1396/5/31 ۰۷:۳۵
اولین نشست تبیین نظریه فقه نظامات اجتماعی در پژوهشگاه فقه نظام با سخنرانی آیت‌ا... اراکی، دبیرکل کنگره بین‌المللی «فقیه فقه نظام» در قم برگزار شد.
آیت‌ا... محسن اراکی در این نشست که با موضوع «نظریه فقهی با تاکید بر نظریه نظامات آیت‌ا... شهید صدر» برگزار می‌شد با اشاره به آیات و روایات بیان کرد: «هیچ عملی از انسان پذیرفته نیست، مگر اینکه در چارچوب نظام ولایی و تحت ولایت امام(ع) انجام شود.»
دبیرکل کنگره بین‌المللی فقیه فقه نظام ولایتی را نظام امر و نهی دانست. او با اشاره به آیه‌ای از سوره شعرا در زمینه وجوب اطاعت از پیامبران گفت: «در طول قرون گذشته، اساس فقه ما پاسخ به مسائل مبتلابه جامعه بود. فقهایی که این فقه را تبیین کرده‌اند، به دنبال پاسخگویی به مسائل جامعه بوده‌اند؛ علم فقه چون علوم دیگر، علم پاسخگو به نیازها و احکام شرعی است.»
دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی با دسته‌بندی احکام مبتلابه، به سوالات مردم و مسائل مبتلابه نظام که از طریق حاکم مورد سوال واقع می‌شود، اشاره کرد و گفت: «در روزگار حکومت معصوم نیازی به این پرسش‌ها نبود.»
وی با اشاره به اینکه شهید صدر برای اولین بار اسلام را دارای نظامات دانسته است و برای برپایی حکومت نیاز است تا این سیستم را کشف کرد، اضافه کرد: «دلیل ایشان آن بود که اگر قرار باشد این احکام به وظیفه جمعی مبدل شود؛ اگر نتوانیم نظام پشت سر احکام را کشف کنیم، نمیتوانیم جامعه را به شکل منظم اداره کنیم. ایشان بیان میکردند که اگر سیستم حاکم بر احکام فقهی را متوجه نشویم، نمیتوانیم به نیازهای جدید پاسخگو باشیم. ایشان میفرمودند که با این سیستم به دنبال رسیدن به پاسخ نیازهای جدید میرویم.»
آیت‌ا... اراکی فقه نظام از منظر شهید صدر را سیستمی عنوان کرد که احکام بر اساس آن تشریع شده و نظام اقتصادی ارائه شده توسط ایشان در کتاب‌های اقتصاددانان نیز بر همین دیدگاه استوار است. وی افزود: «منابع این نظام که ایشان مطرح کرده‌اند، شامل مواردی است که اولین آنها مجموعه اصول اعتقادات است. از جمله این معتقدات آن است که همه ثروتهای این جهان مالکی دارد که مالک آن خداست؛ از مهم‌ترین اصول ممیزه نظام اسلامی با نظام‌های فعلی نیز همین تفاوت نگاه است.»
دبیرکل مجمع تقریب مذاهب با تعریف مالکیت از منظر اسلام بیان کرد: «دولتها حاکم اصلی بر زمین و منابع زیرزمینی نیستند، زیرا این معادن از آن خداست و خدا آن را ایجاد کرده؛ ملاک دنیای امروز برای حاکمیت، سلطه و تسلط است. حال اگر سلطه را مبنای مالکیت بدانیم همه جرمها،غصبها و زورمداریها طبیعی جلوه داده می‌شود. در نظام اسلامی خداوند مالک همه چیز است و دولت به همین واسطه که منصوب و خلیفه از سوی خداست مجاز به مدیریت این منابع است؛ دلیل مالکیت، خلیفگی از سوی خداست.»
وی مبنای دیگر شهید صدر در بحث فقه نظام را قواعد دیگر اصولی از جمله قواعد تزاحم دانست و قواعد فقهی را مبنای سوم و نفس احکام الهی را مبنای چهارم برشمرد.
آیت‌ا... اراکی تصریح کرد: «این نوع نگاه به فقه نظام، نظامی حکمی است؛ یعنی به احکام شرعیه نگاه شده است. این مجموعه احکام را به هم‌پیوسته و درون یک سیستم میبینند که با این سیستم جامعه را اداره میکنند و در این زمینه مباحثی چون منطقه الفراغ اصولی را در اختیار حاکم قرار میدهند؛ شهید صدر بیان میکرد تا زمانی که این سیستم استخراج نشود، تکلیف حاکم نیز مشخص نخواهد بود.»
وی افزود: «ما نگاه دیگری به فقه نظام داریم. این نگاه آن است که ما از دریچه موضوعی وارد می‌شویم و بیان می‌کنیم احکام شرعی ما اصولا دو دسته‌اند؛ یکسری احکام احکامی است که چه حکومتی باشد و چه نباشد همه افراد مکلف به اجرای آن هستند و فعل، فعل فرد است و مخاطب، مکلف فرد است.»
دبیرکل کنگره بین‌المللی فقیه فقه نظام در پایان با اشاره به اینکه احکام فقهی سیستماتیک در چارچوب مناسبات حاکم و محکوم دیده شده است، عنوان کرد: «یکسری افعال داریم که این افعال مرتبط به فعل منظومه حاکم و محکوم است؛ یعنی تا زمانی که یک حاکم و یک فرمانبر وجود نداشته باشد این افعال تحقق پیدا نمی‌کند؛ ناس فاعل اقامه قسط است و اگر حاکم بود، ولی محکومی که حاکم را اجابت کند وجود نداشت این فعل تحقق پیدا نمی‌کند. دلیل این فرمایش معصوم(ع) که مجموعه عبادات افراد به واسطه حضور در چارچوب ولایت پذیرفته می‌شود به دلیل همین احکام و مناسبات حاکم و محکوم است.»
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید