تجلیل از دکتر فتح الله مجتبایی، بنیان‌گذار ادیان و عرفان تطبیقی در ایران

1397/9/27 ۱۲:۱۹

همایش بزرگداشت مقام علمی استاد فتح‌الله مجتبایی (بنیان‌گذار و پدر مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی در ایران) برگزار شد. به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، همایش بزرگداشت مقام علمی استاد فتح‌الله مجتبایی (بنیان‌گذار و پدر مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی در ایران ) در سالن علامه طباطبایی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات به همت انجمن علمی مطالعات تطبیقی در ادیان جهان برگزار شد.

همایش بزرگداشت مقام علمی استاد فتح‌الله مجتبایی (بنیان‌گذار و پدر مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی در ایران) برگزار شد.

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، همایش بزرگداشت مقام علمی استاد فتح‌الله مجتبایی (بنیان‌گذار و پدر مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی در ایران ) در سالن علامه طباطبایی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات به همت انجمن علمی مطالعات تطبیقی در ادیان جهان برگزار شد.

حضور مفاخر علمی و فرهنگی مطرح کشور در این همایش مهم، نشانه احترام و ارج گذاشتن به مقام علمی استادی بود که در محضر او می‌توان تاریخ شفاهی چندین دهه از تاریخ ایران را شنید و بسیاری از مشاهیر تاریخ معاصر ایران را توسط نقل قول های ایشان از زاویه‌ای دیگر شناخت.

این مراسم با حضور غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران و ژاله آموزگار استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی، سید محمد کاظم موسوی بجنوردی رئیس مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، اصغر دادبه استاد فلسفه اسلامی و ادبیات عرفانی، شهرام پازوکی استاد فلسفه و عرفان تطبیقی و محمد تقی راشد محصل استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی و بسیاری از مقام‌های علمی دانشگاه‌های کشور برگزار شد. همچنین پیام عبدالله جاسبی عضو شورای انقلاب فرهنگی توسط نماینده ایشان جهت تجلیل از جایگاه علمی استاد قرائت شد.

ژاله آموزگار به عنوان اولین سخنران، خطاب به حاضرین گفت: چه نیکو است که فتح‌الله مجتبایی به دنیا آمده است تا حاضرین و غایبین متوجه اهمیت مقام علمی و فعالیت‌های برجسته استاد باشند.

سخنرانان همایش هر کدام با شرح قسمتی از خاطرات خود با استاد، نسبت به معرفی جنبه‌های مختلف شخصیت و فعالیت‌های علمی این استاد فرهیخته پرداختند. سید محمدکاظم بجنوردی رئیس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، در مراسم بزرگداشت مجتبایی گفت: مجتبایی در طول 32 سال عضویت در شورای عالی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 45 مقاله بسیار ارزشمند نوشته که باید آنها را با آب طلا نوشت و ادامه داد: در همین مدت استاد 271 مقاله ویرایش کرده‌اند و این نشانگر نقش کارساز و برجسته ایشان بوده است.

وی افزود: زمانی که استاد به این مرکز آمد 58 ساله و جوان بودند و امروز در 91 سالگی همچنان می‌درخشند.

رئیس مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی با اشاره به سه پایه مرکز دایرةالمعارف اسلامی گفت: مشایخ و استادان، آثار آنان و کتابخانه این مرکز، از جمله دارایی‌ها و پایه‌های این مرکز علمی است و نقش و حضور استاد در این مرکز را بسیار مهم توصیف نمودند.

نکته‌ای که اکثر سخنرانان بر صحت آن مهر تائید زدند، تواضع و فروتنی این مقام علمی است که به قول ژاله آموزگار ایشان علیرغم اینکه یک هندشناس، شاعر، عارف و استاد اخلاق هستند و کارنامه درخشانی از خود به جا گذاشته اما هیچگاه مغرور نشده است.

ستاره طهرانی که از دانشجویان دوره دکترای رشته ادیان و عرفان تطبیقی استاد مجتبایی در دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات است، مجری این مراسم بود.

