ابن سينا در دايره المعارف بزرگ اسلامي

1388/10/26 ۰۳:۳۰

كتاب «بوعلي سينا» به مناسبت برگزاري جشنواره حكمت سينوي به همت بنياد علمي فرهنگي بوعلي سينا و مركز دايره المعارف بزرگ اسلامي به شمارگان 3000 نسخه منتشر شد. اين كتاب كه در واقع مدخل ابن سينا در دايره المعارف بزرگ اسلامي است با عنوان كامل «بوعلي سينا؛ شيخ الرئيس ابوعلي حسين بن عبدالله فيلسوف و پزشك نامدار ايراني» زير نظر محمد كاظم موسوي بجنوردي و به همت نويسندگان شرف الدين خراساني(شرف)، فتح الله مجتبايي، تقي بينش و عليرضا جعفري نائيني نوشته شده است.

كتاب «بوعلي سينا» به مناسبت برگزاري جشنواره حكمت سينوي به همت بنياد علمي فرهنگي بوعلي سينا و مركز دايره المعارف بزرگ اسلامي به شمارگان 3000 نسخه منتشر شد. اين كتاب كه در واقع مدخل ابن سينا در دايره المعارف بزرگ اسلامي است با عنوان كامل «بوعلي سينا؛ شيخ الرئيس ابوعلي حسين بن عبدالله فيلسوف و پزشك نامدار ايراني» زير نظر محمد كاظم موسوي بجنوردي و به همت نويسندگان شرف الدين خراساني(شرف)، فتح الله مجتبايي، تقي بينش و عليرضا جعفري نائيني نوشته شده است.
اين كتاب در بخش هاي زندگي و سرگذشت، نظام فلسفي، پزشكي، رياضيات، نجوم و برخي از علوم طبيعي، موسيقي، ادبيات، زبان شناسي و آثار فارسي تنظيم شده است. بخش زندگي اين اثر به بخش هاي آغاز، نوشته ها و نوشته هاي فارسي اختصاص يافته است. در بخشي از آن آمده است: «كهن ترين متني كه از زندگي و سرگذشت ابن سينا داريم كتاب «تتمه صوان الحكمه» اثر ظهيرالدين ابوالحسن علي بن زيد بيهقي است كه مطالب تازه اي درباره ابن سينا در بردارد. در كنار اين گزارش ما دو گزارش ديگر را از زندگي ابن سينا نزد ابن ابي اصيبعه در عيون النباء و در تاريخ الحكماء اثر ابن قفطي مي يابيم.» آغاز، هستي شناسي و خداشناسي، مراتب موجودات، جوهر و عرض، واجب و ممكن، خداشناسي، چگونگي آگاهي يا علم واجب الوجود به اشياء، جهان شناسي، روان شناسي و نظريه شناخت، حواس دروني يا باطني، معاد، نظريه شناخت، نظريه عقل ها، جريان شناخت و گرايش عرفاني مسائل مطرح شده در اين اثر است. در قسمتي از اين بخش آمده است: «مبحث واجب الوجود و ممكن الوجود ابن سينا در هستي شناسي پيوند تنگاتنگ با خداشناسي وي دارد. خداشناسي ابن سينا، بر پايه هستي شناسي واجب و ممكن به شكل هاي گوناگون در شفا، نجات، اشارات و... عرضه مي شود.»
ابن سينا درباره خداشناسي مي گويد: «عقل هاي انساني كنه و حقيقت نخستين، يعني خدا را ادراك نمي كنند. او را حقيقتي است كه نزد ما نامي براي آن نيست. بايستگي هستي (وجوب وجود) يا شرح اسم آن حقيقت است يا لازمي از لازم هاي آن و اين البته ويژه ترين و نخستين لازم هاي آن است، زيرا در او بدون ميانجي لازم ديگري يافت مي شود...» در بخشي از قسمت گرايش عرفاني اين كتاب مي خوانيد: ابن سينا در پيروي اصولي از بينش ارسطويي، پيش از هر چيز فيلسوفي عقل گراست، بويژه عقل به معنايي كه وي در نظام فلسفي خود همواره در نظر دارد، اما از سوي ديگر، در ميان آثار اصيل وي چند نوشته يافت مي شود كه وي در آنها كوشيده است مراحل سير و سلوك شناخت عقلي انسان دانا را در قالب روز و استعاره بيان كند.
ابن سينا و گام، ويژگي هاي موسيقي ابن سينا و ابن سينا و ديگران موضوعات مورد بحث در بخش موسيقي اين كتاب است. همچنين زبان و زبان شناسي و آثار فارسي، بخش هاي مورد توجه در بخش ادبيات، زبان شناسي و آثار فارسي است. در بخش هايي از مبحث ويژگي هاي موسيقي ابن سينا آمده است: «نوشته هاي او در موسيقي در درجه اول از لحاظ روش شناسي درخور توجه است، زيرا او مي تواند راهنمايي براي پژوهش علمي موسيقي باشد. چنانكه مي بينيم وي از نقل مطالب آميخته به تخيل و داستان هاي اساطيري احتراز دارد و در جوامع علم الموسيقي مطلبي نظير وضع يا اختراع عود به وسيله لمك بن قايل (يا قابيل بن آدم) يا ساخته شدن سازي از مس و آهن به دست توبال بن لمك ديده نمي شود.» در بخش آثار فارسي نيز به اهميت آثار فارسي ابن سينا پرداخته شده و آمده است: «از ابن سينا آثاري به زبان فارسي برجاي مانده كه از لحاظ تاريخ تحولات اين زبان و شناخت توانايي ها و قابليت هاي آن داراي ارزش و اهميت است. مشهورترين نوشته او به زبان فارسي كتاب دانشنامه علايي است.»
در بخشي از مقدمه اين اثر به قلم يوسف شاه حسيني، رئيس بنياد علمي فرهنگي بوعلي سينا آمده است: «اهميت و اعتبار شيخ الرئيس ابوعلي سينا نياز به بازگويي ندارد. او نماد عقل و دانايي و برجسته ترين دانشور جهان اسلام و ايران است. درخشش علمي و حكمي بوعلي، سراسر تاريخ و فرهنگ ايران را روشن كرده و تقريبا هيچ يك از شعب علوم و فلسفه و كلام را خالي از تاثير او نمي بينيم. »