خون تازه در خانه فلسفه

1397/11/10 ۱۰:۵۱

تاریخ‌نگاری هفت سال اخیر موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران را فی‌مابین دو نامه‌نگاری می‌توان بازنمایی کرد؛ نامه نخست به امضای کامران دانشجو، وزیر علوم وقت، ابلاغ حکم برکناری غلامرضا اعوانی از سمت ریاست موسسه بود که در تابستان ۱۳۹۰ از ساختمان درشت و مدرن وزارت علوم در شهرک غرب برای ساختمان زیبا و سنتی موسسه فاکس شده بود.

 فصل نوین انجمن حکمت و فلسفه ایران با تودیع عبدالحسین خسروپناه آغاز شد

حامد زارع: تاریخ‌نگاری هفت سال اخیر موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران را فی‌مابین دو نامه‌نگاری می‌توان بازنمایی کرد؛ نامه نخست به امضای کامران دانشجو، وزیر علوم وقت، ابلاغ حکم برکناری غلامرضا اعوانی از سمت ریاست موسسه بود که در تابستان ۱۳۹۰ از ساختمان درشت و مدرن وزارت علوم در شهرک غرب برای ساختمان زیبا و سنتی موسسه فاکس شده بود. نامه دوم اما به امضای عبدالحسین خسروپناه، ریاست وقت موسسه، توصیه‌نامه‌ای برای همشیره خسروپناه بود که در تابستان ۱۳۹۷ از قلب تهران به قم‌المقدسه ارسال شده بود. او در این نامه از مدیرکل آموزش و پرورش استان قم خواسته بود که خواهرش «فروغ خسروپناه» را که به گفته او، معلم شیمی و کارشناس گزینش در دزفول بوده و به دلیل «محل زندگی همسرشان» مجبور به زندگی در قم شده است، به این شهر انتقال داده و در یکی از پست‌های مدیریت ایشان سمتی دهد. همان زمان مرتضی نظری، مسئول روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش نیز در توئیتی از مدیرکل آموزش و پرورش قم خواسته بود جلوی انتصاب‌های عمه و خاله‌ای گرفته شود! او در توئیتر خود به این حواشی واکنش نشان داده و نوشت: «جناب شیخ‌الاسلام، با سلام و تبریک ولادت پیامبری که مانند مردم عادی زندگی می‌کرد. لطفا اگر نامه منتشره استاد خسروپناه صحت دارد، بفرمایید مانند سایرین از طریق روال قانونی مسیر انتقال را طی کنند تا حق معلمانی که برادر و عمه و خاله‌ای در قدرت ندارند، ضایع نشود.» البته امیرحسین خداپرست، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه در پاسخ به توئیت اینگونه نوشت: «آقای نظری عزیز، این نامه دست‌کم دو ماه پیش درز کرد و منتشر شد و بابتش آقای کوهستانی‌نژاد، رئیس‌دفتر «استاد» خسروپناه و آقای عسگری، مسئول دبیرخانه، از کار خود برکنار شدند و سیستم اشتراک‌گذاری فایل مؤسسه برچیده شد. متأسفانه این وسط تنها کسی که مؤاخذه نشد، همین به قول شما استاد بود.» خداپرست در چند سال اخیر تبدیل به قطب مخالفت با حرکات غیرقانونی در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران شده بود. همین مخالفت‌ها باعث شده بود که برخی محدودیت‌ها نیز از سوی خسروپناه در مورد او اعمال شود. از جمله مواردی که رسانه‌ای شد، سهمیه بن کتابی بود که برای اعضای هیات علمی موسسه اختصاص یافته بود و نام امیرحسین خداپرست از آن حذف شده بود. اما خداپرست در همه این سال‌ها در مخالفت خود با خسروپناه ثابت‌قدم ماند و حتی با انتشار مقاله‌ای اتهام سرقت علمی را متوجه خسروپناه دانست. او در صدر مقاله انتقادی خود اینگونه نوشت: «متأسفانه به نظر می‌رسد برخی از آثار عبدالحسین خسروپناه، رئیس مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه‌ی ایران، نشان‌دهنده‌ی هر دو گونه سوءرفتار علمی‌اند. نخست اینکه فصل‌ها و قسمت‌هایی از آثار خسروپناه با تغییرهایی اندک در کتاب‌های متفاوت او بازنشر شده است، به گونه‌ای که نحوه‌ی بیان مطلب و محتوای آن در یک اثر با نحوه‌ی بیان و محتوای همان مطلب در آثار دیگر، به‌رغم برخی پس و پیش کردن‌ها و تغییر واژه‌ها، چنان مشابه است که شائبه‌ی تقلب علمی از خود و کتاب‌سازی را تقویت می‌کند.» اما مریم‌السادات حسینی در مقاله دیگری، مدعی شد حجم تخلفات علمی خسروپناه بسیار بیشتر از آن چیزی است که در مقاله‌ی خداپرست آمده است. او با بررسی گسترده‌تر آثار خسروپناه نشان داد پدیده‌ی رونویسی از خود یا کتاب‌سازی دست‌کم در ۳۲ اثر از آثار خسروپناه و با احتساب موارد ذکرشده در مقاله‌ی خداپرست، در حجمی قریب به هزار و پانصد صفحه از نوشته‌های او اتفاق افتاده است. به جز اتهام سرقت علمی، اتهامات دیگری نظیر پذیرش بدون ضابطه عضو هیات علمی در هفت سال اخیر نیز از دیگر نکاتی است که خسروپناه هیچ‌وقت نسبت به آن پاسخگو نبوده است. اختصاص‌دادن بودجه موسسه برای راه‌اندازی شعبه قم و به کارگیری و استخدام اعضای جدید نیز از دیگر نکاتی است که بدون هیچ‌گونه مطالعه پیشینی و ضرورت علمی در دوره مدیریت خسروپناه صورت گرفت و اکنون باید دید در دوره جدید چه تصمیمی برای آن اتخاذ می‌شود؛ دوره‌ای که از دیروز به طور رسمی و با برگزاری جلسه تودیع خسروپناه و معارفه غلامرضا ذکیانی آغاز شد.