وی پس از پایان مراسم در گفتگو با مهمانان و عوامل خبری گفت: تواضع استاد در برخورد با دانشجویان، هر مخاطبی را شیفته اخلاق ایشان می کند و نکته جالب اینجاست که استاد علیرغم 91سال سن، هنوز مشتاقانه هر بار که برای مشورت در خصوص مباحث درسی تماس گرفته‌ام پاسخگو بوده اند و حتی پاسخگوی بعضی از دانشجویان در منزل و اتاق مطالعه خود هستند تا در تنظیم مقاله یا پایان نامه حامی ایشان باشند. بدیهی است این شیوه رفتاری، منش استادانی است که معنویت و اخلاق نیک، در ضمیر ایشان نهادینه شده تا فقط یک شعار نباشد.ایشان در حالی که یک وزنه علمی قابل توجه هستند، ولی تهی از هر منیتی بوده و هیچ دیوار عجب و غرور و تکبری به دور خود نکشیده‌اند.

در آخرین مرحله همایش، مجتبایی از حضور مهمانان تشکر کرده و در حالیکه به شاگردان دیروز و امروزش نگاه می کرد، خود را همچنان یک شاگرد معرفی کرد و اعلام کرد در این سن هنوز خود را استاد نمی داند و تا آخرین لحظه عمر، به مطالعه و تحقیق ادامه می دهند. تواضع و حذر از منیت و شوق به تحقیق در سن 91 سالگی، باعث احترام مضاعف به مقام استاد شد. سپس سخنرانان و مهمانان خاص به جایگاه دعوت شدند تا از نامبرده به پاس چند دهه فعالیت علمی، تقدیر و قدردانی شود.

استاد مجتبایی، عرفان را جوهره دین نامید و گفت: خدا هم عاشق است و هم معشوق و نمازی که وسوسه عاشقی نباشد نماز نیست.ایشان اعلام کردند که انسان ترکیبی از عقل و عشق است و اگر یکی از اینها به تنهایی باشد تبدیل به موجود عجیب و غریب و خطرناکی می شود؛ اگر فقط با عشق باشد، موجودی بی حاصل خواهد بود و اگر فقط با عقل باشد، موجود خطرناکی می شود.

استاد مجتبایی در سال 1306 در خانواده‌ای مشتاق دانش و معنویت به دنیا آمد. او در سال 1332 از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و دانشسرای عالی درجه لیسانس گرفت. در پاییز سال 1344 به دعوت دانشگاه هاروارد به آمریکا سفر کرد و تا سال 1350 در آن دانشگاه به تحصیل در رشته فرهنگ و تاریخ ادیان و زبان‌های باستانی ایران و هند اشتغال داشت و موفق به اخذ درجه فوق لیسانس در تاریخ تطبیقی ادیان و کسب دکتری در تاریخ ادیان و فلسفه‌های ایران و هند نائل شد.

او در دانشگاه هاروارد و در یکی از معتبرترین مراکز علمی غرب، نزد بسیاری از استادان برجسته تحصیل کرد. مجتبایی زبان سانسکریت و زبان‌شناسی را نزد پروفسور «اینگالز» یکی از برجسته‌ترین استادان این حوزه آموخت، ولی هیچ‌گاه تلاش برای فهمیدن و فهماندن را متوقف نکرده و جهت آشنایی با روش‌های سنتی تفسیر متون هندویی و نیز مشاهده احوال و سازمان‌های دینی زرتشتیان هند، مدتی در بنارس و دهلی و بمبئی به مطالعه و تحقیق پرداخت. او در سال 1353 به عنوان رایزن فرهنگی در هند مامور شد و تا پاییز 1356 در آن کشور بود.

از فتح‌الله مجتبایی، تاکنون بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب، مقاله و شعر و نقد کتاب به صورت تألیف، ترجمه و تصحیح به زبان‌های فارسی و انگلیسی در ایران و خارج از ایران منتشر شده‌ است. آخرین آثار این استاد ارجمند، تأثیر ملامتیه‌ هندویی هند بر ملامتیه‌ خراسان و یک منظومه بودایی منطق‌الطیر به زبان بودایی است که استاد آن را به فارسی ترجمه کرده‌ است.

منبع: آنا