علیخانی: لذت کلمات را در حد اعطای چند درصد تخفیف پایین نیاوریم

1396/9/5 ۰۸:۰۲

این روزها کتابفروشی‌های اغلب نقاط کشور به بهانه هفتمین طرح پاییزه کتاب، میزبانی علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی را برعهده دارند، طرحی که با روز کتابگردی آغاز شده و حالا در ابتدای زمان برگزاری‌اش نظرات موافق و مخالف متعددی درباره آن شنیده می‌شود.

سایه روشن طرح‌های تقویت تقاضای کتاب

مریم شهبازی: این روزها کتابفروشی‌های اغلب نقاط کشور به بهانه هفتمین طرح پاییزه کتاب، میزبانی علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی را برعهده دارند، طرحی که با روز کتابگردی آغاز شده و حالا در ابتدای زمان برگزاری‌اش نظرات موافق و مخالف متعددی درباره آن شنیده می‌شود.
با وجود آنکه مبنای اجرایی شدن طرح حمایتی «پاییزه کتاب» تلاش برای جذب مردم به کتابفروشی‌هاست همچنان نظرات مختلفی درباره کارکرد آن شنیده می‌شود. برخی از اهالی نشر، اعم از کتابفروشان و ناشران توجه به اجرایی کردن چنین طرح‌هایی را گامی مؤثر برای جلب توجه مردم به کتابخوانی می‌دانند. این گروه تأکید دارند که طرح‌هایی از قبیل «پاییزه کتاب» به واسطه در نظر گرفتن سقف معینی از تخفیف مردم را به کتابفروشی‌ها می‌کشاند.
البته این نظر در ارتباط با «روزکتابگردی» که پنجشنبه گذشته چهارمین دوره‌اش برگزار شد و به نوعی آغازگر هفتمین دوره «پاییزه کتاب» هم شد صدق می‌کند. هرچند «پاییزه کتاب» از سوی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی حمایت می‌شود و «کتابگردی» طرحی است خصوصی و فارغ از برنامه‌ریزی‌های دولتی، با وجود این هر دوی آنها تقریباً کارکردی مشابه دارند و هدف از برگزاری‌شان کمک به جلب نظر مردم به کتاب و کتابخوانی است.
 

گلایه از رسانه ملی و آموزش و پرورش
از همین رو نظرات مثبت و منفی اهالی نشر شامل هردوی آنها می‌شود، یکی از افرادی که موافق برپایی این دو طرح حمایتی است، محمدعلی جعفریه، مدیر انتشارات و کتابفروشی ثالث است. او که عضو شورای سیاستگذاری «روزکتابگردی سال 96» هم بوده درباره میزان موفقیت چهارمین دوره آن گفت:«با وجود آنکه هنوز در برگزاری این روز و کسب تجربه راه بسیاری درپیش داریم اما گمان می‌کنم در همین ابتدای امر روز کتابگردی توانسته تا حد بسیاری جای خود را میان عموم مردم باز کند. پنجشنبه گذشته در حالی سپری شد که کتابفروشی‌های سراسر کشور نه تنها میزبانی اهالی فرهنگ و هنر، بلکه میزبانی عموم مردم را هم برعهده داشتند.»
آن‌طور که جعفریه گفت فروش کتابفروشی نشر ثالث در روزکتابگردی بسیار بیشتر از روزهای عادی بوده، او با تکیه بر همین نمونه تأکید کرد که استقبال مردم از روزکتابگردی خوب بوده و طی روزهای اخیر در خلال برگزاری «پاییزه کتاب» هم شاهد رفت و آمد دیگر اقشار جامعه به کتابفروشی‌ها خواهیم بود. البته این گفته جعفریه در حالی است که چند کتابفروشی خیابان کریم خان قدری شناخته شده‌تر از دیگر کتابفروشی‌های سطح شهر هستند و اغلب مخاطبان خاص خود را دارند.
عضو شورای سیاستگذاری روز کتابگردی ضمن اشاره به اینکه ادعایی در برگزاری بی‌عیب و نقص این روز ندارد، ادامه داد:«به هر حال نمی‌توان منکر این شد که چه کتابگردی و چه پاییزه کتاب هر دو طرح‌هایی بسیار جوان هستند و به‌طور قطع در ابتدای راه با کم و کاستی‌هایی روبه‌رو هستند. اجرای این دو طرح از این جهت که بهانه‌ای می‌شوند برای جذب مردم به کتابفروشی‌ها از اهمیت بسیاری برخوردارند.»
عملکرد رسانه ملی و همراهی نکردن وزارت آموزش و پرورش در دعوت از مردم برای حضور در این دو طرح از جمله گلایه‌های اهالی نشر است. جعفریه که خود از جمله مدیران نشری است که روزکتابگردی و آغاز پاییزه کتاب در شهر شیراز بوده استقبال شیرازی‌ها را هم از روز کتابگردی قابل توجه می‌داند. البته او در گفته‌هایش تأکید کرد که دیگر همکارانش از استان‌ها و شهرهای قم، اصفهان و مشهد هم با استقبال بسیاری از سوی مردم روبه‌رو شده‌اند.
 