این جلسه که با اجرای اسماعیلی یکی از اعضای هیات علمی موسسه و شعرخوانی‌های مناسبتی و سببی و نسبی او همراه بود، با سخنرانی رئیس سابق، رئیس جدید موسسه، مصطفی محقق‌داماد و وزیر علوم به سرانجام رسید. خسروپناه در سخنرانی خود سنددار کردن ساختمان موسسه و رایزنی با ستاد فرمان اجرایی امام جهت عدم پرداخت اجاره به این نهاد را از دستاوردهای دوره مدیریت خود برشمرد. ذکیانی در سخنرانی خود با اشاره به پتانسیلی که در میان اعضای هیات علمی موسسه وجود دارد، برنامه‌ریزی جهت بهره‌برداری از این پتانسیل را در صدر برنامه‌های خود خواند. نکته جالب آن بود که وقتی ذکیانی از مدارج و مراتب علمی اعضای هیات علمی موسسه سخن می‌گفت، سه بار از امیرحسین خداپرست به عنوان دارنده جوایز گوناگون علمی نام برد و جالب‌تر آنکه حتی یک‌بار و به رسم تعارفات معمول چنین مراسماتی، از خسروپناه نامی نبرد. همین نکته نشان‌دهنده جهت‌گیری آینده موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در رفع اشتباهات و خطاهای هفت سال اخیر است. پس از این دو نوبت به محقق‌داماد رسید که سخنرانی خود را با شعر انقلابی حافظ «بیا تا گل برافشانیم و می‌ در ساغر اندازیم/ فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم» آغاز کرد. خوشمزه، زمانی بود که محقق‌داماد برای ادای صحیح بیت بعدی کمی مکث کرد و در این فاصله ضیا موحد از میان جمعیت بیت را به خوانش خود خواند، اما محقق‌داماد از او خواست او را به انحراف نیندازد و سپس با ذکر این تذکر به موحد که شما شاعر هستید و نباید شعر حافظ را اشتباه بخوانید، اینچنین ادامه داد: «چو در دست است رودی خوش بزن مطرب سرودی خوش/ که دست‌افشان غزل خوانیم و پاکوبان سر اندازیم» محقق‌داماد سپس با یادکردی از سیدحسین نصر به عنوان بنیانگذار انجمن حکمت و فلسفه، دو ویژگی آزادی اندیشه و بیان و همچنین برخورد شرق و غرب را از جمله کارکردهای انجمن در ۵۰ سال اخیر ارزیابی کرد که پس از نصر توسط اعوانی نیز تداوم پیدا کرده است. محقق‌داماد با ذکر عقبه‌ای از تاریخچه مکتب فلسفی تهران و همچنین تلاش‌های سیدحسین نصر برای تقابل‌دادن اندیشه‌های غربی و شرقی در انجمن، به ماجرای گفت‌وگوهای علامه طباطبایی و هانری کربن که به همت نصر صورت گرفت هم نقبی زد و در پایان انجمن حکمت و فلسفه ایران را ادامه مدرن مکتب سنتی فلسفه تهران نامید. پس از سخنرانی محقق‌داماد نوبت به اهدای حکم ریاست ذکیانی از سوی وزیر علوم و همچنین تقدیر از خسروپناه رسید. علاوه بر وزیر علوم که با هدیه‌دادن یک جلد قرآن کریم از رئیس سابق موسسه تقدیر به عمل آورد، سازمان بسیج اساتید و سازمان نوآوری‌های دفاعی نیز از رئیس سابق موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران تقدیر به عمل آوردند.

منبع: سازندگی