1393/5/4 ۱۱:۱۰
«سرزمین بدون ملت برای ملتی بی‌سرزمین» از کجا آمد؟/ تصویری تامل برانگیز از معاون فرهنگی دولت قبل مجید صفاتاج، پژوهشگر و کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید: متاسفانه سرعت تدوین کتاب‌ها به نسبت حوادثی كه در فلسطین اتفاق می‌افتد، بسیار کم است. دلیل این امر را می‌توان به انبوه حوادث و رویدادهای فلسطین و نیز ضعف برخی نهادها و سازمان‌ها در حمایت از ترویج معارف فلسطین كه مورد تاكید مقام معظم رهبری است، مرتبط دانست.
«سرزمین بدون ملت برای ملتی بی‌سرزمین» از کجا آمد؟/ تصویری تامل برانگیز از معاون فرهنگی دولت قبل
مجید صفاتاج، پژوهشگر و کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید: متاسفانه سرعت تدوین کتاب‌ها به نسبت حوادثی كه در فلسطین اتفاق می‌افتد، بسیار کم است. دلیل این امر را می‌توان به انبوه حوادث و رویدادهای فلسطین و نیز ضعف برخی نهادها و سازمان‌ها در حمایت از ترویج معارف فلسطین كه مورد تاكید مقام معظم رهبری است، مرتبط دانست.
حمیده میرحسینی: مجید صفاتاج، پژوهشگر، مدرس دانشگاه، کارشناس مسائل خاورمیانه و نویسنده کتاب‌های بسیاری درباره فلسطین و اسراییل است. دانشنامه هشت جلدی فلسطین ارزشمندترین مجموعه‌ای است که توسط صفاتاج گردآوری شده است. این دانشنامه در حقیقت نخستین دانشنامه تفصیلی درباره فلسطین به زبان فارسی است. البته پیش از این، فرهنگ جامع فلسطین در سه جلد توسط وی گردآوری و تدوین شده بود. دانشنامه هشت جلدی فلسطین، نسخه تکمیلی فرهنگ جامع فلسطین است. در ادامه مشروح این گفت و گو را از نظر می‌گذارنیم.
***
آقای صفاتاج چه شد كه تصمیم گرفتید پژوهش‌های خود را متمركز به مساله فلسطین و صهیونیسم كنید؟
پیش از تالیف آثار مكتوب درباره فلسطین بنا به دلایل خاصی، این حس در من به وجود آمد كه كتاب‌های تاریخی كه درباره جهان اسلام منتشر شده‌اند، عمدتا از سوی تاریخ‌دانان غربی با اغراض خاص و با تحریف واقعیت‌ها نوشته و كمتر كتابی از سوی یك مورخ یا مفسر خود این كشورها تدوین شده‌اند. از این‌رو، با توجه به شناختی كه از سرزمین فلسطین از قبل و بعد از اشغال و تخریب‌هایی كه در ارتباط با آن سرزمین شده بود، برآن شدم تا هر آنچه مربوط به فلسطین است و در آن اتفاق افتاده را به نگارش درآورم.
شما كتاب‌های بسیاری درباره فلسطین و صهیونیسم نوشته‌اید، در این كتابها به دنبال اثبات چه مساله‌ای هستید و چه مطلبی را می‌خواهید به خواننده انتقال دهید؟
هدفم، تبیین واقعیت بدون هیچ اظهارنظر و تحلیلی در این باره است و سعی برآن بوده قضاوت را بر عهده خوانندگان كتاب بگذارم و در آن پیش‌داوری نكنم؛ كما اینكه دانشجویان من بارها به صورت كتبی و شفاهی به من گفتند كه در كتاب‌هایم بدون هیچ‌گونه پیش‌داوری قبل از طرح موضوع، به گونه‌ای مطالب را بیان كرده‌ام كه قضاوتی در آن صورت نگرفته است اما خواننده به آنچه شما می‌خواهید می‌رسد. در واقع، نتیجه‌ای كه من در كتاب‌هایم در جست و جوی آن هستم، این است كه سرزمین فلسطین، سرزمینی است دارای پیشینه تاریخی كهن و فرهنگ غنی كه روزی ملتی در آن زندگی می‌كردند و در عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دارای پیشرفت بوده كه بعدها از سوی استعمار غرب به سركردگی انگلیس و آمریكا با تبانی صهیونیسم جهانی مورد اشغال قرار گرفت و فرزند نامشروعی به نام اسرائیل ایجاد شد. صهیونیست‌ها برخلاف تمامی كتابها و منابع تاریخی موجود و پیش از اشغال فلسطین ادعا كردند كه سرزمین فلسطین بدون ملت است بنابراین گزینه مناسبی برای تشكیل وطن و دولت یهود است. از این‌رو، شعار خود را اسراییل مبنی بر «سرزمین بدون ملت برای ملتی بی‌سرزمین» قرار دادند كه از لحاظ تاریخی و حقوق بین‌الملل هیچ مشروعیتی ندارد.
