امروز روز بزرگداشت مولاناست

1387/7/8 ۰۳:۳۰

بهاءالدين خرمشاهي: پيام مولانا صلح و مداراست

بهاءالدين خرمشاهي: پيام مولانا صلح و مداراست


بهاءالدين خرمشاهي راز ماندگاري مولانا را در «مثنوي معنوي» دانست و پيام اصلي او را صلح و مدارا ذكر كرد.
اين پژوهشگر عنوان كرد: راز ماندگاري شعر مولانا از ميان همه‌ي آثارش، در «مثنوي معنوي» اوست. درواقع، « مثنوي» مولانا يك مثنوي عارفانه و صوفيانه‌ي تعليمي است. اين مثنوي به شكل درس در محافل وسيع عوالم فارسي‌زبان خوانده شده، كه اين عوالم فارسي‌زبان در گذشته خيلي گسترده‌تر از كشور ايران كنوني ما بوده است.
خرمشاهي درباره‌ي غزل‌هاي مولانا نيز خاطر نشان كرد: درباره‌ي غزل‌هاي مولانا، نظر به نسخه‌هاي متعددي كه بيش از 40 دست‌نويس كامل از آن‌ها مانده است، نشان مي‌دهد غزل‌هاي مولانا هم مورد توجه بوده است؛ اما غزل‌هاي او جنبه‌ي تعليمي نداشته و درواقع، با غزل‌ها عرفان نمي‌آموختند و بيش‌تر غزل‌ها براي قوالي و سماع بوده است.
او تصريح كرد: چه بسا خود مولانا هم بيش‌ترين غزليات را در حالت سماع و قوالي سروده باشد يا دست كم، آغاز غزل‌ها را در مجلس سماع داشته و بعد از مجلس، آن را به پايان برده است، كه ما اين را از وزن‌هاي متناسب با سماع متوجه مي‌شويم. علاوه بر اين، دليل بهتر اين‌كه ترتيب تنظيم نسخه‌هاي خطي بر اساس اوزان معين عروضي بوده است، تا به هر حال، اهل سماع بتوانند تشخيص دهند كه كدام وزن براي كدام دستگاه موسيقي مناسب‌تر است.
اين نويسنده و پژوهشگر ادبيات همچنين يادآور شد: مولانا در زمان خود اصحاب و ياراني داشت؛ ولي مولويه در زمان او تشكيل نشده بود. درواقع، مولانا يك طريقت درويشي نداشت و مولويه پس از او پاي مي‌گيرد، كه تا امروز هم ادامه دارد.
خرمشاهي تصريح كرد: ‌الآن در روزگار خودمان نگاه كنيد، مي‌بينيد بيش از 50 محفل مثنوي‌خواني در تهران داير است كه در سراسر ايران هم به بيش از 200 محفل خواهد رسيد. به هر حال، «مثنوي» اثري است كه در دانشگاه‌ها تدريس مي‌شود. بنده 40 تا 45 سال پيش كه در دانشكده‌ي ادبيات خدمت شادروان سيدجعفر شهيدي بودم، «مثنوي معنوي» را مي‌خواندم، و «مثنوي معنوي» مولانا در حيطه‌ي وسيعي از جغرافيا و تاريخ خوانده شده است.
او در عين حال متذكر شد: از سويي، مثلا «فيه ما فيه» در بين آثار مولانا تأثير كمي داشته است؛ البته اين اثر خوانده مي‌شد، كه از اين‌رو مي‌توان آن را سومين اثر مهم مولانا دانست. به هر حال، اين اثر نسبت به «مثنوي» و «غزليات» مولانا كم‌تر تأثيرگذار بوده است.
او در ادامه تأكيد كرد: راز ماندگاري مولانا در آثارش است؛ چنان‌چه حافظ هم در غزل‌هايش مانده و اين نبوده كه كسي زندگي‌نامه و تذكره‌اي از آن‌ها بنويسد و پايدار بمانند.
خرمشاهي در پايان يادآور شد: پيام اصلي مولانا، صلح و مداراست. مولانا مي‌خواهد بين طريقت‌ها و شريعت‌ها نزاعي نباشد و براي تبيين اين معنا، انواع مثال‌ها را بيان مي‌كند و مي‌گويد همه دنبال يك حقيقت هستند.

منبع : ایسنا