سفال «کلپورگان» خریداران اروپا را جایگزین ایرانی‌ها کرد

1396/2/23 ۰۸:۳۳

صنایع دستی نام روستاهای ناشناخته دیگری را ورد زبان‌ها کرده است. تا پیش از آنکه سفال بدوی سیستان وبلوچستان به ویترین فروشگاه‌ها بیاید کمتر کسی می‌دانست که روستایی در این استان جنوب شرقی به نام «کلپورگان» وجود دارد. حالا اما کافی است سری به فروشگاه‌های صنایع دستی بزنید و البته دست خالی برگردید. آنطور که یکی از فروشنده‌های شهر ایرانشهر به «ایران» می‌گوید سفال «کلپورگان» در اروپا مشتری‌های دست به نقدی دارد که باعث شده تا فروشندگان این سفال دست رد به سینه مشتری ایرانی بزنند.

دست‌هایی که روی زبان‌ها می‌افتند
 

زهرا کشوری: صنایع دستی نام روستاهای ناشناخته دیگری را ورد زبان‌ها کرده است. تا پیش از آنکه سفال بدوی سیستان وبلوچستان به ویترین فروشگاه‌ها بیاید کمتر کسی می‌دانست که روستایی در این استان جنوب شرقی به نام «کلپورگان» وجود دارد. حالا اما کافی است سری به فروشگاه‌های صنایع دستی بزنید و البته دست خالی برگردید. آنطور که یکی از فروشنده‌های شهر ایرانشهر به «ایران» می‌گوید سفال «کلپورگان» در اروپا مشتری‌های دست به نقدی دارد که باعث شده تا فروشندگان این سفال دست رد به سینه مشتری ایرانی بزنند. هرچند «مشتاق گوهری» رئیس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان به «ایران» می‌گوید: «ما این انحصار را می‌شکنیم.» اما فروشنده‌های سفال کلپورگان برای دست به سر کردن خریداران ایرانی تا می‌توانند قیمت را افزایش می‌دهند تا مشتری ایرانی از پس پرداخت آن برنیاید. شکل بدوی سفال‌ها هم به آنها کمک می‌کند. معمولاً مشتری ایرانی خیلی پول به شکل و شمایل بدوی آن نمی‌دهد اما گردشگر اروپایی جور دیگری نگاه می‌کند. مشاهدات عینی خبرنگار روزنامه ایران هم می‌گوید که سفال کلپورگان جز در یک فروشگاه که آن هم مشتری خارجی داشت دیده نمی‌شد.

سفال کلپورگان به دلیل شکل و شمایل بدوی و سابقه تاریخی
 7 هزارساله‌ آن، مشتریان خوبی بین گردشگران اسپانیایی، ایتالیایی و... دارد؛ مشتریانی که سفال بدوی را برای موزه‌های شخصی می‌خواهند. به گفته گوهری این سفال مشتریانی هم در کشورهای عربی خلیج فارس دارد. این سفال زنان روستای کلپورگان را روی زبان‌ها انداخته است. 5 زن سیستان وبلوچستان در اردیبهشت سال گذشته هم با فروش 40 هزار دلاری در نمایشگاه «شن چن» چین بسیاری را به این نتیجه رساندند که صنایع دستی می‌تواند استان اسیر در خشکسالی ای چون سیستان وبلوچستان را نجات بدهد. آنها این مبلغ را در چهار روز به دست آوردند در حالی که200کیلو بار آنها در تهران برگشت خورده بود. حالا هم به گفته بهمن نامورمطلق معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور قصد دارد تا برنامه‌ها را طوری بچیند که میزان ساخت سفال کلپورگان به دوبرابر برسد تا خللی در ثبت جهانی این روستا به وجود نیاید.

نیم نگاه

برنامه تبلیغاتی شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها باعث افزایش 10 درصدی گردشگران به استان سیستان وبلوچستان شد اما تا رونق گرفتن گردشگری، معاونت صنایع دستی تصمیم گرفته حصیرهای دست ساخت زنان و مردان سیستانی را در سه استان شمالی که در 12 فصل سال میزبان گردشگران هستند به فروش برساند.