از سوی دیگر، به تصویركشیدن ماهیت رژیم صهیونیستی كه با اعمال سیاست‌های استعمارگرانه، نژادپرستانه، توسعه‌طلبانه و با استفاده از ابزارهای مختلفی شامل رسانه‌های مختلف مطبوعاتی، شنیداری، دیداری و با پشتیبانی غربی‌ها به اشغال فلسطین و تشكیل دولت یهودی در این سرزمین پرداخت، هدف دیگر تالیف این كتابها بوده است.
آیا كتاب‌های شما در ابعاد مختلف به مساله فلسطین پرداختهاند و از دیدگاه‌های تاریخ‌پژوهان و منابع دیگر کشورها در تالیف کتاب‌هایتان بهره گرفته‌اید؟
همواره سعی کردم از منابع مختلف حتی از منابع یهودی برای آثارم استفاده کنم. مثلا در ارتباط با موضوع هولوكاست، كتابی با عنوان «ماجرای هولوكاست» به چاپ رسانده‌ام كه در فصل نخست به بیان اظهارنظرهای طرفداران صهیونیسم و حامیان ادعای هولوكاست و در فصل دوم به تبیین دیدگاه‌های مخالفان هولوكاست پرداخته‌ام و در فصل‌های بعدی واقعیت‌های تاریخی را اشاره كرده‌ام و سپس در این كتاب به این نتیجه رسیدم كه هولوكاست یك ادعای واهی از سوی صهیونیست‌ها بیش نیست. در بقیه كتابها هم به همین صورت بوده است كه با استفاده از منابع دست اول، مسایل مورد كارشناسی، تحقیق و كاوش قرار می‌گیرند.
اطلاعات این كتابها چگونه جمع‌آوری شده‌اند؟
اطلاعات این كتابها عمدتا از منابع دست اول فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسوی، مطالعات و پژوهش‌هایی كه در كشور لبنان، سوریه و سایر كشورهای عربی انجام شده، جمع‌آوری شده است.
نظر شما درباره كتاب‌هایی كه تاكنون در ایران به مساله فلسطین پرداختهاند، چیست؟
با وجود اینكه کتاب‌هایی که به مساله فلسطین پرداخته شده‌اند، کم است اما اغلب مطالب خوبی در بردارند. از سوی دیگر، متاسفانه سرعت تدوین کتاب‌ها به نسبت حوادثی كه در فلسطین اتفاق می‌افتد، بسیار کم است. دلیل این امر را می‌توان به انبوه حوادث و رویدادهای فلسطین و نیز ضعف برخی نهادها و سازمان‌ها در حمایت از ترویج معارف فلسطین كه مورد تاكید مقام معظم رهبری است، مرتبط دانست. با توجه به تاكید امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری در حمایت از فلسطین، این وظیفه دولتمردان ماست که توجه ویژه به مسایل فلسطین را به عنوان یک خط‌مشی و راهبرد در نظر داشته باشند و بدانند كه این صرفا یک شعار نیست اما دیده می‌شود كه کتاب‌هایی که در حوزه فلسطین نوشته می‌شوند، متاسفانه در سطح دیگر کتاب‌ها قرار داده می‌شوند و از آن حمایت لازم به عمل نمی‌آید. به نظر می آید مجموعه اقداماتی که دولت‌ها تا به حال انجام داده به نسبت کاری که از سوی محققان انجام می‌شود بسیار کم و اندک بوده است.
