چهارمین جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار به حمید کشاورز اهدا شد

1396/8/1 ۱۵:۴۱

عصر روز یکشنبه سی ام مهر ماه 1396مراسم چهارمین دورۀ جایزۀ گنجینه پژوهشی ایرج افشار در مرکزدائرة المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. هیئت داوران گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار، سپرده به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چهارمین جایزۀ این گنجینه را به پایان نامۀ دکتری حمید کشاورز، با موضوع «طراحی و تبیین مدل ارزیابی باورپذیری اطلاعات در محیط وب: مطالعۀ دانشجویان دانشگاه های برتر کشور» اعطا کرد.

دبا: عصر روز یکشنبه سی ام مهر ماه 1396مراسم چهارمین دورۀ جایزۀ گنجینه پژوهشی ایرج افشار در مرکزدائرة المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. هیئت داوران گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار، سپرده به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چهارمین جایزۀ این گنجینه را به پایان نامۀ دکتری حمید کشاورز، با موضوع «طراحی و تبیین مدل ارزیابی باورپذیری اطلاعات در محیط وب: مطالعۀ دانشجویان دانشگاه های برتر کشور» اعطا کرد.

درابتدای این مراسم ایران ناز کاشیان – مدیر بخش پرونده های علمی و بخش تدوین فهرست مقالات فارسی در زمینۀ ایران شناسی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی -  گفت: استاد ایرج افشار که برکات وجودی او به دورۀ حیات بی اغراق پربار و سرتا سر آموزنده و آکنده از مهر به میهن و فرهنگ و تاریخ و تمدن ایران زمین ختم نشد، با بنیانگذاری گنجینۀ پژوهشی و سپردن مجموعۀ بی نظیر کتابخانه و اسناد خویش به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، در واقع نیات دانش دوستانه خود را ادامه داد و بر اثر کوشش های خالصانه و صادقانۀ او، اینک ایران شناسی بار و برگی انبوه و چشمگیر داردو استاد افشار نه فقط در دوران حیات، بلکه پس از آن هم در عرصۀ ایران شناسی بی همتاست و آثار گرانقدر او، در کتابخانۀ پربهای ایران شناسی، جایگاهی خاص و رفیع دارد و به جرأت می توان گفت که هیچ زمینه ای در ایران شناسی نیست که سرانجام به کتابی یا مقاله ای یا مجله ای یا یادداشتی از ایرج افشار نرسد. سخن فقط بر سر کثرت آثار او نیست که تنها فهرست آن، خود کتابی مفصل است بلکه اهتمام شگفت انگیز او در مراقبت از شخصیت علمی خود، در طول مدتی قریب به شصت سال، حتی از آن هم به مراتب مهمتر و آموزنده تر است، زیرا که او در هر حرکتی، نخست خدمت صحیح و درست و علمی به جهان ایران شناسی را در نظر می گرفت و به مال و مقام کوچکترین اعتنایی نداشت؛ آنچه او را بدین خدمت نیم قرنه بر می انگیخت،غنای زبان فارسی و جسجو در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران بود و بس و گویی در این راه، هرگز مانعی بر سر راه خود نمی دید.

وی در ادامه افزود: از آنگاه که فرزندان برومند استاد افشار برآن شدند تا در اجرای اهداف عالی پدر بزرگوار خود در ارتقاء سطح دانش و پژوهش در این مرز و بوم کهنسال، به بهترین پایان نامۀ کارشناسی ارشد و دکتری، در زمینۀ کتابداری یا رشتۀ علم اطلاعات و دانش شناسی، به انتخاب هیئت محترم داوران، جایزه ای تقدیم دارند، اینک پنج سال می گذرد. مراسم کنونی چهارمین جایزۀ گنجینۀ پژوهشی است، زیرا در سال گذشته با وجود بررسی ها و مطالعات، پایان نامه ای برگزیده نشد. مایۀ خرسندی است که با پیگیری و همت عالی فرزندان استاد افشار و هیئت داوران و ریاست محترم مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامیی، نیت اولیای گنجینۀ پژوهشی استاد، بار دیگر جامۀ عمل پوشید و اینک شاهد برگزاری این مراسم برای تقدیر از حاصل تحقیق و تفکر یکی از برگزیدگان میهن عزیز خود هستیم.

