نبرد قادسیه، تغییر مسیر تاریخ

1396/8/27 ۰۹:۰۳

نبرد قادسیه میان عرب‌های مسلمان و ایران 16 نوامبر 636 میلادی آغاز شد و تا نیمروز 19 نوامبر بطول انجامید. این نبرد به شکست نظامیان ایران انجامید و متعاقب آن، عرب‌ها تیسفون پایتخت ایران را تصرف کردند و سپس به تعقیب یزدگرد سوم شاه وقت که از تیسفون عقب نشینی کرده بود پرداختند و در دو جنگ دیگر، در مناطق جلولا و نهاوند، نیز او را شکست و به خراسان فراری دادند که در ناحیه «مرو» ترور شد. عرب‌ها سپس ایران را شهر به شهر تصرف کردند و سه قرن در اشغال خود داشتند.

نبرد قادسیه میان عرب‌های مسلمان و ایران 16 نوامبر 636 میلادی آغاز شد و تا نیمروز 19 نوامبر بطول انجامید. این نبرد به شکست نظامیان ایران انجامید و متعاقب آن، عرب‌ها تیسفون پایتخت ایران را تصرف کردند و سپس به تعقیب یزدگرد سوم شاه وقت که از تیسفون عقب نشینی کرده بود پرداختند و در دو جنگ دیگر، در مناطق جلولا و نهاوند، نیز او را شکست و به خراسان فراری دادند که در ناحیه «مرو» ترور شد. عرب‌ها سپس ایران را شهر به شهر تصرف کردند و سه قرن در اشغال خود داشتند.
در پی سقوط تیسفون در قرن هفتم میلادی بود که اعراب از جزیره‌العرب به بین النهرین (عراق) مهاجرت کردند و شهرهای کوفه و بصره را ساختند. پیش از نبرد قادسیه، تنها منطقه «حیره» در عراق جنوبی عرب نشین بود. در حیره، که در آن زمان منطقه‌ای وسیع شامل بخش‌هایی از جنوب عراق، کویت و کشور سعودی امروز بود قبیله مسیحی لخمیون زندگی می‌کرد و «عربستان ایران» خوانده می‌شد.

شکست نظامی ایران که یکی از دو قدرت جهان آن روز بود از عرب‌ها نتیجه جنگهای غیرضروری خسروپرویز (لشکرکشی تا دروازه‌های قسطنطنیه، تصرف اسکندریه در مصر، انتقال صلیبی که مسیح بر آن مقتول شده بود از اورشلیم به تیسفون، درافتادن با اسپهبد بهرام مهران ـ چوبین ـ از نوابغ نظامی جهان و چند ژنرال دیگر ایران و...) بود. ندانم کاری‌های دیگر و بمانند روس‌های امروز افراط در مصرف الکل و خوشگذرانی بود و پس از او، تضعیف مدیریت کشور نتیجه مبارزه بر سر قدرت میان بزرگان، فساد دولتی و در نتیجه یاس و دلسردی و عدم رضایت مردم از دستگاه اداری ـ قضایی و به همچنین گسترش شکاف طبقاتی در جامعه بود. پس از افتادن ایران به دست عرب ها، گروهی از خراسانیان ـ امروزه معروف به تاجیکان ـ بودند که از زبان پارسی و فرهنگ ایرانی پاسداری و محافظت کردند و سیستانیان (افغانهای امروز) بر ضد عرب مسلحانه بپاخاستند و استقلال و حاکمیت ایران تامین شد.

سقوط ایران مهاجرت عرب ها و سپس اقوام آلتائیک به این کشوررا به دنبال داشت. حکومت این اقوام که فرهنگ و تمدنی دیگر داشتند بر ایرانیان تغییراتی در منش و روانشناسی ایرانیان و حتی مدنیّت آنان بوجود آورد. همین تغییرات و به علاوه اختلاط نژادی بود که «سِر جان ملکم» پس از چند سفر به ایران و مدتی اقامت، در کتاب خود (منتشر شده در دهه دوم قرن نوزدهم) ایرانیان را مردمانی خودخواه، متلّون و ظاهرنما خوانده و «هنری مارتین» مروج مذهب انگلیکن در ایران در یادداشتهای روزانه اش در ذیل روز 15 نوامبر سال 1804 نوشته است: نماز بامدادی ایرانیان که آن را تَرک نمی کنند مانع از آن نمی شود که در طول روز دروغ نگویند، اجحاف و گناه نکنند. کُنت دو گوبینو فرانسوی پژوهشگر نژادشناسی در طول اقامت خود در ایران (قرن نوزدهم) به بررسی میزان اختلاط نژادی ایرانیان که نتیجه مهاجرت ها و تهاجم اقوام دیگر بوده است فرضیه «نسبت مستقیم نژاد با تمدن» را نوشت که مورد توجّه قرارگرفته است. صفویان که از نژاد خالص ایرانی نبودند با عثمانی جنگ شیعه و سُنّی براه انداختند و وقتی که نوبت به قجرهای مغول نژاد رسید حکومت ایران آلتی در دست مسکو و لندن شد و از قافله پیشرفت عقب ماند، کوچک و کوچکتر شد و پسرفت کرد.

منبع: ابتکار