ايرانيان و يونانيان

1396/3/23 ۰۷:۳۴

هرگاه در کشوری متفكري پيدا شود که ورق تاریخ و فرهنگ کشورش را برگرداند کل نظام فرهنگی علمی برای معرفی و تجلیل از او بسیج می‌شود و او را به عضویت بزرگ‌ترین مؤسسات فرهنگی و علمی کشور در می‌آورد. این امر باعث توجه مجامع جهانی شده و در کنار تجلیل و شهرت جهانی، تدریس در دانشگاه‌های معتبر و نشر و تبلیغ آثار به بهترین وجه صورت مي‌گيرد

سهراب گنجی‌مراد: هرگاه در کشوری متفكري پيدا شود که ورق تاریخ و فرهنگ کشورش را برگرداند کل نظام فرهنگی علمی برای معرفی و تجلیل از او بسیج می‌شود و او را به عضویت بزرگ‌ترین مؤسسات فرهنگی و علمی کشور در می‌آورد. این امر باعث توجه مجامع جهانی شده و در کنار تجلیل و شهرت جهانی، تدریس در دانشگاه‌های معتبر و نشر و تبلیغ آثار به بهترین وجه صورت مي‌گيرد. متأسفانه این امر مرسوم و جاافتاده در جهان در کشور ما فراموش شده است. امر مرسومی که برای نویسندگان برجسته در موضوعی خاص، به‌عنوان حداقل تجلیل و خدمتی که می‌توان در پای آنان ریخت، انجام می‌گیرد؛ چه رسد به مؤلفی که تمامیت آن فرهنگ و تاریخ را احیا کرده باشد. امیرمهدی بدیع (١٣٧٣- ١٢٩٤) بعد از ٥٠ سال سعی و کوشش، مهم‌ترين اثر خود «یونانیان و بربرها، روی دیگر تاریخ» (١٩٦٣-١٩٩٠) [١٣٦٩- ١٣٤١] را به زبان فرانسه منتشر کرد و اثر مهمي را بر فرهنگ و تاریخ ایران باستان افزود. با انتشار اين كتاب، مجموعه تحقیقات تاریخی ایران باستان دانشمندان غربی و البته بسیاری از محققان داخلی را که مبتنی بر دروغ‌های هرودت بود زیر سؤال برد. متأسفانه كتاب حاضر در ایران و جهان، مورد توجه قرار نگرفت و منجر به انزوای این معلم ایران باستان در غرب شد. تعصبات جاهلانه محققان طرازاول غربی، که تحقیقات بدیع، بنیاد مطالب‌شان را بر باد داده بود، به آنها اجازه نداد که او را در میان خود بپذیرند. خوشوقتانه انتشارات توس، شش جلد یونانیان و بربرها را در سال ١٣٨٢ ترجمه و منتشر کرد. در یاداشت مترجم جلد چهارم کتاب، مرتضی ثاقب‌فر می‌خوانیم: «سرانجام پس از حدود ٢٥٠٠ سال یک ابرمرد ایرانی با دانشی جامع به‌معنای دقیق امروزی آن و همتی مردانه پیدا شد که نه‌تنها به نقد کتاب تواریخ هرودت که مدت ٢٥ قرن یگانه منبع موثق و گرامی غربیان - و سپس نیز متأسفانه ایرانیان - در بررسی و شناخت روابط ایران و یونان در دوره هخامنشیان محسوب می‌شد و می‌شود، بلکه به سنجش و ارزیابی تقریباً همه نوشته‌های اروپاییان و آمریکاییان در این زمینه - آن هم به زبان و روش اروپاییان – بپردازد ... به هر حال آنچه از مجموع پژوهش‌های او می‌توان دریافت آنکه گرچه تواریخ هرودت درواقع افسانۀ دروغ و غرض‌ورزانه‌ای است که به‌منظور خدمت به تبلیغات آتن در عصر پریکلس برای خوشایند و روحیه‌بخشی به آتنی‌ها و کمک به ایشان در تسلط بر سایر
دولت‌-شهرهای یونانی نوشته شده ... در ٣٠٠ سال گذشته وقتی در سراسر قرن بیستم تمام کتاب‌های تاریخ غربیان - چه مدرسه‌ای و چه دانشگاهی – نه‌تنها دروغ‌های عجیب و آشکار هرودت را پذیرفته و مورد استناد قرار دادند، بلکه در بسیاری از جاها از آن نیز فراتر رفته و با تفسیرهای دلبخواهی و ضدعلمی بر آن افزوده و پیوسته ایرانیان را خوار کرده و گناهکار و وحشی و پس‌مانده وانمود کرده‌اند و این درواقع اروپاییان بوده‌اند که برای واژه بربر که از نظر خود یونانی‌ها معنای جز بیگانه و غیریونانی نداشته است، بار معنایی وحشی را تراشیده‌اند». این مطلب مقدمه‌ای است برای معرفی اين كتاب، خصوصیت آن و افرادی که در معرفی و نشر و ترجمه آن نقش داشته‌اند.
مرحوم محمدعلی جمالزاده در مجله راهنمای کتاب (١٣٤١) در مقاله‌ای به معرفی اميرمهدي بدیع پرداخت. این مقاله منجر به آشنایی مترجم مشهور و پرکار کشورمان احمد آرام با او شد. او بخش‌هایی از ترجمه فارسی جلد نخست کتاب یونانیان و بربرها را در کتاب هفته در سال ١٣٤٢ منتشر کرد. مترجم کتاب را این‌چنین معرفی کرده است: «یونانیان و بربرها نام کتابی است که یکی از ایرانیان فرزانه که در کشور سوئیس زندگی می‌کند، به تازگی [١٩٦٣] به زبان فرانسه انتشار داده و افسانه‌های بی‌پایه تفوق اصیل غرب بر شرق را، که برای جوانان ایرانی زهر کشنده‌ای است و بدبختانه بسیاری از ایرانیان هم ناآگاهانه با الهام از منابع خارجی این افسانه مبلغ آن هستند باطل کرده است». شرکت سهامی انتشار، جلد اول را در سال ١٣٤٣ و انتشارات فرهنگ ایران جلد دوم را در سال ١٣٤٧ منتشر کردند. نشر پرواز هر دو جلد را با مقدمه محمدعلی جمالزاده در سال ١٣٦٤ منتشر کرد. از ويژگي‌هاي ترجمه حاضر، علاوه بر قدمت و ترجمه روانش، اینکه مؤلف آن را مطالعه و تصحیح كرده ‌است.
پس از این کارهای اولیه و مقدماتی که در آن به ترجمه قسمتی از کتاب شش‌جلدي بسنده شد، کل کتاب (شش جلد) را گروهی از مترجمان، قاسم صنعوی، مرتضی ثاقب‌فر و ع روح‌بخشان، در سال ١٣٨٢ با انتشارات توس ترجمه و منتشر كردند. مشاوران مجموعه عبارتند از: ژاله آموزگار، ایرج افشار و کامران فانی. ترجمه در پانزده جلد منتشر شده است: چهارده جلد ترجمه و یک جلد فهرست و پیوست‌ها و گفتارهایی راجع به امیرمهدی بدیع. ترجمه کتاب در سال ١٣٨٥، دوازده سال بعد از مرگ گمنام مؤلف اثر به‌عنوان کتاب سال کشور در رشته تاریخ برگزیده شد.

منبع: شرق