تاریخ ادبیات معاصر در گذر زمان

1396/5/2 ۰۷:۴۵

در زمینه ادبیات معاصر ایران مقالات و کتاب‌های مختلفی نوشته شده، اما تاکنون تاریخی جامع و فراگیر در زمینه شعر و نثر معاصر فارسی فراهم نیامده. این فقدان، موضوعی است که حسن میرعابدینی در کتاب «سرگذشت تاریخ‌نگاری ادبیات معاصر ایران»، به آن نظر داشته است. «سرگذشت تاریخ‌نگاری ادبیات معاصر ایران» کوششی است برای فراهم‌آوردن مقدمه‌ای برای پژوهش‌های گسترده و فراگیرتر در این زمینه. این کتاب همان‌طور که در مقدمه آن آمده،

در زمینه ادبیات معاصر ایران مقالات و کتاب‌های مختلفی نوشته شده، اما تاکنون تاریخی جامع و فراگیر در زمینه شعر و نثر معاصر فارسی فراهم نیامده. این فقدان، موضوعی است که حسن میرعابدینی در کتاب «سرگذشت تاریخ‌نگاری ادبیات معاصر ایران»، به آن نظر داشته است. «سرگذشت تاریخ‌نگاری ادبیات معاصر ایران» کوششی است برای فراهم‌آوردن مقدمه‌ای برای پژوهش‌های گسترده و فراگیرتر در این زمینه. این کتاب همان‌طور که در مقدمه آن آمده، گزارشی است از مقالات و آثار پژوهشی موجود در زمینه ادبیات معاصر ایران و ارزیابی این آثار و مقالات. میرعابدینی درباره ضرورت تدوین چنین کتابی می‌نویسد: «بُرخِس، نویسنده بزرگ آرژانتینی، تدوین تاریخ ادبی را به مرتب‌کردن کتاب‌های کتابخانه‌ای آشفته تشبیه کرده است. مرور تاریخ‌نگاریِ ادبیات معاصر نیز راهی است برای رسیدن به بررسیِ در زمانیِ سیر تحول نظرگاه‌ها در رابطه با آن. آثار مکتوبی که به گذشته ادبی می‌پردازند و سیر تحول آن را در گذر زمان بررسی می‌کنند و اصطلاحا مواد تاریخ ادبیات خوانده می‌شوند خود نیز تاریخی دارند. مرور کتاب‌ها و مقالات نوشته‌شده درباره تاریخ ادبیات معاصر می‌تواند گامی در راهِ نگارش تاریخ جامع و معتبر ادبیات معاصر به‌شمار آید.» او درباره رویکرد و روش خود در تدوین این کتاب می‌نویسد: «کتاب حاضر با هدف ارائه گزارشی از کتاب‌ها و مقالاتی با موضوع تاریخ‌نگاری ادبیات معاصر تدوین شده است، به این مقصود که هم گامی در راهِ شناساییِ اثر برداشته شود هم شیوه‌هایی که مولفان برای نگارش تاریخ ادبیات معاصر اختیار کرده‌اند، از منظری انتقادی، بررسی گردد. معرفی اثر با توجه به اهداف مولف، روش تحقیق او، و ساختار بیرونیِ اثر صورت می‌گیرد. درعین‌حال، کوشش می‌شود، با دسته‌بندی مواد مطرح‌شده در تاریخ‌های ادبی معاصر، اساس روایتِ تاریخی از این ادبیات نشان داده شود.»  
کتاب در هفت بخش و با یک پی‌گفتار به معرفی و مرور و ارزیابی متون نگاشته‌شده در زمینه تاریخ ادبیات معاصر ایران می‌پردازد و آن‌چه را درباره شعر، داستان و ادبیات نمایشی معاصر ایران به صورت کتاب یا مقاله نوشته شده معرفی و بررسی می‌کند. گلچین‌های ادبی، نوشته‌های ایران‌شناسان روس و غربی درباره ادبیات معاصر ایران، آثار تاریخ‌نگاران ادبی در این زمینه، مقالات و کتاب‌های نوشته‌شده درباره شعر و داستان معاصر و نمایش در ایران موضوعاتی است که در فصل‌های هفتگانه این کتاب به آن‌ها پرداخته شده . کتاب‌های «تاریخ ادبی ایران» از ادوارد براون، «سبک‌شناسی» بهار، «دیداری با اهل قلم» غلامحسین یوسفی، «قصه‌نویسی» و «طلا در مس» رضا براهنی، «از صبا تا نیما»ی یحیی آرین‌پور، «نقد ادبی» عبدالحسین زرین‌کوب، «پایه‌گذاران نثر جدید فارسی» از حسن کامشاد و «ادبیات معاصر ایران» از محمد حقوقی از جمله کتاب‌هایی هستند که در کتاب «سرگذشت تاریخ‌نگاری ادبیات معاصر ایران» به آن‌ها پرداخته شده. در بخشی هم که مربوط به داستان‌ معاصر ایران است به مقالات و مصاحبه‌هایی درباره داستان‌نویسی ایران پرداخته شده، از جمله به مقاله «سی سال رمان‌نویسی» هوشنگ گلشیری، دیدگاه‌های بهرام صادقی درباره نویسندگان و داستان‌های معاصر ایران که برگرفته از مصاحبه‌های اوست و مقاله «نگاهی به داستان‌نویسی معاصر ایران» از جمال میرصادقی.

منبع: شرق