یکسان نبودن نظرات و عدم انسجام و خط‌مشی عملی دولتی‌ها نسبت به مساله فلسطین باعث می‌شود كه كتابی مانند دانشنامه 8 جلدی فلسطین چاپ شود در حالی‌كه خود، به تنهایی تمام زحمات و هزینه‌های آن را متقبل شدم. برای تالیف این كتاب حدود 20 سال (از سال 70 تا سال 90) کار تحقیقاتی انجام شد كه در نهایت حمایت شایسته‌ای از آن صورت نگرفت. این در حالی است كه وقتی سفیر جدید سوریه در ایران این کتاب را مشاهده کرد با كمال تعجب گفت اگر چنین کتابی در مراکز علمی و پژوهشی سوریه به چاپ می‌رسید شمارگان آن کمتر از سه هزار جلد نبود و بارها تجدید چاپ می‌شد و حمایت دولتی گسترده‌ای از آن انجام می‌شد.
به نظر شما چه راهكارهایی وجود دارد كه پرداختن به مساله فلسطین و غزه از سوی نویسندگان ایرانی جدی‌تر شود و از حالت تبلیغی صرف در رسانه‌ها بیرون آید؟
نخستین راهکاری که می‌توان پیشنهاد كرد این است كه باید توجه و حمایت ویژه مسوولان نسبت به تالیف چنین كتاب‌هایی بیشتر شود. اگر بخواهم مثالی در عدم حمایت مسئولان نسبت به این مورد بیاورم می‌توان به نظر معاون فرهنگی سابق وزارت ارشاد، آقای بهمن دری در مورد کتاب «دانشنامه فلسطین» بیاورم که وی در آن زمان به طور صریح به من گفت كه ما به جای اینکه این دانشنامه را با هزینه گزاف خریداری کنیم، ترجیح می‌دهیم 200 عنوان کتاب را در حوزه‌های دیگر تهیه كنیم! بنابراین وقتی چنین تفکری در میان دولتمردان ما وجود داشته باشد مشخصا از چنین کتاب‌ها و نویسندگان هم حمایتی به عمل نمی‌آید و مولفان به تالیف چنین آثاری روی خوش نشان نمی‌دهند.
آیا كتابی هم در دست تالیف دارید؟
با توجه به صحبت‌های رهبر انقلاب كه اخیرا درباره بیداری اسلامی داشتند، در حال تدوین مجموعه‌ای 12 جلدی با عنوان «مجموعه آثار انقلاب و بیداری اسلامی» هستم که تاکنون دو جلد آن منتشر شده است. جلد نخست با عنوان «سپهر انقلاب اسلامی» به تاثیر و پیامدهای انقلاب در جهان پرداخته و جلد دوم با عنوان «نهضت بیداری اسلامی» تحقیق و پژوهشی درباره بیداری اسلامی در جهان اسلام از گذشته تاکنون است. دو جلد دیگر این مجموعه با عنوان «مقابله نظام سلطه با انقلاب اسلامی» آماده چاپ است که راهبردهای نظام سلطه جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مانند کودتا، جنگ، محاصره اقتصادی و بحران هسته‌ای در دو مرحله تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. همه مطالب این كتابها مستند به اسناد خود غربی‌هاست که قرار است به صورت ناشر ـ مولف در چند ماه آینده به چاپ برسد.
نگاهی به دانشنامه فلسطین (8 جلدی):
دانشنامه فلسطین بیش از چهار هزار مدخل دارد که بیش از هزار مدخل آن، مقاله‌های پژوهشی و تألیفی جدید است. گاه افزوده‌های تحقیقی به مدخل‌های ترجمه شده اضافه شده است. مجموعه مدخل‌های این دانشنامه، بیش از سه هزار مدخل اصلی و بیش از هزار مدخل ارجاعی است که همگی بر اساس حروف الفبا تنظیم شده و خواننده به راحتی می‌تواند مطالب مورد نظر خود را در آن بیابد.
جلد نخست از دانشنامه فلسطین 666 صفحه است. این جلد با مدخل آب شروع می‌شود و با مدخل انتفاضه به پایان می‌رسد. اخوان المسلمین، اسراییل، اردوگاه‌های فلسطینی، اردن و فلسطین، اعلامیه بالفور، آوارگان و اتحادیه عرب از جمله مدخل‌های این جلد است. وجود تعداد زیادی عکس و نقشه از ویژگی‌های این دانشنامه هشت جلدی، به ویژه جلد نخست است. جلد دوم از دانشنامه که 669 صفحه دارد با مدخل انتفاضه الاقصی شروع می‌شود. این مدخل 27 صفحه توضیحات دارد که به همراه توضیحات انتفاضه 1987، 55 صفحه می‌شود.آخرین مدخل از این جلد به پیمان ملی فلسطین اختصاص یافته است.
