کتاب آشنایی با آرشیو های جهان منتشر شد.

1388/6/18 ۰۴:۳۰

کتاب آشنای با آرشوهای جهان به کوشش دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ و محبوب شهبازی منتشر شد

به گزارش روابط عمومی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی کتاب آرشوهای جهان به کوشش دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ و محبوب شهبازی منتشر شد. در پیشگفتار کتاب آمده است:
هرچند پیشینه آرشیو و نظام بایگانی سنتی در جهان و ایران به هزاران سال پیش می‌رسد. اما، آرشیوها، به شکل کنونی از سدة شانزدهم میلادی، در اروپا رو به گسترش و توسعه نهادند.
علت این امر پیدایش و گسترش سازمان¬های اداری و دولتی و سپس توجه دانشمندان و پژوهشگران به پژوهش¬های تاریخی بوده است. تحت‌تاثیر هر دو عامل، ایجاد و تولید سند رو به فزونی نهاد. سرانجام کار به جایی رسید که لزوم ساماندهی و بهره¬وری سریع و به هنگام از اسناد، و دانشمندان را به تکاپو واداشت و در فاصله سال‌های 30-1615 دو محقق فرانسوی به نام¬های تئودور گودفروی (teodor Godefroy) و پی¬یر دو پوی (Pierre du puy) برای اسناد موجود در گنجینة پادشاهی کشور فرانسه فهرستی تهیه کردند. کمی بعد، کلبرت colbort (1619-1683) صدراعظم لوئی چهاردهم (1643-1715) در سال (1663) به تأسیس "مجمع" تحقیقات اقدام نمود و به دستور وی بالوز Baluze کتابدار سلطنتی مأموریت یافت اسناد و مدارک و نسخ خطی را تنظیم و طبقه¬بندی نماید. او نیز با پشتكار فراوان موفق به انجام این ماموریت شد. از اقدامات "مجمع" گردآوری، کلیه دستورها و فرمان¬های پادشاهان فرانسه و سپس انتشار این اسناد با ارزش بود، در نتیجه مفهوم واقعی"آرشیو" جای خود را در اذهان باز کرد و موضوع استفاده از اسناد، مورد توجه ویژه پژوهشگران و مورخان در سراسر جهان قرار گرفت. پس از چندی، در ایتالیا هم مجموعه¬ای از اسناد در 25 جلد منتشر شد و پایه¬های تاسیس آرشیو کشورهای "انگلستان" و "هلند" نیز مقارن همین ایام گذاشته شد. به این ترتیب دولت¬های اروپایی یکی پس از دیگری به تاسیس و تشکیل آرشیوهای دولتی و ملی اقدام نمودند. آلمان¬ها، پس از جنگ¬ جهانی دوم و تقسیم آلمان به دو قسمت شرقی و غربی، مدارک و اسناد دولتی را در دو دوره معاصر از 1815 به بعد و آرشیو آلمان شرقی در شهر برلین حاوی اسناد از 1826 به بعد گردید.
در ایتالیا علاوه بر آرشیو مرکزی دولتی، که محل آن در شهر رم می¬باشد، در حدود 70 مرکز اسناد دولتی دیگر نیز در شهرهای ایتالیا تاسیس شد که معروفترین آنها، آرشیوهای شهرهای "فلورانس"، حاوی فرمان¬ها و اسناد از سدة هشتم میلادی و آرشیو دولتی "ونیز" که حاوی اسناد دربارة روابط جمهوری ونیز با پادشاهان کشورهای دیگر در قرن پانزدهم و شانزدهم میلادی است. در بلژیک آرشیو عمومی سلطنتی، شامل اسنادی از سال 1432 م به بعد تشکیل شد که اسناد موجود در آرشیو دولتی استان¬های آن کشور از تاریخ 1792 و اسناد مضبوط در آرشیو شهرداری از سال 1317 میلادی به بعد در آن نگهداری می¬شود.
هرچند در دانمارک، آرشیو دولتی از سال 1582 وجود داشته است و می¬توان آرشیو دانمارک را قدیمی¬ترین، آرشیو جهان دانست ولی از سال 1881 این آرشیو به صورت سازمان منظمی جزو تشکیلات در بار درآمد. در فرانسه نیز آرشیو ملی، آرشیو ناسیونال Archives Nationales، از سال 1890 تاسیس شد و اسنادی از سال 1524 میلادی در آن نگهداری می¬شود .
علاوه بر آن، آرشیو وزارت امور خارجه، ارتش و وزارت دریاداری نیز در پاریس، فونتن بلو، نانت و دیگر نقاط کشور وجود دارد. آرشیوهای دولتی(ملی)، نیز در دیگر کشورها، تاسیس شدند و امروزه در شورای جهانی آرشیو، 191 کشور حضور دارند. چنانکه در پی خواهد آمد، هرچند سابقه آرشیو دولتی در کشور ما نیز به صورت سنتي به بیش از 3000 سال پیش برمی¬گردد، اما آرشیو به شیوه امروزی از سال 1348 در ایران تاسیس شد. با نگاهی اجمالی می¬توان دریافت که تاسیس آرشیو ملی ایران، با تاخیر زیاد صورت گرفته است و این تاخیر ضربات مهلکی را بر اسناد و مدیریت آرشیو و اسناد کشور وارد ساخت. این امر ناشی و زاییدة عدم اطلاع از نقش آرشیو ملی و تاثیر و اهمیت اسناد در امر پژوهش بوده است، از این رو برای آشنایی بیشتر، مسوولان، پژوهشگران و علاقه‌مندان و به منظور فراهم آوردن زمینه و بستر لازم برای انجامِ مطالعات تطبیقی و در نهایت رونق مطالعات آرشیویی، مجموعة حاضر تقدیم خوانندگان ارجمند می¬گردد.
هدف و دورنمای اصلی این مجموعه، معرفی اکثر آرشیوهای ملی و آرشیوهای بزرگ در جهان است، هرچند درکتاب حاضر به دلیل ضرورت اطلاع از سوابق و پیشینه این امر صرفاً به معرفی تعدادی از آرشیوهای مهم توجه شده است. در نظر است تا در آينده، اطلاعات روزآمد و به هنگام از آرشیوهای بزرگ جهان تهیه و منتشر شود. از این‌رو، از تمامی آرشیویست¬ها، پژوهشگران و علاقمندان درخواست می¬شود تا نسبت به ارسال مطالب خود به نشانی تهران، ص پ. 4761-11155 و يا پست‌الکترونیکی Kiani1335@yahoo.com اقدام نمایند تا مطالب آنان در مجلدهای بعدی کتاب به چاپ برسد.
با امید به کمال یافتن کتاب در آینده نه چندان دور و با آرزوی حفظ هويت مستقل آرشيو ملي ايران و موفقیت برای تمامی آرشیویست¬های عزیز كشور كهنسال و پرتاريخ ايران.


این کتاب در قطع وزیری و در 214 صفحه توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.
سعیده خان احمدی