روزنامه‌های عصر مشروطیت چه آرمانی می‌جستند

1396/6/28 ۰۹:۲۷

آگاه‌سازی زنان و برانگیختن آنان به سوادآموزی و دانش‌اندوزی، بخشی مهم از آرمان روشنفکران و مصلحان اجتماعی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید. آنان باور داشتند در کنار بسیاری دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی در این سرزمین، تنها زمانی کوشش‌ها به بار خواهد نشست که جامعه، زنانی آگاه دربرگرفته باشد.

موهبت تاریخی طایفه نسوان

آگاه‌سازی زنان و برانگیختن آنان به سوادآموزی و دانش‌اندوزی، بخشی مهم از آرمان روشنفکران و مصلحان اجتماعی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید. آنان باور داشتند در کنار بسیاری دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی در این سرزمین، تنها زمانی کوشش‌ها به بار خواهد نشست که جامعه، زنانی آگاه دربرگرفته باشد. از همین‌رو بود که در میانه دگرگونی‌های مهم سیاسی و اجتماعی در ایران معاصر به‌ویژه در زمان شکل‌گیری جنبش مشروطیت ایران و پس از پیروزی آن، این مسأله با توجه بسیار روبه‌رو شد. روزنامه‌ها و دیگر نشریات در این میانه، چون ابزاری مهم به کار آمدند. بیراه نخواهد بود، هدف پیدایش و پایه‌گذاری بسیاری از آنها را دستیابی به آن آرمان مهم بدانیم. غلامرضا وطن‌دوست در کتاب «زن ایرانی در نشریات مشروطه» بخشی از اساسنامه روزنامه هفتگی «دانش» را روایت کرده است که لابه‌لای هدف‌های بیان‌شده در آن، چنین آرمانی را می‌توان جست. بر ارباب دانش و بینش مخفی نیست که خالق عقل و دانش و رازق کل آفرینش، تربیت نوع بشر را از پسر و دختر به عهده کفایت و قوه درایت امهات [مادران] نهاده و این موهبت را به طایفه نسوان داده زیرا تمام موالید از حین تولد تا قرب [نزدیک] ده‌سال کسب اخلاق و تربیت از مادرها می‌نمایند و تقلید از حالات و اخلاق آنها می‌کنند خاصه بنات که آنها نیز در آتیه امهات هستند. هرگاه مادرها صاحب اخلاق نباشند ناچار اولاد صاحب اخلاق حسنه نخواهد شد پس چه باید کرد که مادرها بتوانند از عهده این خدمت به خوبی برآیند؟» پایه‌گذار روزنامه هفتگی «دانش» بهترین راه پرورش مادرانی آگاه را که فرزندانی خوب پرورش دهند، «تحصیل علم» برشمرده‌اند «باید عالم شوند که فرموده‌اند: (طلب‌العلم فریضه علی کل مومن و مومنه) یعنی تحصیل علم و دانش بر هر مرد و زنی واجب است. تحصیل علم و دانش برای اکابر و اهل بینش اسبابی بهتر از جراید نیست ... این جریده موسوم به دانش را علی‌الحساب هفته‌ای یک نمره تقدیم ارباب ذوق و دانش می‌سازم».

منبع: شهروند