جلد سوم حروف ت تا ح را با 657 صفحه شامل می‌شود. تاریخچه‌ای از فلسطین، تجاوزات اسراییل به لبنان، ترکیه و اسراییل، تسلیحات هسته‌ای اسراییل، جامعه ملل و فلسطین، جغرافیای فلسطین، جمعیت دفاع از ملت فلسطین، جنبش اسلامی در فلسطین، جنگ‌های عرب‌ها و اسراییل و جنبش جهاد اسلامی از جمله مدخل‌های این جلد است. مدخل‌های حروف ح تا ژ، در جلد چهارم با 672 صفحه به رشته تحریر درآمده است. حماس، حکومت مصر، حکومت صهیونیستی، خاورمیانه، تاریخچه دولت اسراییل، دیوار حائل، روز قدس، زنان و انتفاضه و توافق نامه ژنو (2003)، از جمله مدخل‌های این جلد است.
جلد پنجم با 654 صفحه، مدخل‌های دو حرف س و ش را شامل شده است. ساف یا سازمان آزادیبخش فلسطین با حدود 50 صفحه یکی از نخستین مدخل‌های این جلد است. تاریخچه ساف، تحولات این سازمان، مواضع آن، ساختار تشکیلاتی و روابط خارجی آن از بخش‌های تشریحی دیگر در این 50 صفحه است. سازمان جاسوسی اسراییل، سازمان کنفرانس اسلامی و فلسطین، سازمان ملل متحد و فلسطین، سایکس پیکو، سپتامبر سیاه، سیاست خارجی اسراییل، سینمای اسراییل، آریل شارون، فتحی شقاقی، شوروی و فلسطین، شهرک سازی‌ها و شین بت از مدخل‌های دیگر جلد پنجم است.
جلد ششم مدخل‌های حروف ص تا ق را دربرگرفته است. صلح خاورمیانه، صهیونیسم و شاخه‌های متعدد آن، طبریه، طولکرم، عراق و فلسطین، عرب‌های اسراییل، غزه، فتح، فرانسه و اسراییل، فرهنگ فلسطین، قدس و عزالدین قسام، بخشی از مدخل‌های این جلد به شمار می‌رود که مشتمل بر 734 صفحه است. مدخل‌های حروف ک تا م در جلد هفتم به نگارش درآمده است. بخشی از مدخل‌های این جلد عبارت است از: کادیما، کرانه غربی، کمپ دیوید اول، گردان‌های ابوعلی مصطفی، لیکود و مساجد فلسطین. این جلد نیز 774 صفحه دارد.
جلد هشتم که آخرین جلد از دانشنامه فلسطین است 629 صفحه دارد و مشتمل بر حروف ن تا ی است. نابلس، ناصره، نژادپرستی صهیونیستی، نظام سیاسی و حزبی اسراییل، طرح نقشه راه، نوار غزه، نهاد خودگردان فلسطین، وای ریور، هرتزل، اسماعیل هنیه، هولوکاست، یهودی‌سازی اسامی شهرها، یهودی سازی قدس و یهودیان ایران و کشورهای عربی از جمله مدخل‌های این جلد است. توضیحاتِ بعضی از مدخل‌ها در حد یک کتابچه است و این امر نگارش مقاله یا مطالب تألیفی را نسبتاً آسان می‌کند. استفاده از عکس، نقاشی‌ها و نقشه‌ها جلوه‌ای ویژه به این دانشنامه بخشیده و صبغه تحقیقی آن را تکمیل کرده است.
درباره مجید صفاتاج:
مجید صفاتاج، نویسنده، پژوهشگر، مدرس دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه است. وی دارای مدرك دكترای علوم سیاسی از دانشگاه لبنان است. «انتفاضه الاقصی: قیام دوزخیان سرزمین مقدس»، «تروریسم صهیونیستی»، «دانشگاه‌ها و جنبش دانشجویی فلسطین»، «دانشنامه صهیونیسم و اسرائیل»، «سیمای صهیونیست»، «شبهات تاریخی: سرزمین بدون ملت برای ملتی بدون سرزمین؟»، «شکوفه‌های زیتون» و «دانشنامه فلسطین» برخی از عناوین كتاب‌های وی هستند.
خبرگزاری ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید