آغاز انقلاب فرهنگي در رژيم كمونيستي چين به رهبري مائوتسه تونگ (1966م)

1393/5/22 ۰۸:۰۰

با پيروزي كمونيست‏ها در چين در سال 1949م، مائوتسه تونگ در مقام رهبر اين جنبش، تصميم به انجام يك انقلاب در درون حزب كمونيست اين كشور گرفت. هدف وي بازگرداندن حيات فرهنگي سياسي چين به خط اصيل ايدئولوژيكي بود. به زعم مائو، بخشي از جامعه و حزب دچار انحراف شده و نتيجه آن ضربه هولناكي بر مرام ماركسيسم، لنينيسم خواهد زد. از اين رو، سخنراني مائو در سوم سپتامبر 1965م كه طي آن، غرب‏گرايى و ليبراليسم در چين به شدت مورد حمله قرار گرفته بود، نخستين جرقه براي روشن ساختن آتش انقلاب فرهنگي را ايجاد كرد. هدف آنچه به نام انقلاب فرهنگي معروف شد، ظاهراً ايجاد يك دگرگوني بنيادي در فرهنگ چين و جاي‏گزين كردن ارزش‏هاي تازه با ارزش‏هاي كهن بود.

با پيروزي كمونيست‏ها در چين در سال 1949م، مائوتسه تونگ در مقام رهبر اين جنبش، تصميم به انجام يك انقلاب در درون حزب كمونيست اين كشور گرفت. هدف وي بازگرداندن حيات فرهنگي سياسي چين به خط اصيل ايدئولوژيكي بود. به زعم مائو، بخشي از جامعه و حزب دچار انحراف شده و نتيجه آن ضربه هولناكي بر مرام ماركسيسم، لنينيسم خواهد زد. از اين رو، سخنراني مائو در سوم سپتامبر 1965م كه طي آن، غرب‏گرايى و ليبراليسم در چين به شدت مورد حمله قرار گرفته بود، نخستين جرقه براي روشن ساختن آتش انقلاب فرهنگي را ايجاد كرد. هدف آنچه به نام انقلاب فرهنگي معروف شد، ظاهراً ايجاد يك دگرگوني بنيادي در فرهنگ چين و جاي‏گزين كردن ارزش‏هاي تازه با ارزش‏هاي كهن بود. ولي اين انقلاب، تنها شامل مجموعه ‏اي كه به نام فرهنگ خوانده مي‏شد، نبود. بلكه اين انقلاب، عملاً سازمان حكومت و بوروكراسي جديد كشور را نشانه گرفته بود و هدف آن از هم پاشيدن تمام تشكيلاتي بود كه در آن زمان وجود داشت. مائو در اين برنامه از مردم و به ويژه جوانان حزب كمونيست چين خواست كه آن دسته از مقامات دولتي و حزبي را كه از خط مائو و انديشه‏ هاي او منحرف شده يا در آستانه لغزش بودند، مورد انتقاد، بازجويى و افشاگري قرار دهند. از اين‏رو، موج انقلاب فرهنگي از 13 اوت 1966م آغاز شد و ميليون‏ها نفر از جوانان داوطلب در قالب گاردهاي سرخ، آمادگي خود را براي اجراي انقلاب فرهنگي اعلام كردند. مائو در انجام اين حركت، با اتكا به چند نفر از كادر رهبري چين، به قلع و قمع و تصفيه بسياري از كادرهاي قديمي و هم حزبي‏هاي خود پرداخت و آنهايى كه با سياست‏هاي اقتصادي و سياسي وي هماهنگي لازم را نداشتند از كار بركنار نمود. در جريان اين انقلاب، تمامي مظاهر غرب و نيز ابنيه‏ هاي تاريخي و آثار فرهنگي در معرض تهديد قرار گرفت. موزه ‏ها ويران گرديد، آثار عتيقه به دور انداخته شد و مروجين و مقلدين فرهنگ غرب مورد اهانت و تحقير واقع شدند. دانشگاه‏ها و مدارس چين در جريان انقلاب فرهنگي كه بايد آن را ضد فرهنگي خواند تعطيل شدند و بين سه تا پنج سال از عمر جوانان چين به اين صورت هدر رفت. هم‏چنين كاهش توليد محصولات كشاورزي و مواد غذايى ناشي از آشفتگي‏هاي دوران انقلاب فرهنگي، باعث ايجاد قحطي و گرسنگي گرديد كه در جريان آن بيش از ده ميليون نفر جان خود را از دست دادند. تعداد كساني كه در جريان اين انقلابْ كشته يا اعدام شدند، در حدود 35 هزار نفر اعلام شد. با اين همه، انقلاب فرهنگي چين از سوي طرفداران مائو به عنوان سرچشمه مشروعيتْ، مورد ستايش قرار گرفت ولي از طرف جانشينان او به عنوان علت تمامي شكست‏ها و مشكلات آن رژيم محكوم گرديد. انقلاب فرهنگي چين كه تا سال 1969م به مدت بيش از سه سال به طول انجاميد باعث شد قدرت بلامنازع چين در دست مائو قرار گيرد و او تا پايان عمر با اقتدار كامل حكومت كند.