در کلپورگان مثل بسیاری از روستاها از هزاره‌های کهن، مردان برای شکار می‌رفتند و زنان سفال درست می‌کردند. مردان کشاورزی می‌کردند و زنان سفال کاری. برای همین است که امروز هم مردان در روستای کلپورگان فقط خمیر سفال را تهیه می‌کنند. تمام ظریف کاری‌ها توسط زنان انجام می‌شود. «کلپوره» نام گیاهی با مصرف دارویی ویژه منطقه بلوچستان است و کلپورگان روستایی است در 25 کیلومتری شهرستان سراوان و در 390 کیلومتری جنوب زاهدان. روستای کلپورگان هم به گفته «نامورمطلق» قرار است در شورای عالی صنایع دستی به عنوان روستای جهانی سفال کلپورگان ثبت شود.
اقیانوس دست ساز در سیستان وبلوچستان
صنایع دستی سیستان وبلوچستان اقیانوسی از آن هنرهاست که در سال‌های اخیر نقش بسیار گسترده‌ای را در زندگی شهری شهرهای بزرگی چون تهران بازی می‌کند. چون دیگر فقط تزئین برای طاقچه خانه نیست. هنرمندان این دیار تیزهوشانه دریافته‌اند که ویترین‌ها و طاقچه‌های خالی یک ظرفیتی دارد که خیلی زود تمام می‌شود. بنابراین به سمت کاربردی‌سازی آنها رفته‌اند هرچند هنوز تا به دست آوردن دل بازار بویژه در حوزه لباس، کار بسیار زیادی پیش رو دارند اما شال‌های آنها در میان زنان استان‌های دیگر جای ویژه‌ای باز کرده است؛ شال‌هایی که یا سوزن دوزی شده‌اند یا آیینه دوزی.
حالا روی دست زنان پایتخت نشین دستبند‌های دست ساز با آیینه کاری و سوزی دوزی برق می‌زند. گوشواره‌های سوزن دوزی شده آویز گوش‌هایشان شده است. در حاشیه لباس‌های زنان کلانشهر‌ها، سوزن دوزی‌های زنان سیستانی نقش بسته است. حصیربافی آنها هرسال طرح و نقش جدید و کاربردی‌تری می‌گیرد. معاونت صنایع دستی کشور در اقدامی اثرگذار «کاروان صنایع دستی» را با هدف توزیع حصیربافی‌های استان‌های جنوب و جنوب شرقی کشور در استان‌های شمالی راه انداخته است. سازمان میراث فرهنگی سال گذشته در برنامه‌ای اثر بخش سال 96 را سال سفر به «سیستان و بلوچستان» اعلام کرد. برنامه تبلیغاتی شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها باعث افزایش 10 درصدی گردشگران به این استان شد اما تا رونق گرفتن گردشگری، معاونت صنایع دستی تصمیم گرفته حصیرهای دست ساخت زنان و مردان سیستانی را در سه استان شمالی که در 12 فصل سال میزبان گردشگران هستند به فروش برساند. «محمودیان» مدیرکل صادرات صنایع دستی همچنین خبر از حضور غرفه صنایع دستی در نمایشگاه کتاب می‌دهد.
«تارها» پود سیرجان را ثبت جهانی می‌کنند
اما امروز این فقط هنر دست زنان سیستانی نیست که شهره داخل و خارج شده، 400 کیلومتر آنطرف‌تر در استان کرمان نیز شهر سیرجان هم در صف جهانی کردن «گلیم شیرکی‌پیچ» خودش است. بی‌شک تا قبل از اعلام ثبت جهانی، نام گلیم شیرکی پیچ برای بسیاری غریب و دور از ذهن بود.
«شیرکی پیچ» را زنان روستایی و عشایری سیرجان و بافت کرمان می‌بافند. چرا شیرکی پیچ می‌گویند؟به دلیل تاباندن خامه رنگی به دور نخ‌های تار (چله) به آن شیرکی پیچ و در گویش بین عشایر به آن گلیم پیچ هم گفته می‌شود. همچنین گلیم‌فرش‌های شیرکی پیچ که در کرمان به آن «سوزنی» هم می‌گویند بخش مهمی از درآمد ساکنان سیرجان را تشکیل می‌دهد.
ایران سال گذشته هم صنایع دستی چهار شهر مشهد، اصفهان، تبریز و همدان را جهانی کرد. این اتفاق همزمان با به سرانجام رسیدن «برجام» افتاد. برجام آغاز بازپس‌گیری بازارهای جهانی در چهار دهه تحریم غیرعادلانه است. ایران در تحریم‌ها بازار فرش را به کشورهایی چون هند واگذار کرد!
اما ثبت جهانی‌ها به سیرجان ختم نمی‌شود. نام روستای «خراشاد» را هم به زودی ثبت ملی با ذهن‌ها آشنا می‌کند. خراشاد به گفته محمودیان مدیرکل صادرات صنایع دستی برای بافت «حوله» خراشاد ثبت ملی شده است.
حوله خراشاد را هم چندسالی است زنی به نام «فاطمه ذاکریان» زنده کرده و پای زنان دیگر روستا را هم به میدان کشانده است. هنر پارچه بافی سنتی (توبافی) ۳۰۰ سال قدمت دارد. این روستا هم با حوله خراشاد به جنگ 18 ساله خشکسالی رفته‌ است. ابتدای ماجرا چهار زن بیرجندی از این روستا به تهران می‌آیند و استقبال پایتخت نشین‌ها از دست ساخته‌ها، آنها را مصمم‌تر از قبل به روستا بازمی‌گرداند. حوله بافی در خراشاد به اشتغال پرسودی تبدیل می‌شود. به گفته ذاکریان از سال 94 زنان خراشادی در هر ماه 5 هزار حوله را به «آلمان» صادر می‌کنند.
«محسن اسفندیاری»مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد هم از صادرات حوله بافی این روستا به صورت سوغات به کشورهای اروپایی و امریکایی سخن می‌گوید. حصیربافی گیلانی‌ها که رنگ فراموشی گرفته هم به زودی نام روستای «فشتکه» را ورد زبان می‌کند. به گفته نامورمطلق جشن ثبت ملی حصیربافی در این روستا به زودی برگزار می‌شود.

منبع: ایران