ضعف در اطلاع‌رسانی برای ثبت‌نام در پاییزه کتاب
اکبر فرزانه یکی از فروشندگان کتابفروشی«خوارزمی» در خیابان انقلاب هم در ارتباط با میزان استقبال مردم از این طرح، نظری مشابه جعفریه دارد، با وجود این از شیوه اطلاع‌رسانی برای ثبت‌نام کتابفروشان در طرح پاییزه گلایه دارد. او در همین رابطه گفت:«مردمی که در روز کتابگردی به کتابفروشی‌ها آمده بودند می‌توانستند با تخفیف
30 تا 35 درصدی کتاب بخرند. اما ارشاد اطلاع‌رسانی کافی نکرده بود و ما که در پاییزه کتاب ثبت‌نام نکرده بودیم بخش اعظمی از مشتریان روز پنجشنبه‌مان را از دست دادیم. فروش هشت میلیونی ما در روز کتابگردی اگر همراه با ثبت در پاییزه کتاب بود به حدود هجده میلیون تومان هم می‌رسید، بویژه که کتابفروشی خوارزمی از قدیمی‌های خیابان انقلاب است.» آثار کتابفروشی‌های عضو در پاییزه کتاب با تخفیف 20 تا 25 درصدی عرضه می‌شوند اما در روز کتابگردی با
10 درصد تخفیف بیشتر به فروش رسیدند. فرزانه با وجود گلایه‌ای که از مدیران مؤسسه خانه کتاب و برگزار‌کنندگان پاییزه کتاب داشت اما تأکید کرد که استقبال مردم از کتابفروشی‌های خیابان انقلاب هم خوب بوده است.
مهدی فیروزان، مدیرعامل مؤسسه شهر کتاب هم از جمله افراد موافق با این طرح است که گفت:«نه تنها با برگزاری روز کتابگردی و پاییزه کتاب، بلکه با هر اقدام دیگری که در راستای حمایت از نشر باشد موافق هستم. همین پنجشنبه‌ای که گذشت در 80 فروشگاه‌ شهر کتاب سراسر کشور، بیش از 150 هزار نفر حاضر شدند که عدد بسیار قابل توجهی است. البته همه این افراد کتاب نخریدند اما به هر حال حضور آنها گویای علاقه‌مندیشان به مطالعه است.»
او برگزاری پاییزه کتاب را هم اقدامی مثبت در حمایت از مصرف‌کنندگان می‌داند و تأکید دارد که طی چهار دهه اخیر این نخستین مرتبه‌ای است که حمایت فرهنگی دولت به جای افزایش عرضه به افزایش تقاضا انجامیده است. پیشنهاد فیروزان برای برگزاری دوره‌های بعدی این دو طرح این است که دولت تنها نقش حامی داشته باشد و کار را به خود اهالی نشر بسپارد. با وجود گفته‌های فیروزان و جعفریه در حمایت از این دو طرح، یوسف علیخانی نویسنده و ناشر نظر چندان موافقی ندارد، او گفت: «با وجود آنکه منکراستقبال قابل توجه مردم سراسر کشور برای حضور در کتابفروشی‌ها و خرید کتاب نیستم اما تأکید دارم که ضرر طرح‌هایی از این دست بیشتر از فایده آنهاست.»
آنطور که علیخانی تأکید کرد به واسطه آنکه این قبیل طرح‌ها با در نظر گرفتن درصدهایی از تخفیف، مردم را به کتابفروشی‌ها می‌کشانند موجب نهادینه شدن فرهنگی اشتباه می‌شوند. او افزود: «این قبیل طرح‌ها بیشتر در حکم مسکن‌هایی موقت هستند و نباید در طولانی مدت به سراغ برگزاری‌شان رفت. در صورت تکرار طولانی این طرح‌ها مردم عادت می‌کنند که تنها به بهانه تخفیف به کتابفروشی‌ها بروند و تمام لذت کلمه در حد چند درصد تخفیف پایین می‌آید.»
مدیر مسئول انتشارات آموت معتقد است فراتر از برگزاری چنین روزهایی، دعوت به کتابخوانی باید نخست از خود بدنه نشر شروع شود. به گفته او وقتی خریدار به مغازه‌ای قدم بگذارد که فروشنده کتابخوان است بیشتر برای خرید کتاب سرشوق می‌آید تا وقتی که ببیند خود فروشنده حتی با کتاب‌هایی که عرضه می‌کند آشنا هم نیست. با وجود گفته‌های اهالی نشر شاید بهتر باشد که قدری بیشتر صبر کنیم و منتظر کسب تجربیات بیشتری در این رابطه باشیم.

