دوران خواجگان اندرونی به سر آمد

1396/4/21 ۰۸:۱۰

دگرگونی‌های زندگی اجتماعی در ایران معاصر همواره مخالفان و موافقانی بسیار داشته است. اندیشمندان و تاریخ‌نگاران این مساله را از جنبه‌های اجتماعی و عرفی بسیار بررسی کرده‌اند. زندگی خصوصی و اجتماعی زنان، از جمله حوزه‌هایی به شمار می‌آید که در دو سده اخیر فرازها و نشیب‌هایی فراوان از سر گذرانده است. جامعه ایران با تاثیرپذیری از پیشینه تاریخی و فکری خود به شیوه‌هایی گوناگون با دگرگونی‌ها در این زمینه روبه‌رو شده است.

 مخالفان و موافقان دگرگونی‌های اجتماعی در ایران میانه دوره قاجار
 

دگرگونی‌های زندگی اجتماعی در ایران معاصر همواره مخالفان و موافقانی بسیار داشته است. اندیشمندان و تاریخ‌نگاران این مساله را از جنبه‌های اجتماعی و عرفی بسیار بررسی کرده‌اند. زندگی خصوصی و اجتماعی زنان، از جمله حوزه‌هایی به شمار می‌آید که در دو سده اخیر فرازها و نشیب‌هایی فراوان از سر گذرانده است. جامعه ایران با تاثیرپذیری از پیشینه تاریخی و فکری خود به شیوه‌هایی گوناگون با دگرگونی‌ها در این زمینه روبه‌رو شده است. تاریخ معاصر ایران، روایت‌هایی گوناگون در این زمینه به ثبت رسانده است. منصوره اتحادیه، نویسنده و تاریخ‌نگار در کتاب «زنانی که زیر مقنعه، کلاهداری کردند (زندگانی ملک‌تاج خانم نجم‌السلطنه)» به یک دگرگونی مربوط به حوزه زندگی خصوصی و اجتماعی زنان در میانه‌های دوره قاجار اشاره می‌کند که واکنش‌هایی گوناگون در پی داشته است. او در این‌باره می‌نویسد «زنان در دوره ناصری ... توسط خواجه‌ها مراقبت می‌گشتند، تا مبادا هیچ‌گونه تماسی با خارج داشته باشند. ولی به مرور این رسم از میان رفت. فرمانفرما در سال ١٣٣١ ق، در نامه‌ای که به پسرش عباس میرزا در تبریز نوشت: "بنویسید محمدولی (پسر دیگر فرمانفرما) یا این که یکی از برادرهای عزت‌السلطنه (همسر عباس میرزا) آن‌ها را حرکت بدهند، از راه روسیه بیاورند و خودتان تا بادکوبه بروید، با درشکه آن‌ها را بیاورید. لازم به خواجه و این اوضاع نیست تا می‌توانید در تسهیلات امور بکوشید ... در کلیه بنا را بر تسهیل امور بگذارید ... دیگر رشته خواجه را باید دور انداخت، باید به هر نوکری یا برادری که اطمینان دارید به او رجوع کنید". اکنون آن دوران سپری شده است و زنان بیش‌تر در جامعه مشاهده می‌شدند. بسیاری از زنان به بهانه زیارت یا سر خاک مردگان رفتن از خانه بیرون می‌آمدند و آقایان هم برای دیدن آن‌ها بر مزار گذشتگان حاضر می‌شدند. عین‌السلطنه [در کتاب خاطرت عین‌السلطنه] از حضور زن‌ها در خیابان لاله‌زار شاکی بود "عصرها خیابان لاله‌زار هنگامه است از زن‌ها میان درشکه متصل از این خیابان بالا و از بالا پائین می‌آیند". دولت [در میانه‌های دوره قاجار] سعی داشت جلوی آزادی زنان را بگیرد. چنانچه زمانی قدغن کرد که زنان عصرها در خیابان لاله‌زار رفت‌وآمد نکنند. حتی سعی شد تا زنان را وادار کنند از یک طرف خیابان عبور کنند و مردان از طرف دیگر. زنانی که با مرد سوار درشکه می‌شدند می‌بایست کروک آن را پایین بیاورند. سینماتوگراف که در تهران شروع به اجرای نمایش کرد، زنان در آن‌جا حضور می‌یافتند، اما جدا از مردان می‌نشستند».

منبع: شهروند