مطالعه وقت‌گذراني در جامعه ايراني بس آموزنده است

1396/4/25 ۱۱:۳۸

دگرگونی‌های دو سده اخیر در سراسر جهان، دستاوردهایی بسیار در زمینه‌های گوناگون بر جای نهاده است. اختراع‌های نوین بشری در زمانی کوتاه، بر گستره‌های گوناگون اقتصادی، نظامی، اجتماعی و فرهنگی زندگی در کشورهای گوناگون اثر گذارده، مسیری نو پیش روی زیست بشر بر کره خاکی گشودند. زندگی فرهنگی و اجتماعی در این میانه با شتابی چشم‌گیر زیرورو شد.

 تکان‌های شدید زندگی روزمره در دو سده اخیر
 

 دگرگونی‌های دو سده اخیر در سراسر جهان، دستاوردهایی بسیار در زمینه‌های گوناگون بر جای نهاده است. اختراع‌های نوین بشری در زمانی کوتاه، بر گستره‌های گوناگون اقتصادی، نظامی، اجتماعی و فرهنگی زندگی در کشورهای گوناگون اثر گذارده، مسیری نو پیش روی زیست بشر بر کره خاکی گشودند. زندگی فرهنگی و اجتماعی در این میانه با شتابی چشم‌گیر زیرورو شد. زندگی روزمره، از گستره‌هایی به شمار می‌آمد که در این مسیر بسیار تکان خورد. تاریخ‌نگاران و اندیشمندان در گستره دیگر علوم اجتماعی کوشیده‌اند به این دگرگونی‌ها، دستاوردها و پیامدهای آن بپردازند. مرتضی راوندی در کتاب پربرگ و ارزشمند «تاریخ اجتماعی ایران» با اشاره به یک دگرگونی مهم اجتماعی در نخستین سال‌های سده چهاردهم خورشیدی در سبک زندگی مردم، آن را با تفریحات و زمان‌های فراغت در زندگی روزمره ایرانیان پیوند می‌دهد «سابق بر اين اگر براي طبقات پايين اجتماع فرصت و فراغتي دست مي‌داد وقت خود را با گفتگو و ديد و بازديدهاي دوستانه سپري مي‌كردند، در حالي كه در روزگار ما از بركت وجود وسايل ماشيني چون اتومبيل، راديو، تلويزيون، مردم عادي مي‌توانند وقت خود را در تماشاي فيلم و گوش دادن برنامه‌هاي راديو بگذرانند». این تاریخ‌نگار البته پیدایش چنان وضعیتی را با بروز پاره‌ای نگرانی‌ها و دلهره‌های جامعه‌های سنتی همراه می‌داند «وجود و اشاعه روزافزون اين وسايل بعضي از جامعه‌شناسان انسان‌دوست را نگران كرده است كه مبادا مردم با اين نوع وقت‌گذرانيهاي غيرمثمر نتوانند به كارهاي مفيد و ثمربخش اشتغال ورزند، و در نتيجه استعدادهاي نهفته آنان در ساعات فراغت تجلي و تظاهر نكند». او سپس چگونگی انجام این دگرگونی‌ها را در جامعه ایران تبیین می‌کند «در جامعه ايران كه در حال تحول اقتصادي و انتقال از مرحله كشاورزي كهنه به صناعات تازه است، متدرجا مردم با امر فراغت و مسائل آن آشنا مي‌شوند. گواه روشن اين مطلب آن است كه آمارها، همه ساله سهم بيشتر هزينه‌هاي فراغت را در بودجه خانوادگي منعكس مي‌كند؛ و افزايش مسافران تفريح‌جوي داخلي، ازدياد مشتريان وسايل ماشيني سرگرمي (چون سينما، تلويزيون، راديو و نظاير آن) را عرضه مي‌دارد، عدد مؤسسات انتفاعي كه اوقات فراغ مردم در آنها مي‌گذرد (كافه، رستوران، كلوپ و مانند آن) رو به فزوني است و فعاليتهاي فرهنگي و هنري كه در ساعات بيكاري صورت مي‌گيرد (چون مطالعه كتاب، روزنامه و مجله و دوخت‌ودوز و پرورش گل و گياه و درخت و جز اينها) رو به افزايش است و اين جمله حكايت از آن مي‌كند كه مطالعه وقت‌گذراني در جامعه ايراني در اين مرحله انتقالي بس آموزنده است».

منبع: شهروند