظور تطمیع رئیسعلی، دونفر را فرستادند تا موافقت او را با پیاده شدن قوای انگلیس در کرانه خلیج فارس جلب کنند. این نمایندگان ضمن ملاقات، متذکر شدند که چنانچه او از قیام علیه قوای اشغالگر صرف نظر کند، مقامات انگلیسی چهلهزار پوند به او خواهند داد! رئیسعلی در پاسخ گفت: «چگونه میتوانم بیطرفی اختیار کنم در حالی که استقلال ایران در معرض خطر جدی قرار گرفته است؟»
پس از مراجعت نمایندگان، نامه تهدیدآمیزی از مقامات انگلیسی رسید که: «چنانچه بر ضد دولت انگلستان قیام و اقدام کنید، مبادرت به جنگ مینماییم. در این صورت خانههایتان را ویران میكنیم و نخلهایتان را میبرّیم.» رئیسعلی در پاسخ نوشت: «خانه ما کوه است و انهدام و تخریب آنها خارج از حیطه قدرت و امکان امپراتوری بریتانیاست. بدیهی است که در صورت اقدام آن دولت به جنگ، تا آخرین حد امکان مقاومت خواهیم کرد.»
شهادت
جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری رئیسعلی از یک سو و نیروهای بریتانیا و خوانین متحدشان از سوی دیگر تا شهریور ۱۲۹۴ش ادامه یافت و انگلیسیها نتوانستند برتری یابند. تا اینكه در محلی به نام «تنگک صفر» هنگام شبیخون به قوای بریتانیا، رئیسعلی به دست فردی نفوذی و اجیرشده از پشت سر هدف قرار گرفت و در ۳۳ سالگی به شهادت رسید.
پیکر او ابتدا در نزدیکی حرم امامزادهای در روستای کلهبند به خاک سپرده شد؛ اما بعدها به موجب وصیتش، او را در جوار حرم امام علی(ع) در وادیالسلام دفن کردند. با مصوبه شورای عالی انقلاب ۱۲ شهریور 1389 به نام «روز مبارزه با استعمار انگلیس» نامگذاری شدهاست.
از همرزمانی که دوش به دوش او جنگیدند و پس از شهادتش نیز مبارزات خود را ادامه دادند، میتوان به شهید شیخ حسینخان چاهکوتاهی (ملقب به سالار اسلام، پدر دو شهید)، شهید زایر خضرخان اهرمی (ملقب به امیر اسلام، پدر شهید سام میرزا) و خالوحسین بردخونی دشتی (مدفون در نجف اشرف) اشاره كرد.
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید