روایت پزشک اروپایی از نگرش ویژه ایرانیان به دارو و درمان

1396/4/21 ۱۲:۳۳

جهانگردانی که به ایران سفر کرده‌اند، گاه با پدیده‌هایی روبه‌رو شده‌اند که شگفتی را بر نگاه و قلم‌شان جاری ساخته است. این برداشت‌های گاه درست گاه نادرست، به روشنی در سفرنامه‌هایشان نمایان شده است. یکی از پدیده‌هایی که در چند سده اخیر به ویژه روزگار قاجار، نگاه آنان را به خود می‌کشانده است، شیوه رویارویی ایرانیان جامعه سنتی قاجار با پزشک نوین بوده است.

این‌ها همه از پزشکی سررشته دارند!

جهانگردانی که به ایران سفر کرده‌اند، گاه با پدیده‌هایی روبه‌رو شده‌اند که شگفتی را بر نگاه و قلم‌شان جاری ساخته است. این برداشت‌های گاه درست گاه نادرست، به روشنی در سفرنامه‌هایشان نمایان شده است. یکی از پدیده‌هایی که در چند سده اخیر به ویژه روزگار قاجار، نگاه آنان را به خود می‌کشانده است، شیوه رویارویی ایرانیان جامعه سنتی قاجار با پزشک  نوین بوده است. چارلز جیمز ویلز، پزشکی انگلیسی که در دوره ناصرالدین شاه قاجار چند بار به ایران سفر کرده است، سفرنامه‌ای جذاب از روزگار حضور خود در ایران نگاشته است. او از دریچه پزشکی، نه تنها شیوه آشنایی ایرانیان را با دستاوردهای نوین علم پزشکی روایت کرده،   کوشیده است پاره‌ای باورهای ایرانیان را در زمینه طبابت و درمان بیماری‌ها به شیوه‌های سنتی در آن روزگار بنمایاند «در ایران‌زمین هرکس که بیمار می‌شود، بمحض اظهار آن به دوست، آشنا، فامیل، همسایه و غیره، هرکدام از آنها فورا دارو و طریقه‌ای از درمان را برایش تجویز می‌کنند[.] اغلب آنها از داروهای خانگی و ندرتا هم داروهای شیمیائی و قوی می‌باشد که ممکنست منجر به خطراتی هم بشود. وقتی بحران بیماری شدت می‌یابد و بیمار با ناله و سروصدا ناراحتی شدید خود را بروز می‌دهد، گاه طریقه‌های درمانی خطرناک نسبت به او انجام می‌گیرد که کاملا ابتدائی ... است، طریقه‌هائی از قبیل خواباندن بیماری (یا عضوی از دست و پای او) در میان پهن تازه و داغ چهارپایان و یا گذاشتن بدن او (یا یکی از اعضای دست و پا) در داخل پوست تازه کنده شده و گرم حیوان و دوختن پوست بدور آن». او در حالی از اینگونه کنش‌ها سخن می‌راند که مردمان این سرزمین در سده‌های دورتر، پیشینه‌ای درخشان در حوزه طب و پزشکی داشته‌اند اما در زمانه قاجار به علت‌های گوناگون به باورهای نادرست در این زمینه دست یازیده‌اند. این پزشک اروپایی می‌نویسد «در ایران مردم عامی اعتماد چندانی به دکترهای اروپائی ندارند و معمولا هنگامی آنانرا ببالین بیمار خود می‌خوانند که بیمار در حال کشیدن نفسهای آخر خودش است. هرچند که تعدادی از ثروتمندان در رفاه که از کار این دکترها اطمینان دارند، یا مردم فقیر بی‌بضاعتی که توان مراجعه به دکترهای سنتی و پرداختن مزد حق حکیم‌باشی را ندارند نیز گهگاه به آنها مراجعه می‌نمایند».

منبع: شهروند