تقویت سنتو

1395/10/18 ۰۸:۳۸

ه تازگی عکس‌های دیده و منتشر نشده‌ای از سفر دوایت دیوید آیزنهاور سی‌و‌چهارمین رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده به ایران منتشر شده است. تصاویری که عکاس آمریکایی، جک گارفالو به عنوان همراه آیزنهاور آنها را از لحظه ورود وی به تهران تا استقبال از او در خیابان‌های شهر و سخنرانی در مجلس سنا عکاسی کرده است. تصاویری که می‌تواند نشان‌دهنده زمان مهمی در تاریخ معاصر ایران باشد.

به مناسبت انتشار عکس‌های دیده‌نشده از سفر آیزنهاور به تهران

 سجاد صداقت : به تازگی  عکس‌های دیده و منتشر نشده‌ای از سفر دوایت دیوید آیزنهاور سی‌و‌چهارمین رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده به ایران منتشر شده  است. تصاویری که عکاس آمریکایی، جک گارفالو به عنوان همراه آیزنهاور آنها را از لحظه ورود وی به تهران تا استقبال از او در خیابان‌های شهر و سخنرانی در مجلس سنا عکاسی کرده است. تصاویری که می‌تواند نشان‌دهنده زمان مهمی در تاریخ معاصر ایران باشد.

 دکترین ترومن؛ دکترین آیزنهاور  
اولین رئیس‌جمهور آمریکا که در ماه‌های پایانی جنگ روی کار آمده بود، هری اس ترومن نام داشت. یک رئیس‌جمهور از حزب دموکرات که با پایان جنگ در سپتامبر همان سال، به سمت ارائه دکترینی مشهور در سیاست خارجی دولت آمریکا رفت. دو سال پس از جنگ و در سال 1947 هری ترومن، دکترین خویش را بر پایه تقسیم جهان به دو بخش «کشورهای آزاد و دموکراتیک و کشورهای غیرآزاد و غیردموکراتیک کمونیست» مطرح کرد. دکترین ترومن به این ترتیب ساده بود که «اکنون آمریکا باید به همه مخالفان کمونیسم برای آزادی کمک کند.» به این ترتیب و بر پایه این دکترین آمریکا «به همه کسانی که علیه کمونیسم می‌جنگیدند کمک مالی و نظامی می‌کرد.» ترومن زمینه‌های دشمنی میان دو بلوک قدرت جهانی را تسریع می‌کرد و رئیس‌جمهور پس از او یعنی دوایت آیزنهاور که از قضا یک جمهوری‌خواه بود، بر این آتش می‌افزود. وقتی آیزنهاور در سال 1953 به قدرت رسید، ایران در میانه نهضت ملی شدن صنعت نفت بود. مبارزات محمد مصدق و جبهه ملی علیه انگلیس ادامه داشت اما به قدرت رسیدن آیزنهاور همه معادلات را به هم زد. آیزنهاور با طرح کودتا موافقت کرد و در همان سال نخست ریاست‌جمهوری او، دولت ملی مصدق بر‌کنار شد. آیزنهاور که درخواست مصدق را مبنی بر کمک اقتصادی به ایران «بی‌انصافی در حق مالیات‌دهندگان آمریکایی» می‌دانست در روز سوم سپتامبر 1954، دو میلیون و 340 هزار و دو روز بعد؛ یعنی پنجم سپتامبر 45 میلیون دلار کمک فوری بلاعوض برای دولت زاهدی در نظر گرفت. او تبدیل به رئیس‌جمهوری شد که کودتا را در ایران بر‌پا کرده بود و به این ترتیب روابطش با محمدرضا پهلوی در بهترین حالت ممکن قرار گرفت. دکترین آیزنهاور در آن سال‌ها تقریبا فرق زیادی با دکترین ترومن نداشت و شاید به همین دلیل ساده بود که او با کودتا موافقت کرد.

 از بغداد تا سنتو  
خطر شوروی و کمونیسم در آن روزها در جهان چنان احساس می‌شد که آیزنهاور تصمیم گرفت «بسط دایره نفوذ و سلطه آمریکا بر کشورهای جهان سوم به ویژه کشورهای همجوار شوروی» را پیاده‌سازی کند و بر همین اساس و با ابتکار جان فاستر‌ دالس، وزیر امور خارجه خود دست به برقراری پیمان نظامی بغداد زد؛ پیمانی که 24 فوریه 1955 در بغداد بین کشورهای ترکیه و عراق به امضا رسید و متعاقب آن پاکستان و ایران نیز در همان سال به آن پیوستند. اما زمانی که در سال 1958 عراق گرفتار کودتا شد و از پیمان بغداد کنار رفت، این پیمان در آگوست 1959 به سنتو تغییر نام داد. همین پیمان بود که زمینه‌های سفر آیزنهاور به ایران را فراهم کرد.

 آیزنهاور در ایران
عکس‌هایی که به تازگی از جک گارفالو منتشر شده به سفر آیزنهاور در 14 دسامبر 1959 (22 آذر 1338) به تهران مربوط است؛ سفری که در ادامه سفر آیزنهاور به خاورمیانه برای تقویت پیمان سنتو انجام شده بود و رئیس‌جمهور آمریکا طی ساعاتی که در ایران حضور داشت در مجلس سنا برای نمایندگان این مجلس و مجلس شورای ملی سخنرانی کرد. سفر آیزنهاور به تهران یادآور روزهای قدرت محمدرضا شاه پس از کودتا است. به عبارتی دورانی که او برای یک پادشاهی قدرتمند آماده شده بود دو سال بعد با روی آمدن دموکرات‌ها و جان اف کندی روزهای سختی برایش رخ داد. تاریخ سلطنت پهلوی دوم عجیب با روی کار آمدن دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان گره خورد بود.

منبع: فرهیختگان