فرصتی ویژه برای موسیقی آوازی

1396/7/25 ۰۹:۱۶

مهلت ارسال آثار به سومین دوره جشنواره موسیقی ایرج بسطامی امروزسه‌شنبه 25 مهر ماه به پایان رسید. جشنواره‌ای که آغاز به کارآن ازسال 89 بوده اما به‌دلیل مشکلات مالی و محدودیت‌هایی که وجود داشت دوردوم آن در سال 93 برگزار شد و حال در سومین دوره خود قرار است به منتخبان آواز ایرانی و آلبوم برگزیده موسیقی ایرانی بپردازند.

مهلت ارسال آثار جشنواره موسیقی ایرج بسطامی به پایان رسید
 

ندا سیجانی: مهلت ارسال آثار به سومین دوره جشنواره موسیقی ایرج بسطامی امروزسه‌شنبه 25 مهر ماه به پایان رسید. جشنواره‌ای که آغاز به کارآن ازسال 89 بوده اما به‌دلیل مشکلات مالی و محدودیت‌هایی که وجود داشت دوردوم آن در سال 93 برگزار شد و حال در سومین دوره خود قرار است به منتخبان آواز ایرانی و آلبوم برگزیده موسیقی ایرانی بپردازند. پیروز ارجمند دبیر جشنواره موسیقی ایرج بسطامی درخصوص جمع‌بندی آثار ارسال شده و بخش موسیقی آوازی توضیحاتی داده است که در ادامه می‌خوانید:
 

درسومین دوره جشنواره ایرج بسطامی چه تعداد آثاربه دبیرخانه جشنواره ارسال شده ونسبت آثاردرتهران و شهرستان‌ها به چه صورت بوده است؟
زمان رسمی ارسال آثار به این جشنواره تا 15 مهرماه تعیین شده بود که بنا به درخواست متقاضیان به مدت 10 روز و تا تاریخ 25 مهرماه در هر دو بخش خواننده منتخب آواز ایرانی و آلبوم برگزیده موسیقی ایرانی تمدید شد. و در حال حاضر طبق آخرین آمار به‌دست آمده حدود 300 اثر دربخش موسیقی آوازی به دبیرخانه جشنواره ارسال شده است اما چون بخشی ازآثارازطریق کانال تلگرامی دراختیارما قرارمی گیرد وبخشی دیگرازطریق ارسال پستی، بنابراین کمی زمان‌براست وطی روزهای آینده تعداد آثار بیشترخواهد شد. اما بخش شرکت‌کنندگان شهرستانی از استقبال بیشتری برخوردار بوده و دربخش ارائه آلبوم هم تقریباً اکثریت آثاری که طی دو سال و نیم اخیرمنتشر شده ارسال شده و مابقی آثار به‌دلیل قرار داشتن تعدادی از شرکت‌های پخش‌کننده موسیقی درشهرستان‌ها و زمان بر بودن آن اوایل هفته آینده دریافت خواهدشد.
 

در این دوره از جشنواره قرار است بخش آلبوم، تنظیم، آهنگسازی و شعرنیز بررسی شود اتفاقی که درجشنواره موسیقی فجر هم به چشم می‌خورد آیا جشنواره بسطامی محور و رویکرد متفاوتی نسبت به این موضوع دارد؟
جشنواره‌های موسیقی دردنیا گاهی اوقات اهداف و کارهای مشترکی را انجام می‌دهند بنابراین چندان دور از انتظار نیست. جشنواره موسیقی ایرج بسطامی در بخش خصوصی و جشنواره موسیقی فجر در بخش دولتی برگزار می‌شود و طبیعتاً دربخش خصوصی  تولید مبتنی بر پویایی اقتصاد موسیقی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. درحالی که دربخش دولتی مناسبات و قواعد مرسوم دریک جشنواره دولتی مد نظراست.بنابراین اگردرکنار این جشنواره جشنواره‌های بیشتر شکل بگیرد و در این بخش‌ها بررسی آثار صورت گیرد بازهم فرصت خوبی برای حضور بخش خصوصی خواهد بود. ممکن است اثری درجشنواره موسیقی فجر معرفی شود که دراین جشنواره منتخب نشود و متفاوت با رویکرد این جشنواره باشد. ما سعی می‌کنیم با عدالت محوری و تخصصی‌تر شدن داوری‌ها محل امنی برای داوری آثار ناشران و هنرمندان صنعت موسیقی ایجاد شود.
 

