عالم: ترجمه‌های مکانیکی مشکل برخی کتاب‌های علوم سیاسی است

1395/12/2 ۰۹:۲۶

عبدالرحمان عالم، استاد علوم سیاسی دانشگاه درباره تهران گفت: مترجم باید بداند چه مفهومی را به چه ترتیبی می‌تواند در فارسی بیان کند. اینجاست که ترجمه می‌تواند از حالت مکانیکی بیرون بیاید و به یک بیان و زبان معنا تبدیل شود.

 
عبدالرحمان عالم، استاد علوم سیاسی دانشگاه درباره تهران گفت: مترجم باید بداند چه مفهومی را به چه ترتیبی می‌تواند در فارسی بیان کند. اینجاست که ترجمه می‌تواند از حالت مکانیکی بیرون بیاید و به یک بیان و زبان معنا تبدیل شود.

 
دکتر عبدالرحمان عالم، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: به نظرم در برخی جایزه‌ها، کتاب‌ها براساس ذوق و سلیقه افراد انتخاب می‌شود تا بر حسب نیاز جامعه و مراکز آموزشی. بنابراین از آنجا که داوران و مسئولان برگزاری جوایز تعیین‌کننده هستند، چندان جدیتی در کارشان نشان نمی‌دهند و در برابر آثاری که برگزیدند خود را پاسخگو به کسی یا جایی نمی‌دانند.
 
وی افزود: از طرفی این روزها، هر کسی که احساس می‌کند قدری زبان می‌داند، دست به قلم شده و می‌خواهد کتابی در یک حوزه تخصصی مانند علوم سیاسی ترجمه کند! در حالی که صرف دانستن زبان برای ترجمه کتاب کافی نیست و آگاهی با اصطلاحات خاص یکی از شروط برگرداندن یک اثر به فارسی است. ضمن اینکه در ترجمه، زبان اثر باید به قدری برای مترجم آشنا باشد که بتواند موضوع را درک و به فارسی برگرداند.
 
مترجم کتاب «سیاست جهانی» ادامه داد: احاطه مترجم به زبان اثر باید به اندازه‌ای باشد که بتواند درک کند، مولف چه می‌گوید و پس از آن با زبان خودش مطالب را بیان کند. اگرچه باید یادآوری کرد که صرف دانستن زبان و داشتن تخصص در یک حوزه باز هم برای ترجمه کافی نیست بلکه مترجم باید فارسی را نیز در حوزه‌ای که ترجمه می‌کند، به خوبی بداند.
 
عالم اظهار کرد: مترجم باید بداند چه مفهومی را به چه ترتیبی می‌تواند در فارسی بیان کند. اینجاست که ترجمه می‌تواند از حالت مکانیکی بیرون بیاید و به یک بیان و زبان معنا تبدیل شود و ترجمه اهمیت پیدا کند.
 
وی افزود: البته این‌طور نیست که بگوییم در حوزه علوم سیاسی مترجمان توانایی وجود ندارد، اما تعداد مترجمانی که با دانش، ذوق و تسلط به زبان فارسی کار ترجمه را دنبال می‌کنند، بسیار اندک است اما در این میان می‌توان به خشایار دیهیمی اشاره کرد که در حوزه اندیشه سیاسی ترجمه‌های خوبی انجام می‌دهد. افراد دیگری نیز هستند که ترجمه‌های قابل تحسینی دارند و می‌دانند چه می‌کنند.
 
مترجم «گرایش‌های سیاسی در جهان عرب» عنوان کرد: مترجمانی هستند که سال‌ها در این حوزه فعالیت می‌کنند و ارزش کارشان نیز بالاست، حال اینکه چرا در برخی جایزه‌ها از ترجمه‌های این افراد مجرب استقبال و قدردانی نمی‌کنند، در واقع برمی‌گردد به این که چه کسانی با چه آگاهی و دانشی درباره این افراد و آثارشان قضاوت می‌کنند!
 
عالم بیان کرد: وقتی اثری از یک مترجم خوب و کاردان برای سنجیده شدن در اختیار یک داور قرار می‌گیرد، با توجه به میزان تبحرش در کار ترجمه درمی‌یابد که با چه اثری روبه‌روست. اما زمانی که فرد از دایره کاری و میزان تسلط مترجم خبر ندارد، در نتیجه نمی‌تواند به درستی یک کار را ارزیابی و قضاوت کند.
 
وی افزود: با همه مسائلی که برشمردیم، ممکن است در داوری آثار، گرایش‌های خاصی نیز دخالت داشته باشد و در عین حال مسائل بسیاری دست به دست هم می‌دهند تا یک کتاب انتخاب شود. نتایج برخی جوایز فرهنگی با معرفی آثار برگزیده، یک مساله درونی در انتخاب آثار را نیز نشان می‌دهد.
 
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: گاهی در میان ترجمه سیاسی آثار خوب نیز می‌توان پیدا کرد، ممکن است اثری از سوی یک داور به عنوان کتاب برگزیده در حوزه تالیف یا ترجمه انتخاب شود، اما داوران دیگر آن اثر را به عنوان برگزیده نپذیرند. این نوع رویکردها در میان جایزه‌های فرهنگی وجود دارد و تنها یک علت نمی‌تواند دلیل کمرنگ دیده شدن کتاب‌های علوم سیاسی در جوایز فرهنگی از جمله کتاب سال باشد.
 
عالم با اشاره به استقبال نکردن مولفان و مترجمان علوم سیاسی به مسائل ایران و منطقه بیان کرد: به دلیل برخی مسائلی که پیش می‌آید، ورود و انگیزه مولفان به تالیف درباره ایران اندک است. در این میان می‌توان به آن مثل معروف اشاره کرد که دیکته نانوشته غلط ندارد. وقتی یک اثری درباره ایران تالیف می‌شود، افرادی پیرامون اثر اظهارنظر می‌کنند و در این میان مسائلی مطرح می‌شود که کار را دشوار می‌کند.
 
وی افزود: به دلیل مشکلات حاشیه‌ای که پس از نوشتن کتاب درباره مسائل ایران وجود دارد، بسیاری ترجیح می‌دهند، در این حوزه به تالیف نپردازند تا در انتظار عواقب آن نیز نباشند. نگرانی‌های ناشی از این مساله پس از تالیف در حوزه داخلی باعث شده که مسائل ایران چندان مورد توجه مولفان علوم سیاسی قرار نگیرد.

منبع: ایبنا