سید کاظم موسوی بجنوردی- رییس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی - با بیان اینکه مراسم جایزه گنجینه استاد افشار کم کم قدمت و اعتباری پیدا می کند که می‌تواند برای جوایز دیگر راهگشا باشد، از فرزندان برومند استاد افشار که این جایزه را بنیان نهادند و یاد پدر گرامیشان را زنده نگه داشتند تشکر می کنم. خوشبختانه ایرج افشار فرزندان خوبی از خود به یادگار گذاشته که راه پدر را دنبال می کنند. درباره این دوره از جایزه گفت: داوران با وسواس و انصاف علمی پایان‌نامه‌ها را بررسی کردند. به برندۀ این جایزه تبریک می گویم که قطعا دلایل کافی برای برنده شدن ایشان وجود داشته است. امیدوارم گنجینه ایرج افشار همیشه منبع فیض و برکت برای فرهنگ ایران باشد.

سیدمصطفی محقق داماد، نایب تولیه بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در ادامه این مراسم گفت:

ایرانیان که فرّ کیان آرزو کنند  / باید نخست کاوۀ خود جستجو کنند

مردی بزرگ باید و عزمی بزرگتر / تا حل مشکلات به بازوی او کنند

در اندلس نماز جماعت شود به پا / جایی که قادسیه به خون ها وضو کنند

 اولا تبریک می گویم به برنده جایزۀ گنجینۀ دکتر افشار و واقعیت این است درباره تحقیقات و علم ایرج افشار سخن بسیار گفته شده و گفته خواهد شد. حدود ربع قرن است که در خدمت ایرج افشار بودم و می‌توان گفت که همه روزه  با او کار می‌کردم. نکته‌ای که توجه من را جلب کرد بعد اخلاقی او بود. کمتر درباره ابعاد اخلاقی مرحوم ایرج افشار سخن گفته شده است. محمود افشار (پدر ایرج) از تجار هند بود که در سویس درس خواند و نه برای مال، در ایران فعالیت کرد. او فرزندانش را به صورتی تربیت کرد که به ایران و ایران‌شناسی علاقمند هستند. سمبل این فرزندان ایرج افشار بود.

وی افزود: آنچه که در این مدت انس با او متوجه شدم این بود که ذره‌ای از هوای نفس مالی در او احساس نکردم. باید گفت نسبت به مال اصلا توجهی نداشت گویی دوست داشت تمام دقایق به جای فکر کردن درباره حساب بانکی، یک نسخه خطی را مطالعه کند.در عمل با کمال تواضع و وقار عمل می کرد. هرگز جملۀ تند و بی ادبانه به کار نبرد. به لحاظ علمی حضرات همه آگاهید، اگر عالمی برسد به جایی که غرور بگیرد و این غرور منشاء بی ادبی و جسارت به دیگران، منشاء حسادت و ندیدن دیگران شود، این موجب افول برای همیشه خواهد شد و دیگر کسی یادی از او نخواهد کرد. هستند کسانی که خیال می کنند با کوچک کردن دیگران بزرگ می شوند. مرحوم ایرج افشار نسبت به علما تواضع داشت. او مهربانی مجسم بود و با دوستانش بسیار مهربان بود. امروز احساس کردم باید از فضیلت های اخلاقی ایرج افشار بگویم تا او را فقط غرق در چند کتاب و نوشته و یادداشت و مقاله نبینیم اینها به جای خود، آنچه در بارۀ او آموزنده است بعد اخلاقی است و به قول حافظ شیراز:

این که می گویند آن بهتر ز حسن / یار ما این دارد و آن نیز هم

بهرام افشار، فرزند ایرج افشار به نمایندگی از تمام فرزندان ایرج افشارگفت: با ادای احترام نسبت به فرهنگ پایدار ایران که پدرمان کوشید خالق آن باشد من به نمایندگی از بقیۀ فرزندان ایرج افشار از اینکه این مرکز و تمام کارکنان و کارمندان آن نگاهبان و دلسوز گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار هستند تشکر می کنم. ما امیدواریم که همواره طبق روال و بی هیچ مضایقه و به دور از هر مشکلی وسایل استفاده علمی و پژوهشی از این گنجینه برای هر ایران شناسی اعم از ایرانی و خارجی و محققان رشته های مرتبط فراهم باشد. شایان ذکر است که جایزه ای از طرف گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار هر سال به یک پایان نامه برگزیده در حوزۀ کتابداری اهدا می شود به این امید که همانطور که ایرج افشار آرزو داشت چراغ پژوهش همواره در ایران روشن و پرفروغ باشد. امسال نیز این جایزه به انتخاب هیئت داوران محترم به دکتر حمید کشاورز اعطا می شود و من هم به نوبه خود این موقعیت را به ایشان تبریک می گویم.