راهکارهای جلب توجه مردم به کتابخوانی/ برزین ضرغامی-  مدیرکل ارشاد استان تهران
هرساله در گوشه و کنار کشور مجموعه برنامه‌های مختلفی برای حمایت از کتاب و کتابخوانی طراحی و اجرا می‌شود. طرح‌هایی از جمله «کتابگردی» که پنجشنبه شاهد اجرای آن بودیم و همچنین «پاییزه کتاب» که تا اواخر آذرماه همچنان میزبان علاقه‌مندان در کتابفروشی‌های عضو است. هدف غایی همه این طرح‌ها توجه بیشتر به کتاب و بالابردن سرانه کتابخوانی در کشور است.  برگزاری کتابگردی که چند سالی ست در کشور آغاز شده، شاید در سال‌های نخست بیشتر در تهران مورد توجه بود اما در سال گذشته و همچنین دوره فعلی، کتابفروشی‌ها و مردم تمام استان‌ها و شهرها در آن سهیم شدند. جالب اینکه نه تنها مردم، بلکه حتی نهادهای فرهنگی استانی هم به این موضوع توجه بسیاری نشان دادند. ذکر این نکته ضروری است که این پویش از ابتدا در خارج از دولت تعریف شده و عمدتاً چهره های فرهنگی و هنری از آن حمایت کرده‌اند. در همین راستا اقداماتی هم که از سوی نهادهای دولتی انجام می‌شود بیشتر اقدامات حمایتی هستند.کتابگردی امسال در اغلب نقاط کشور مورد توجه قرار گرفت و توانست توجه گروهای فرهنگی و هنری متعددی را هم به خود جلب کنند. در ارتباط با پاییزه کتاب هم چنین است، این طرح هم باوجود نوظهور بودن توانسته توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کند. امیدوارم با برگزاری چنین حمایت‌هایی بتوان باعث پیوند هر چه بیشتر مردم با کتاب و به تبع آن ترویج کتابخوانی شد.

منبع: ایران