«ژان ژاک روسو»ی انقلاب اسلامی

1396/4/25 ۱۰:۴۶

امروز 18 سال از درگذشت علی صفایی‌حائری می‌گذرد. او سال 1330 در شهر قم به دنیا آمد. از همان کودکی به خوانش آثار بزرگ ادبیات جهان همت گماشت و همزمان وارد حوزه علمیه شد.

بزرگداشت علی صفایی‌حائری «عین.صاد»

 سیدمحمد آل‌عمران : بازخوانی عین.صاد رهیافتی به مانیفست تربیت اسلامی

امروز 18 سال از درگذشت علی صفایی‌حائری می‌گذرد. او سال 1330 در شهر قم به دنیا آمد. از همان کودکی به خوانش آثار بزرگ ادبیات جهان همت گماشت و همزمان وارد حوزه علمیه شد.  اگر ژان ژاک روسو را با کتاب رمان «امیل» بتوان از اولین نظریه‌پردازان نظام آموزش و پرورش غرب مدرن دانست که اندیشه‌هایش الهام‌بخش انقلاب فرانسه بود می‌توان علی صفایی‌حائری را نیز نظریه‌پرداز نظام آموزش  و پرورش انقلاب اسلامی دانست. او ژان ژاک روسوی انقلاب اسلامی بود و در اندیشه‌ها و نوشته‌هایش نظام تعلیم و تربیت از منظرگاه انقلاب اسلامی را به طرز زیبایی صورت‌بندی نظری کرده بود.  بیش از 50 اثر در موضوعات مختلف از این اندیشمند به جا مانده است. اما آنچه او را از سایرین متمایز می‌کند شامل دو نکته اصلی است:  
1- جامعیت: با نگاهی به عناوین آثار این اندیشمند متوجه می‌شویم که مباحث او طیف وسیعی از مطالب و مخاطبان را شامل می‌شود؛ از سیر تربیتی شامل کتاب‌هایی مثل مسئولیت و سازندگی تا شرح دعا‌ها مثل کتاب بشنو از نی و از کتب هنری مثل ذهنیت و زاویه‌دید تا تفاسیر قرآن.
2- زبان خاص و گیرا: به واسطه آشنایی و مطالعه آثار بزرگان ادبیات جهان و ارتباط نزدیک استاد با جوانان، شیوه نگارش کتب نویسنده علاوه‌بر محتوای دینی دارای زبانی گیرا و ادبی است که در کمتر اندیشمندی می‌توان شاهد جمع این دو بود. زبان، زبان بدیعی است و نگاه به آیات و روایات نگاهی است که قرآن را کلمه به کلمه به مخاطب می‌چشاند تا مخاطب از قرآن برای زندگی خود بهره ببرد.  در زمانی که اندیشه‌های تربیتی فکری غربی فرهنگ دینی ما را مورد هجوم قرار داده است، بازخوانی آثار فردی که عمر خویش را در بازنویسی مکتب تربیتی اسلام صرف کرده و با زبانی ادبی قابلیت انتقال به نسل جدید را دارد، بیش از پیش ضرورت می‌یابد.

 کفر متحرک و اسلام راکد
بزرگ‌ترین رودخانه‌ها اگر حرکتی نداشته باشند لاجرم گندیده می‌شوند! اندیشمند ارجمند شیخ صفایی‌حائری در این کتاب از ضرورت حرکت و رشد انسان صحبت می‌کند. موانع حرکت ما در مسیر حق چیست؟ چه چیز‌هایی باعث می‌شوند که حرکت ما در مسیر رشد سرعت بیشتری بیابند؟ در مقدمه کتاب حرکت می‌خوانیم:  آدمی که به ماهی چندهزار تومان حقوق و یک زن و بچه و بر و بیایی و احیانا یک عنوان روشنفکری و چند جلسه سخنرانی قانع است، دیگر چه می‌خواهد؟ ! اگر به این حد قانع باشد، طبیعی است که حرکتی نکند، طبیعی است که در رکودش بگندد. اگر به طهارت آب پاک چشمه‌ها و اشک پاک ابرها هم که باشد، می‌گندد؛ که گندیدن ضرورت است کفر متحرک به اسلام می‌رسد، ولی اسلام راکد، پدربزرگ کفر است. سلمان‌ها درحالی که کافر بودند، حرکت‌شان آنها را به رسول منتهی کرد و زبیرها درحالی که با رسول بودند، رکودشان آنها را به کفر پیوند زد.
 

 مانیفست تربیتی
این کتاب اولین و مهم‌ترین کتاب مرحوم صفایی است به‌طوری که در 16 سالگی نگارش آن را به پایان رسانید. با مطالعه این کتاب می‌توان نگاهی نسبتا جامع از آثار فرهیخته گرامی استاد صفایی به دست آورد، چراکه استاد در این کتاب شالوده تفکرات خود درباره اسلام را به نگارش درآورده است.  کتاب شامل دو جلد است.  جلد اول به مباحثی مثل تربیت و مفهوم آن، مربی و ویژگی‌هایش، روش تربیتی اسلام، جهان‌بینی اسلامی و… پرداخته است.  جلد دوم نیز یک کلید بزرگ در حل مسائل تربیتی است؛ چراکه استاد در این جلد به انواع روحیه‌ها، از آنان که مایوسند و ناامید تا آنان که هنوز شکلی برای خود نگرفته‌اند، پرداخته است و متناسب با روحیه مخاطب پیشنهاداتی برای شیوه کار تربیتی ارائه می‌دهد.
 

  دیدار با معبودها
دیداری تازه و متفاوت با ‌ام‌الکتاب قرآن مجید سوره حمد هر روز در هر نماز این کلمات را تکرار می‌کنیم:
صراط مستقیم انعام‌یافته‌ها مغضوبین و...
اما چقدر نسبت به محتوای آنچه قرائت می‌کنیم آشنایی داریم و چقدر از این سوره در لحظات سرنوشت‌ساز زندگی‌مان استفاده می‌کنیم؟

منبع: فرهیختگان