وی افزود: در اینجا می خواهم مطلبی را که آقای حافظ یار رضوی از کتابشناسان معاصر نوشته اند برایتان بخوانم که بیانگر واقعی منش و کردار پدرم بود: او انتخاب کرد که خادم فرهنگ ایران باشد و شد. او انتخاب کرد که ایران را بشناسد و تا آخرین روزهای زندگی گام زند و زد. او انتخاب کرد که کتاب و هرچه با اوست را ارج نهد و نهاد. او انتخاب کرد که کتابخانه ای ماندگار به یادگار تأسیس کند و کرد. او انتخاب کرد که در زمانی خاص مجموعۀ کتابخانۀ شخصی اش را با شرایطی ویژه به جایی که صلاح دید بسپرد و سپرد. او انتخاب کرد که در کجا باشد و بود و در کجا نباشد و نبود. او انتخاب کرد که با که باشد و بود و با که نباشد و نبود. او انتخاب کرد که دربارۀ چه کسانی بنویسد و نوشت و از کنار چه کسانی بگذرد و گذشت. او انتخاب کرد که با همۀ داشتن ها ساده زندگی کند و چنین زندگی کرد. او درانتخابش خانۀ دوست را بر هر خانه ای ترجیح داد و در خانۀ دوست آرام گرفت. به نان و ماست و تنور گرم و کلبه و کومه و چادرانها در سراسر ایران عشق می ورزید؛ عاشق طبیعت بود و به جزئیات آن دقت می کرد و لذت می برد مشاهداتش در سفرها نیز همواره یادداشت می کرد.

در ادامه این مراسم، محمدافشین وفایی گزارشی درباره کارهای در دست اجرای گنجینه و به خصوص گزارش مجلد دوم یادداشت‌ها و خاطرات محمد علی فروغی ارائه داد. دکتراسماعیل شمس – مدیر بخش کردشناسی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی -  درباب اهتمام افشار به تاسیس کتابخانه سخن گفت و میلاد عظیمی، محقق و پژوهشگر گزارشی در باب کتابشناسی آثار ایرج افشار - که سالها مشغول تهیه و تدارک آن است - ارائه داد.

دراین بخش از مراسم  صورت جلسه هیات داوران گنجینه پژوهشی ایرج افشار، خوانده شد:

متعاقب جلسات هیئت امنای گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار، پیرامون تعیین جایزۀ سالانه، به بهترین پایان نامۀ رشتۀ کتابداری و اطلاع رسانی (علم اطلاعات و دانش شناسی) رساله های متعددی در مقطع فوق لیسانس و دکتری در رشتۀ مذکور به دفتر هیئت امنا واصل گردید و دفتر، بررسی آنها را به استادان برجستۀ کتابداری واگذار کرد. سرانجام پس از بررسی همۀ رساله های واصل شده، پایان نامۀ دکتری جناب آقای حمید کشاورز، فارغ التحصیل کتابداری از دانشگاه تهران با عنوان"طراحی و تبیین مدل ارزیابی باورپذیری اطلاعات در محیط وب: مطالعۀ دانشجویان دانشگاههای برتر کشور"، نظر هیئت داوران را به خود جلب کرد و این پایان نامه شایستۀ دریافت چهارمین جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار گردید.

چهارمین جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار و لوح تقدیر توسط سید کاظم موسوی بجنوردی – رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی-، کامران فانی – رئیس هیئت امنای گنجینه پژوهشی ایرج افشار -  و بهرام افشار به آقای حمید کشاورز اهدا شد.

در پایان حمید کشاورز توضیحاتی را درباره پایان‌نامه خود ارائه داد.