بخش مردمی که درجشنواره امسال گنجانده شده است چقدر می‌تواند در دیده شدن آثارموسیقی تأثیر‌گذار باشد وآیا در بخش داوری هم اثر‌گذار است؟
نتایج بخش مردمی در آرای داوران تأثیری نخواهد داشت. هر دو بخش مسابقه مردمی از دو بعد متفاوت پیام‌هایی دارد و تحلیل جامعه‌شناختی و شناختی از نوع کیفیت و ذائقه مخاطب را در مقابل ما قرار می‌دهد. به‌طور مثال درجشنواره فیلم فجر بسیاری از آثاری که موفق به دریافت جایزه مردمی می‌شوند منتخب هیأت داوران در بخش تخصصی نیستند ولی می‌تواند درتحلیل‌های ما بسیار مهم و مؤثر باشد. وقتی صنعت موسیقی اثری را در بخش مردمی برگزیده می‌بیند می‌تواند مشی و مانیفست خودرا بر اساس این اقبال تعیین کند. به نظرمن بخش مردمی در جشنواره‌ها بسیار قابل اهمیت است و برخلاف آنکه بسیاری ازجشنواره‌ها به این بخش چندان توجه نمی‌کنند بر روی این مسأله بسیار حساب کرده‌ایم.علی رغم اینکه این تفکر در میان بخشی از موسیقیدانان وجود دارد که هنر برای مردم نیست اما هنرمندان نمی‌تواند بگویند مردم را نادیده می‌گیرند بلکه کمتر به ذائقه مردم در خلق اثر توجه دارند و اگر غیراین بود هیچگاه اثری منتشر نمی‌کردند. نکته مهم دیگر این است که ما باید بپذیریم صنعت موسیقی در ایران علی رغم مشکلات و موانعی که وجود دارد صنعتی رو به رشد بوده و این در آمارها قابل مشاهده است. بنابراین ادامه پویایی مسیر این صنعت با توجه به رسانه‌های جدید وحامل‌های صوتی جدید خواهد بود. از سویی دیگر مبحث کپی رایت و مسائل دیگری که ادامه حیات موسیقی و اقتصادی موسیقی را در دنیا به‌طور کلی زیر سؤال برده و مبهم است. بنابراین نیاز داریم به مردم و مخاطبان اصلی این اقتصاد توجه کنیم. به‌طورمثال پیش از انقلاب در یک مقطع گاهی اوقات تولید یک آلبوم صوتی که شمارگان بالای یک میلیون نسخه داشت اقتصاد این هنررا پویا می‌کرد و روز به‌روز بر تعداد ناشران افزوده می‌شد؛ اتفاقی که تا چند سال پیش هم شاهد آن بودیم. صنعت نشر به لحاظ اقتصادی توجیه پذیراست و ناشران ایرانی به سختی این کار را ادامه می‌دهند وجنبه اقتصادی کارشان را از بخش کنسرت‌ها و آلبوم‌ها اخذ می‌کنند وشرکت‌های نوپا و تازه تأسیس نمی‌توانند دربخش اقتصادی چندان موفق عمل کنند بنابراین جشنواره‌هایی چون جشنواره بسطامی می‌تواند رغبت و اشتیاق بیشتری برای فعالان این عرصه هم به لحاظ معنوی و هم از بعد مادی به وجود آورد.
 

آیا صنعتی شدن موسیقی تأثیری هم بر مکتب آوازی ایران گذاشته است و دیگر اینکه رشد بخش موسیقی‌سازی توانسته نسبت به موسیقی آوازی در جشنواره بسطامی نمود داشته باشد؟
فرم تولید یک اثر موسیقی تا اواخر دهه 60 یک اثر موسیقی سنتی، یک یا دوتصنیف، یک قطعه ضربی و مابقی آلبوم آواز بود اما از یک زمان به بعد چند اثر به‌طور خاص چون «کیش مهر» آقای شهرام ناظری و آلبوم «مهر ورزان» آقای افتخاری منتشر شد که از آن دوران جریان موسیقی در ایران به سمت تصنیف‌سازی گرایش پیدا کرد وکسانی که این علاقه را ایجاد کردند ناشرانی بودند که محصولاتشان در بخش آوازی با شکست روبه‌رو شده بود.به این علت که آواز خوان خوب اندک شمار بودند و بسیاری از آواز خوان‌های ما بعد از انقلاب خانه نشین شدند و ممنوعیت صدای زن و همچنین یکه تازی چند هنرمند به‌طور مشخص موسیقی آوازی باعث شده بود این موسیقی با شکست روبه‌رو شود.
پیش از انقلاب نزدیک به 20 خواننده موسیقی آوازی فعالیت می‌کردند و به نوعی در اوج بودند و بخش موسیقی آوازی ما را یدک می‌کشیدند اما بعد از انقلاب این اتفاق در سه یا چهار خواننده تعریف شد واز طرفی سبک‌های دیگر موسیقی چون پاپ و موسیقی ایرانی هم حذف شدند و آن کمبود‌ها یا خلأ ناشی از ممنوعیت موسیقی پاپ را این چند خواننده باید جبران می‌کردند و از یک مقطعی به بعد تصنیف جایگزین آواز شود. در آن دوران حتی موسیقی‌سازی هم اقبال خوبی نداشت و رشد پیدا نکرد. امروزه هم علاقه‌مندی موسیقی آوازی از گونه تصنیف نسبت به موسیقی‌سازی بیشتر بوده است به همین دلیل رویکرد هنرمندانی چون همایون شجریان به سمت تصنیف خوانی رفته است.
 

چرا سبک و شیوه آوازی استاد شجریان بیشتر مورد توجه قرار دارد و این تقلید و تکرار روز به روز گسترده‌تر می‌شود؟
باید دراین زمینه نگاه جامعه شناختی صورت گیرد. وقتی هنرمند، معاصر زمانه خودش است و متناسب با زمانه خلق اثری را انجام می‌دهد طبیعتاً ماندگاری خود را تضمین می‌کند. بنابراین معتقدم اگرمی خواهیم موسیقی آوازی از حصار محدودیت و خاص بودن و بی‌اقبالی رها شود به جوانان  قدرت جسارت نو‌آوری در موسیقی اصیل ایرانی داده شود.

منبع: ایران